لکنت زبان یک اختلال زبان بیانی است که باعث کاهش سرعت یا چند تکه شدن کلمات حین گفتار می‌شود. لکنت زبان ارتباطی با دانش زبان ندارد و فرد نحوه صحیح بیان کلمه را می‌داند؛ اما در ادای برخی حروف یا کلمات با مشکل مواجه می‌شود. در این مقاله می‌خوانیم لکنت زبان ناگهانی در کودکان چرا رخ می‌دهد و چه تفاوتی با اختلال لکنت زبان دارد و چه واکنشی باید به آن داشته باشیم.
لکنت زبان ناگهانی در کودکان
لکنت زبان در کودکان به عنوان مرحله‌ای از یادگیری زبان طبیعی است. کودک در بازه دو تا هفت سالگی کلمات و جملات زیادی یاد می‌گیرد و گاهی سردرگمی در استفاده از کلمه و جمله درست باعث می‌شود تا برخی کلمات به درستی بیان نشوند یا حین گفتار مکث وجود داشته باشد.
این مشکل هیچ ارتباطی با اختلال لکنت ندارد و به‌مرورزمان برطرف می‌شود. درصد بسیار کمی از افرادی که در کودکی یا نوجوانی لکنت دارند، تا بزرگسالی هم درگیر این مشکل خواهند بود. با توجه به تأثیر منفی‌ای که لکنت زبان می‌تواند بر اعتمادبه‌نفس داشته باشد، تشخیص لکنت زبان طبیعی از اختلال لکنت اهمیت زیادی دارد.
لکنت با کمک روش‌های مختلف از جمله گفتاردرمانی و تمرین‌های هماهنگ‌سازی قابل‌بهبود است. برخلاف باور عمومی، با وجود اینکه استرس و اضطراب باعث تشدید لکنت می‌شود، اما دلیل آن نیست. از طرف دیگر یکی از مشخصه‌های اختلال لکنت، ناراحتی فرد از لکنت خود است؛ یعنی خود لکنت منجر به ایجاد استرس و اضطراب و ناراحتی می‌شود که می‌تواند منجر به منزوی شدن فرد شود.
نکته: در صورت نیاز به مشاوره فرزند پروری آنلاین می‌توانید به مجموعه روانشناسی پل مراجعه کنید.
علائم اختلال لکنت
اختلال فصاحت گفتار یا لکنت با علائم و نشانه‌های زیر شناخته می‌شود:
1- یک یا چند نشانه زیر وجود دارد:
- تکرار صداها یا هجاها
- طولانی کردن صدای حروف صدادار و بی‌صدا
- کلمات بریده‌بریده
- وقفه و مکث طولانی بین کلمات
- درازگویی (استفاده از چندین کلمه یا چند جمله برای اجتناب از کلمه‌ای که گفتنش برای فرد دشوار است)
- تنش جسمانی حین بیان کلمات دشوار
- تکرار کلمه‌های تک‌هجایی (مثل من من من من او را می‌بینم)
2- این مشکل باعث اضطراب فرد می شود به گونه ای که از گفتار خود راضی نیست، از حرف زدن اجتناب می کند یا محدودیت در ارتباط ایجاد می کند.
3- این مشکل به دلیل نقص جسمی مثل آسیب دیدن لب یا حنجره بوجود نیامده است.
لکنت زبان طبیعی در کودکان
همان‌طور که اشاره شد، کودکان در دوره رشدی 2 تا 7 سالگی به دلیل یادگیری سریع میزان زیادی از کلمات و جملات ممکن است دچار لکنت خفیفی شوند. لکنت در این موارد تفاوت زیادی با اختلال لکنت دارد. در این موارد، لکنت به هیچ عنوان همراه با نشانه های جسمی مثل پلک زدن بی اختیار، تنش عضلانی (تکان خوردن بی اختیار دست یا شانه) نیست.
از طرف دیگر، لکنت در این کودکان کلونیک یا تونیک نیست:
- لکنت تونیک: قبل از ادای کلمه، فرد متوقف می‌شود و انگار توانایی ادای کلمه را ندارد.
- لکنت کلونیک: یکی از حرف‌های کلمه چندین بار تکرار می‌شود.
بلکه معمولاً آخرین کلمه جمله تکرار می‌شود. مثلاً کودک می‌گوید: من بستنی می‌خواهم می‌خواهم. این مورد با اینکه شبیه به لکنت است، اما لکنت به‌حساب نمی‌آید.
نکته مهم و اصلی درباره لکنت، حس کودک نسبت به آن است. وقتی کودک دچار لکنت طبیعی دوره رشدی می‌شود، میل به تکرار جمله خود دارد، شیوه صحیح بیان آن را از شما می‌پرسد یا اگر شیوه درست را برایش تکرار کنید آن را صحیح تکرار می‌کند.
از طرف مقابل، کودک یا بزرگسال مبتلا به لکنت، از این حالت گفتار خود مضطرب می‌شود، میل به تکرار جمله ندارد، شکل صحیح جمله یا کلمه را می‌داند؛ اما توانایی بیان آن را ندارد.
علل لکنت در کودکان
لکنت در کودکان بسیار رایج است؛ اما نزدیک به 90 درصد از کودکان بعد از 7 یا 16 سالگی، مشکلی در گفتار نخواهند داشت. تمامی علل احتمالی لکنت شامل این موارد می شود:
- لکنت طبیعی دوره رشدی: به دلیل سرعت یادگیری زبان رخ می‌دهد و به‌مرورزمان تا 7 سالگی کاملا از بین میرود.
- ضعف ماهیچه‌های حرکتی: رایج‌ترین دلیل اختلال لکنت در کودکان و نوجوانان است و با تمرین بهبود می‌یابد.
- لکنت نوروژنیک: ایجاد آسیب در بخش‌هایی از مغز به دلیل سکته مغزی یا ضربه فیزیکی که معمولاً در سالمندان رخ می‌دهد. با روش‌های خاص قابل بهبودی است.
- فشار روانی: خستگی، ناراحتی یا ترس می‌تواند باعث لکنت موقت شود. بعد از چند دقیقه یا چند ساعت از بین میرود.
- لکنت سایکوژنیک: بعد از یک اتفاق هولناک یا ناراحت‌کننده مثل تصادف یا مرگ عزیزان رخ می‌دهد. شکل متفاوتی نسبت به بقیه لکنت‌ها دارد. معمولاً طی چند روز برطرف می‌شود؛ اما می‌تواند تا چند ماه باقی بماند. اگر بعد از چند روز از بین نرفت، بهتر است متخصص اعصاب بررسی کند.
- لکنت صرعی: در موارد خاص لکنت می‌تواند نشانه وجود صرع ساده باشد. اگر ازدست‌دادن هوشیاری، خیره‌شدن به یک نقطه یا ازدست‌دادن تعادل هم‌زمان با لکنت وجود دارد بهتر است متخصص اعصاب بررسی کند. تا وقتی صرع وجود دارد بهتر نمی‌شود.
نکته: در صورتی که نیاز به جلسات آنلاین مشاوره دارید می‌توانید به مجموعه پل مراجعه کنید.
چه زمانی به متخصص مراجعه کنیم؟
همان‌طور که گفته شد، در 90 درصد موارد، لکنت کودک به خودی خود بهبود یافته و از بین می رود. این بهبودی ملزم به عدم حساسیت شما است. اگر والدین اصرار داشته باشند تا کودک شکل درست کلمات را ادا کند یا با ناراحتی به اشتباهات وی واکنش نشان دهند، کودک نیز به این موارد حساس می شود و ممکن است برای مدت بیشتری درگیر آن باشد. در مواجهه با اشتباهات بیانی، همین که شکل صحیح آن را تکرار کنید کفایت می کند و نیاز به مجبور کردن کودک به بیان شکل صحیح یا ایراد گرفتن از وی نیست.
از طرف دیگر، اگر علائمی مثل تنش عضلانی، تکان‌دادن ناخودآگاه دست یا بالا انداختن شانه‌ها، چشمک‌زدن یا تکان‌دادن گردن هم‌زمان با لکنت وجود داشتند، بهتر است به یک گفتار درمانگر مراجعه کنید. اگر نشانه‌هایی مثل ازدست‌دادن هوشیاری، زل‌زدن به یک نقطه یا ازدست‌دادن تعادل هم‌زمان با لکنت وجود دارد، بهتر است به متخصص اعصاب مراجعه کنید تا احتمال صرع بررسی شود.
در غیر این صورت، نیازی به مراجعه به متخصص نیست. علائم تا 7 سالگی بهبود می یابند. اگر کودک در دوران کودکی برای دوره بلندمدتی دچار لکنت بوده اما لکنت در طول رشد برطرف شده، ممکن است در دوره نوجوانی و تحت فشارهای این دوره، مجددا دچار لکنت شود. اگر علائم همراه وجود ندارند، مجددا این لکنت نیز موقت خواهد بود و نیازی به مراجعه به متخصص نیست.
اگر لکنت بعد از ضربه به سر یا آسیب روحی روانی ایجاد شد و بیشتر از چند روز باقی ماند، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
کلام آخر
لکنت زبان ناگهانی در کودکان 2 تا 7 ساله بسیار طبیعی و رایج است. 60 الی 90 درصد از این کودکان تا 7 یا اوایل نوجوانی می‌توانند بدون لکنت صحبت کنند و مشکلی در بیان گفتار نخواهند داشت. با توجه به اینکه درمان اختلال لکنت اهمیت زیادی دارد و حتی می‌تواند نشانه وجود صرع باشد، شناسایی نشانه‌های آن اهمیت زیادی دارد.
منابع:
