آیا برایتان پیش آمده است که هنگام درس خواندن غرق در افکار مختلف شوید؟ یا به خودتان بیایید و ببینید که دارید گل‌های فرش را می‌شمرید؟ افزایش تمرکز برای درس خواندن یکی از چالش‌های اصلی هر دانشجو و دانش آموز است به همین دلیل قصد داریم در این مقاله راهکارهایی به شما ارائه دهیم تا به کمک آنها بتوانید با تمرکز بیشتری درس بخوانید.
چگونه روی مطالعه تمرکز کنیم؟
بیایید بدون آن که به حاشیه بپردازیم به سراغ اصل مطلب برویم. اگر با مشکل عدم تمرکز حین درس خواندن دست و پنجه نرم می‌کنید، تمام نکات گفته شده در این مقاله را با دقت بخوانید و مطمئن باشید با انجام دادن آنها شاهد تغییرات مثبتی در روند درسی خود خواهید بود:
1. دلایل خود برای درس خواندن را بنویسید
اگر می‌خواهید برای درس خواندن تمرکز داشته باشید باید علت کار خود را به طور واضح بدانید. چرا دارید درس می‌خوانید؟ هدف شما چیست؟ تکه کاغذی بردارید و تمام دلایل خود را بنویسید تا هر زمانی که تمرکز و انگیزه شما کاهش پیدا کرد، نگاهی به لیستتان بیندازید و دوباره انرژی بگیرید.
به عنوان مثال می‌توانید بنویسید که:
- “درس میخوانم چون دوست دارم شخصی با سواد و با علم باشم.”
- “درس میخوانم تا بتوانم مستقل شوم.”
- ” درس میخوانم تا بتوانم بهتر زندگی کنم.”
به جای آن که دلایل خود را بر مبنای نتیجه بنویسید، آنها را فرآیند محور بنویسید. منظورم چیست؟ به عنوان مثال اگر مدام با خود بگویید درس میخوانم تا رتبه اول را کسب کنم یا بالاترین نمره را بگیرم، فقط روی نتیجه کار تمرکز کرده‌اید و این نتیجه به هیچ عنوان به طور کامل تحت کنترل شما نیست. رتبه اول شدن به عملکرد تمام افراد شرکت کننده بستگی دارد و نمره بالا گرفتن به سوالات طرح شده توسط استاد. تمرکز روی چنین اهدافی در طولانی مدت انگیزه شما را برای ادامه کاهش می‌دهد. اما تمرکز روی فرآیند می‌تواند انگیزه و تمرکز شما را بیشتر کند زیرا همه چیز کاملا به خود شما بستگی دارد.
2. از دوربین گوشی یا وب کم خود برای ضبط کردن خود در حال مطالعه استفاده کنید
شاید این پیشنهاد عجیب به نظر برسد اما واقعا تاثیرگذار است. فیلم برداری کردن از مطالعه می‌تواند در شما احساس مسئولیت پذیری بیشتری ایجاد کند. در حقیقت به جای آن که یک معلم یا دوست کار شما را تحت نظر بگیرید، دوربین این کار را می‌کند.
اینکه بدانید تحت نظر هستید به شما کمک می‌کند تا هدفتان را از یاد نبرید و هر زمان که حواستان بخواهد پرت شود با یادآوری اینکه تمام کارهای شما زیر نظر گرفته شده است دوباره متمرکز خواهید شد.
3. قبل از آن که درس خواندن را شروع کنید، برنامه ریزی کنید
یکی از راه‌های بسیار مهم برای افزایش تمرکز در درس خواندن، برنامه ریزی است. برنامه ریزی به شما نقشه راه می‌دهد و کمک می‌کند تا دقیقا بدانید باید چه کاری انجام دهید و سردرگم نشوید. برای شما مثالی می‌زنم تا نحوه برنامه ریزی را یاد بگیرید:
- کتابی را که باید مطالعه کنید باز کنید و نگاهی به فهرست آن بیاندازید.
- فصل‌ها و و بخش‌هایی را که قرار است بخوانید را یادداشت کنید.
- تعداد صفحات هر بخش را یادداشت کنید.
- تخمین بزنید که خواندن هر فصل یا بخش با سرعتی که دارید حدودا به چقدر زمان نیاز دارد.
- سپس با توجه به تعداد روزها یا ساعاتی که فرصت دارید، تعیین کنید که در هر بازه زمانی باید چه بخشی را مطالعه کنید.
- در نهایت نیز طبق برنامه به پیش بروید.
به کمک برنامه ریزی، استرس شما برای درس خواندن کاهش می‌یابد و می‌توانید با تمرکز بیشتری درس بخوانید.
4. قبل از هر جلسه مطالعه، با انجام تمرینات تنفس عمیق و مدیتیشن، مغز خود را آماده کنید
شاید هنگام انجام کاری مانند آشپزی چندان نیازی به ذهن آرام نداشته باشیم، اما هنگامی که می‌خواهیم درس بخوانیم به ذهنی آرام نیاز داریم. کمک گرفتن از مدیتیشن و تمرینات تنفس عمیق می‌تواند به آرام کردن ذهن شما کمک کند و تمرکز شما را افزایش دهد.
محققان متوجه شدند که تنفس عمیق نیز به ترشح آدرنالین در بدن کمک می‌کند و آدرنالین این قدرت را دارد که تمرکز را تحت تاثیر قرار دهد.
- می‌توانید قبل از شروع مطالعه هنگام انجام مدیتیشن تنفس عمیق را به روش زیر انجام دهید:
- چشم‌ها را ببندید و به مدت 4 ثانیه عمل دم را از طریق بینی انجام دهد.
- زمانی که ریه‌هایتان با هوا پر شد آن را به مدت 2 ثانیه حبس کنید.
- سپس عمل بازدم را به مدت 4 ثانیه از طریق بینی خود انجام دهید.
- این روند را 3 بار تکرار کنید، سپس مطالعه خود را آغاز کنید.
این مقاله می‌تواند به شما کمک کند: مدیتیشن چیست؟
5. اگر دلتان نمی‌خواهد شروع کنید، 1 دقیقه وقت بگذارید تا خود را از نظر ذهنی آماده کنید
گاهی اوقات اصلا حس و حال درس خواندن نداریم، اما چاره‌ای نیست و باید برای امتحان فردا درس بخوانیم. برای اینکه در چنین شرایطی بتوانیم تمرکز خود را به دست آوریم باید یک دقیقه وقت بگذاریم تا ذهن خود را آماده کنیم.
برای انجام این کار یک تایمر تنظیم کنید و به خود بگویید زمانی که تایمر به اتمام رسید شروع به مطالعه خواهید کرد. به این تکنیک، “قصد اجرا” می‌گویند. زمانی که به خود بگویید که قصد انجام کاری را دارید، شروع کردن آن کار آسان‌تر خواهد بود و مقاومت ذهنی ما را از بین می‌برد.
6. تمام کارهایی که انجام داده‌اید را یادداشت کنید
برای کارهای روزانه خود چک لیست درست کنید. لیست کارهای روزانه خود را یادداشت کنید و هر کاری را که انجام می‌دهید، در لیستتان علامت بزنید. این کار دو مزیت دارید:
اولین مزیت آن این است که باعث می‌شود روی کارهای خود نظارت داشته باشید و متوجه شوید که طبق برنامه ریزی‌های خود به پیش می‌روید یا نه. زمانی که بدانید طبق برنامه عمل نمی‌کنید، تلاش می‌کنید تا ایراد کار خود را پیدا کنید و اگر لازم بود در برنامه ریزی خود تغییراتی ایجاد کنید تا بهینه‌تر شود.
دومین مزیت آن این است که وقتی ببینید که چطور در حال تلاش و پیشرفت هستید، انگیزه بیشتری برای ادامه دادن پیدا می‌کنید و زمانی که انگیزه بیشتری داشته باشید، تمرکز برای درس خواندن نیز بالا خواهد رفت.
7. میز مطالعه خود را بیش از حد شلوغ نکنید
طبق گفته محققان، مغز در محیطی مرتب، بهتر می‌تواند اطلاعات را پردازش کند. به همین دلیل تاکید بر این است که فضای اطرافتان را هنگام مطالعه تا جایی که امکان دارد شلوغ نکنید. لوازمی را روی میز قرار دهید که هنگام مطالعه به آنها نیاز پیدا خواهید کرد، مثل مداد و کاغذ و… . دلیلی ندارد وسایلی مثل مجسمه و کیف پول و… را روی میزتان نگه دارید و فضا را شلوغ کنید. مطمئن باشید که محیط مرتب و منظم باعث آرامش ذهن می‌شود.
8. در رختخواب مطالعه نکنید
رختخواب مخصوص خوابیدن است، پس هیچ گاه از آن برای مطالعه یا درس خواندن استفاده نکنید. اگر واقعا می‌خواهید با تمرکز درس بخوانید، باید فضایی که در آن می‌خوابید، با جایی که در آن مطالعه می‌کنید، متفاوت باشد. اگر در همان مکانی که می‌خوابید مطالعه کنید، بدون شک خواب به سراغتان خواهد آمد و با وجود خواب آلودگی، نمی‌توان تمرکز را روی درس حفظ نمود.
علاوه بر محیط، وضعیت بدنی شما برای مطالعه نیز مهم است. هیچ گاه نباید در حال درازکش درس بخوانید، زیرا هم باعث می‌شود خوابتان بگیرد و هم به گردن و سایر نقاط بدن شما آسیب وارد می‌کند.
9. دمای محیط مطالعه خود را تنظیم کنید
حتی فکرش را هم نمی‌کنید که دما تا چه اندازه می‌تواند تمرکز برای درس خواندن را تحت تاثیر قرار دهد. محققان دانشگاه کرنل آزمایش جالبی انجام دادند و دمای اتاق را از 20 درجه سانتی گراد به 25 درجه سانتی گراد رساندند، پس از مدتی متوجه شدند که خطاهای تایپی تا 44 درصد کاهش پیدا کرد و بهره وری تا 150 درصد افزایش یافت.
اکثر تحقیقات نشان می‌دهد که بهترین دما هنگام مطالعه و کار، چیزی حدود 22 تا 25 درجه سانتی گراد است. به همین دلیل به شما توصیه می‌کنیم اگر امکانش را دارید، دمای محیطی که در آن درس می‌خوانید را در این بازه تنظیم کنید.
10. برنامه مطالعه روزانه خود را به خانواده خود بگویید
حتما برایتان پیش آمده است که در حال درس خواندن هستید و ناگهان مادر یا پدرتان به سراغتان می‌آید و از شما می‌خواهد تا به عنوان مثال یک اپلیکیشن را برای او نصب کنید و یا برادر کوچکتان شما را به دیدن یک کلیپ دعوت می‌کند. درست است که آنها اعضای خانواده ما هستند ولی هر بار که حین درس به سراغتان می‌آیند، بخشی از تمرکز شما از بین می‌رود.
اینکه آنها را از اتاق بیرون کنید یا با آنها صحبت نکنید کار درستی نیست اما می‌توانید برنامه روزانه خود را روی در اتاق یا در یخچال بچسبانید. با انجام این کار سایر افراد خانواده نیز از برنامه شما با خبر خواهند شد و زمانی که درس می‌خوانید کسی مزاحم شما نخواهد شد و در زمان استراحت به سراغتان خواهند آمد.
11. تمام وسایل دیجیتال خود را در اتاق دیگری قرار دهید
زمانی که درس می‌خوانیم انجام هر کار دیگری خصوصا گشت و گذار در گوشی و تبلت بسیار شیرین می‌شود. حتی نگاه کردن به آنها از فاصله دور هم می‌تواند تمرکز شما را از بین ببرد. به همین دلیل به شما پیشنهاد می‌کنیم که همه این وسایل وسوسه‌‌انگیز را در اتاق دیگری قرار دهید تا حواس شما را پرت نکنند.
12. در حین مطالعه به موسیقی کلاسیک گوش دهید
یکی از کارهایی که تمرکز شما را حین مطالعه افزایش می‌دهد، گوش دادن به موسیقی کلاسیک است. طبق تحقیقی که توسط دکتر ماشا گودکین، استاد دانشگاه نورث سنترال انجام شد، موسیقی کلاسیک می‌تواند مغز را از حالت امواج مغزی بتا به آلفا و تتا برساند. دکتر گودکین به این نتیجه رسید که موسیقی توانایی تحریک دو طرف مغز را دارد و می‌تواند به قدرت تمرکز و حافظه شما کمک کند. می‌توانید از آهنگ بتهوون Für Elise کمک بگیرید.
13. هنگام مطالعه از گوشی یا هدفون استفاده کنید
اگر گوش دادن به موسیقی حین مطالعه را دوست ندارید و مجبورید در محیط شلوغی درس بخوانید، از هدفون استفاده کنید. زمانی که صداهای مزاحم اطراف خود را نشنوید، بهتر می‌توانید تمرکز خود را حفظ کنید.
14. وقتی احساس می‌کنید که حواستان در حال پرت شدن است، آن را یادداشت کنید
شما هر چقدر هم که تلاش کنید تا تمام حواستان را روی درس متمرکز نگه دارید، باز هم افکار مزاحمی وجود دارد که به سراغتان خواهد آمد. اما نگران نباشید، چرا که برای این مشکل نیز راهکاری وجود دارد. یک کاغذ کنار دست خود قرار دهید و هر زمانی که ذهنتان به انحراف رفت روی کاغذ یک خط بکشید.
اگر آن فکر مزاحم دست بردار نبود یادداشتش کنید و به خودتان بگویید هر زمان که درسم را خواندم به آن رسیدگی خواهم کرد. پس از آن که تایم درس خواندنتان به پایان رسید، یادداشت‌ها را بررسی کرده و اقدامات لازم را انجام دهید. این کار به شما کمک می‌کند تا به جای آن که مدام در برابر آن فکر مقاومت کنید، ذهن خود را آزاد کنید.
15. اهداف و پاداش تعیین کنید
هدف گذاری در هر حیطه‌ای اهمیت دارد، در رشته‌های ورزشی، محل کار، تحصیل و… تا زمانی که هدفی نباشد تلاشی هم نخواهد بود. برای آن که هنگام درس خواندن نیز خوب پیش بروید و تمرکز بیشتری داشته باشید، بهتر است اهدافی برای خود تعیین کنید. به عنوان مثال:
- از شنبه تا دوشنبه ساعت 17 تا 19 ریاضی مطالعه کنم.
- هر شب یک تمرین فیزیک را انجام دهم.
- زیست را تندخوانی کنم.
- تکلیف زبان خود را روز دوشنبه انجام دهم.
هر کدام از این مثال‌ها، اهدافی کوچک و قابل اندازه‌گیری هستند. هر کدام از آنها را که انجام دادید به خودتان پاداش دهید. مثلا می‌توانید یک فیلم ببینید یا دوستتان را ملاقات کنید.
16. به خواب اهمیت بیشتری بدهید
در زمان استراحت مغز فرصتی پیدا می‌کند تا اطلاعاتی را که دریافت کرده است، پردازش کند. وقتی که می‌خوابیم این قدرت چند برابر می‌شود. دقت داشته باشید که کمیت و کیفیت خواب هر دو مهم است. 10 ساعت خوابی که مدام از خواب بپرید و پس از آن احساس خستگی کنید، فایده ندارد چون کیفیت ندارد.
تلاش کنید ساعت خواب خود را بین 6 تا 8 ساعت تنظیم کنید و اگر خواب با کیفیتی ندارید علت را بررسی کنید و به دنبال راه چاره باشید.
کلام آخر
تمرکز ندارید؟ حالا 16 راهکار دارید که می‌توانید یک به یک امتحان کنید. پس از آن که راهکارها را امتحان کردید تجربه خودان را با ما به اشتراک بگذارید.
منابع:
