اختلال خواب چیست؟ اختلالات خواب کدامند؟! به‌همراه درمان

از حوالی سال ۱۹۷۹ میلادی بود که به مرور اهمیت اختلالات خواب برای پزشکان بیشتر شد. در این سال انجمن اختلالات خواب آمریکا، اولین طبقه‌بندی اختلالات خواب را منتشر کرد. طی این ۴۰ سال گذشته و کمی قبل‌تر بیشتر از 100 اختلال خواب شناسایی شده و به طور کلی درک دنیای پزشکی از این اختلالات بسیار بالا رفته.

با توجه به اهمیتی که خواب سالم و کافی روی سلامت ذهنی و بدنی انسان دارد در این مقاله می‌خواهم مهم‌ترین اختلالات خواب بر اساس گفته منابع معتبر علمی را به شما معرفی کنم.

اختلال خواب چیست؟

Sleep disorders (or sleep-wake disorders) involve problems with the quality, timing, and amount of sleep, which result in daytime distress and impairment in functioning.

اختلالات خواب (یا اختلالات خواب و بیداری) شامل مشکلاتی در کیفیت، زمان‌بندی و میزان خواب هستند که منجر به ناراحتی در طول روز و اختلال در عملکرد می‌شوند. Psychiatry.org

همانطور که در مقاله دلایل بی خوابی هم گفتم، به وجود آمدن اختلالات خواب ممکن است در اثر بیماری، مصرف دارو، درد بدنی و غیره باشد. نکته اینجاست که ابتلا به هر کدام از اختلالات خواب می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های روانی دیگر یا تشدید آن‌ها شود.

انواع اختلال خواب

انواع اختلال خواب

انواع اختلال خواب را می‌توان به 4 دسته کلی تقسیم کرد که عبارت هستند از:

1. اختلال در به خواب رفتن یا داشتن خواب کافی: این اختلال باعث داشتن بازه‌های خواب کوتاه، منقطع یا ناکافی می‌شود.
2. چالش در بیدار ماندن: فرد با این‌که شاید شب قبل خواب کافی داشته، اما به‌طور ناخواسته در طول روز می‌خوابد یا احساس خواب‌آلودگی شدید می‌کند.
3. چالش در حفظ نظم در روتین خواب و بیداری: چرخه شبانه‌روزی بدن فرد دچار اختلال می‌شود و او در ساعت‌های غیرمعمول می‌خوابد یا از خواب برمی‌خیزد.
4. بروز رفتارهای غیرعادی هنگام خواب: فرد در مرحله خواب REM رویابینی دارد و رویاهایش را اجرا می‌کند؛ مثلاً حرف می‌زند یا فریاد می‌کشد.

• همچنین ببینید: آهنگ خواب

خب، حالا بیایید به‌صورت جزئی‌تر، یکی‌یکی با اختلالات خواب آشنا شویم.

1_ بی خوابی

عملاً می‌توان گفت بی‌خوابی مهم‌ترین اختلال خواب است که تا امروز شناخته شده. مهم‌ترین ویژگی‌های اختلال بی‌خوابی این دو هستند:

1. در به خواب رفتن مشکل دارید و نمی‌توانید به راحتی بخوابید.
2. نمی‌توانید کیفیت خواب را حفظ کرده و در خواب بمانید.

علاوه بر این‌ها افرادی که دچار این اختلال خواب هستند ممکن است در زمان بیداری هم دچار مشکلات شناختی شوند و توجه و تمرکز لازم را نداشته باشد. اگر طی سه ماه و در هر هفته حداقل سه بار دچار این علائم شوید، شما دچار بی‌خوابی مزمن هستید. جالب است بدانید بر اساس آخرین آمار در کشور‌های خارجی بیشتر از یک‌سوم از بزرگسالان با مشکل بی‌خوابی دست و پنجه نرم می‌کنند.

قبل از رفتن به سراغ اختلال خواب بعدی بهتر است با سه نوع از اختلال بی‌خوابی آشنا شوید:

1. بی خوابی شروع‌، که در آن فرد به سختی به خواب می‌رود.
2. بی خوابی حفظ خواب، که در آن در خواب ماندن برای فرد سخت است.
3. بی خوابی مختلط که یک وضعیت ترکیبی بوده و در آن فرد هر دو نشانه گفته شده بالا را دارد.

راستی، اگر دوست داشتید مقاله درمان بی خوابی را هم بخوانید.

راه‌های درمان بی خوابی

• مدیتیشن
• سعی در خواب و بیدار‌شدن در ساعتی مشخص
• عدم مصرف الکل و مواد مخدر
• کاهش مصرف کافئین
• کاهش فعالیت‌های ورزشی قبل از خواب
• کنترل چرت روزانه
• مصرف ملاتونین

برای اطلاع از راه‌های درمان حرفه‌ای‌تر می‌توانید در دوره درمان بی خوابی آرامیا شرکت کنید.

در ضمن، ما یک مقاله با عنوان «عوارض بی خوابی» هم داریم که پیشنهاد می‌دهیم برای اطلاعات بیشتر این مقاله را هم مطالعه کنید.

2_ آپنه خواب

یکی از اختلالات تنفسی است که با خواب انسان ارتباط دارد. افرادی که به این اختلال تنفسی دچار هستند شب‌ها ممکن است حین خواب با نفس‌های تند بیدار شوند. علاوه بر این، خروپف شدید می‌تواند یکی از علائم این اختلال باشد. همانطور که مشخص است این اختلال می‌تواند باعث کاهش کیفیت خواب و در نتیجه افزایش خواب آلودگی و خستگی طی روز شود.

راه‌های درمان آپنه خواب

• در صورت لزوم کاهش وزن و حفظ وزن مناسب
• اجتناب از مصرف الکل و قرص خواب‌آور
• خوابیدن به پهلو
• استفاده از اسپری بینی یا نوار تنفسی در صورت گرفتگی بینی

3_ نارکولپسی

نارکولپسی یکی دیگر از اختلالات خواب است که در واقع باعث می‌شود حتی اگر فرد شب به خوبی خوابیده باشد، در طی روز احساس خستگی زیادی کند.  طی این اختلال خواب، به فرد حملاتی به اسم حملات خواب دست می‌دهد که در آن به ناگهان و در چند دقیقه احساس خواب‌آلودگی زیادی می‌کند. ممکن است در صورت طولانی شدن این اختلال به مرور فرد با دیگر مشکلات خواب هم روبرو شود.

راه‌های درمان نارکولپسی

مصرف دارو‌های بیداری مثل مودافینیل و آرمودافینیل

• مصرف آمفتامین‌ها و محرک‌های شبیه آمفتامین مانند متیل فنیدات یا ترکیبات آمفتامین دکستروآمفتامین
• مصرف دارو‌های ضدافسردگی مثل سروتونین- نوراپی نفرین، ونلافاکسین، فلوکستین، کلومیپرامین یا پروتریپتیلین
• مصرف دارو‌های مؤثر بر هیستامین مثل پیتولیزانت

البته شما باید حتماً این دارو‌ها را زیر نظر پزشک استفاده کنید.

4_ سندرم پای بی‌قرار

سندروم پای بی‌قرار یکی دیگر از اختلالات خواب است و جالب اینجاست که بین ۷ الی ۱۰ درصد از جمعیت ایالات متحده دچار این سندروم هستند. طی این اختلال فرد با خارش و سایر احساسات دردناک در پا روبرو شده و حین خواب ممکن است پایش را به شدت تکان بدهد. همین موضوع باعث می‌شود به خواب رفتن و همینطور حفظ کیفیت خواب برای این افراد سخت شود.

راه‌های درمان سندروم پای بی قرار

• کاهش یا قطع مصرف کافئین، الکل و تنباکو
• داشتن برنامه خواب منظم و خوابیدن و بیدارشدن در ساعاتی مشخص
• ورزش‌های روزانه مثل پیاده‌روی یا شنا
• کشش عضلات پا در شب
• غوطه‌ور‌شدن در وان آب گرم قبل از خواب

5_ EDS یا خواب‌آلودگی بیش از حد

EDS یا خواب‌آلودگی بیش از حد همانطور که از اسمش پیداست، اختلالی است که باعث می‌شود فرد در روز و در زمان‌های نامناسب احساس خواب‌آلودگی زیادی کند. این موضوع علاوه بر احتمال به وقوع پیوستن تصادفات و بی‌دقتی‌ها، باعث می‌شود فرد در زمان‌های نادرست اقدام به خوابیدن کند.

راه‌های درمان EDS یا خواب‌آلودگی بیش‌از‌حد

• خوابیدن در محیطی ساکت، تاریک و خنک
• استفاده از تخت‌خواب فقط برای خوابیدن
• ورزش‌کردن به‌طور منظم
• کاهش مصرف الکل یا مواد مخدر
• ایجاد روال ثابت برای خواب مثل مدیتیشن، مطالعه یا حمام گرم
• مصرف آگونیست‌های گیرنده بنزودیازپین (زیر نظر پزشک)

6_ اختلال خواب شیفت کاری

همانطور که از اسمش هم پیداست این اختلال در درجه اول برای افرادی پیش می‌آید که به خاطر شغل‌شان مجبورند در اواخر شب یا تا ابتدای روز کار کنند. در واقع خوابیدن طی روز و کار کردن در زمان خواب، یعنی شب‌ها، باعث می‌شود ریتم شبانه‌روزی بدن فرد بر هم بریزد. کیفیت خواب اندک و همینطور خستگی زیاد حین بیداری از جمله نشانه‌های این اختلال خواب است.

راه‌های درمان اختلال خواب شیفت کاری

• استفاده از روش نوردرمانی برای کمک به تقویت ساعت خواب بدن
• مصرف قرص خواب‌آور (زیر نظر پزشک)
• مصرف ملاتونین چند ساعت قبل از خواب (زیر نظر پزشک)

7_ خواب‌پریشی یا Parasomnias

خواب‌پریشی یا پاراسومنیاها یک‌سری رفتار‌های غیرعادی است که ممکن است فرد را در زمان به خواب رفتن، در زمانی که خواب است یا بین خواب و بیداری دچار مشکلاتی کند. البته این اختلال خواب بیشتر در کودکان دیده می‌شود اما خب بعضی بزرگسالان را نیز درگیر می‌کند. راه رفتن در خواب، وحشت شبانه، شب ادراری و… از جمله رفتار‌های غیر عادی این اختلال هستند.

راه‌های درمان خواب‌پریشی یا Parasomnias

• مصرف دارو‌های تجویزشده از طرف پزشک
• روان‌درمانی
• آرامش‌درمانی
• پرتو‌درمانی

8_ اختلال خواب و بیداری غیر ۲۴ ساعته

این اختلال خواب باعث می‌شود چرخه ۲۴ ساعته خواب در بدن تغییر کند. در واقع در حالت عادی چرخه خواب بدن شما هر ۲۴ ساعت یک‌بار تنظیم می‌شود اما در افرادی که به این اختلال خواب دچار هستند چرخه خواب با یک تغییر یک الی دو ساعته رو به رو می‌شود. به زبان ساده این اختلال باعث می‌شود ساعت خواب شما طی روز تغییر کرده و نتوانید مثلاً هر روز ساعت ۱۰ شب به خواب بروید و ساعت خواب و بیداری‌تان جلو یا عقب برود. این اختلال هم اغلب برای افراد نابینا و افراد مبتلا به زوال عقل پیش می‌آید ولی خوب افراد عادی و بینا را هم درگیر خودش می‌کند.

راه‌های درمان اختلال خواب و بیداری غیر ۲۴ ساعته

• مصرف ملاتونین در دوز مناسب زیر نظر پزشک
• نوردرمانی برای کمک به ساعت بدن ضعیف
• مشاوره رفتاری

9_ فلج خواب

در اختلال فلج خواب، فرد هنگام خوابیدن یا بیدار شدن، برای چند ثانیه توانایی صحبت کردن یا حرکت کردن ندارد.

در واقع، در مرحله خواب REM، بدن فرد وارد مرحله عدم تحرک عضلانی می‌شود. بدن افرادی که به اختلال فلج خواب مبتلا هستند، بعد از هوشیاری، هنوز در این مرحله باقی می‌ماند.

این اختلال در برخی افراد می‌تواند همراه با توهمات دیداری یا شنیداری اتفاق بیفتد که ترس و اضطراب شدیدی را به‌همراه دارد.

راه‌های درمان اختلال فلج خواب

• استفاده از انواع مدیتیشن برای کاهش استرس
• دارودرمانی زیر نظر پزشک (برای درمان اضطراب)
• تنظیم ساعت خواب و بیداری

در آخر، از شما دعوت می‌کنیم که در دوره جامع خواب آرامیا برای بهبود کیفیت خواب خود شرکت کنید.

کلام آخر

خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله با هم با بیشتر از ۱۰ اختلال خواب رایج میان مردم آشنا شدیم. در آینده این مقاله را با اطلاعات بیشتری تکمیل می‌کتم. راستی اگر سؤالی داشتید در بخش نظرات منتظر شما عزیزان هستم.

منبع:

sleepfoundation