کودکان انرژی زیادی دارند و آنقدر به دنبال بازی و سرگرمی هستند که به سختی می‌توان آنها را وادار به انجام کاری کرد، خصوصا اگر آن کار درس خواندن باشد! گاهی شدت عدم تمرکز و توجه کودکان به حدی زیاد است که والدین را نگران می‌کند، به همین دلیل قصد داریم در این مقاله شما را با علل عدم تمرکز در درس خواندن کودکان و راه‌هایی برای افزایش تمرکز آنها آشنا کنیم.
چگونه تمرکز در کودکان را افزایش دهیم؟
Some children may have trouble sustaining their attention to a given task. This may be due to underlying anxiety, frustration and/or sensory sensitivities. It’s helpful to monitor their behavior to help you identify potential causes and solutions.
برخی از کودکان ممکن است در حفظ توجه به یک کار خاص مشکل داشته باشند. این شاید به‌دلیل اضطراب، ناامیدی و یا حساسیت‌های حسی باشد. در اینجا، می‌توانید رفتار آنها را زیر نظر داشته باشید تا علل و راه‌حل‌های احتمالی را شناسایی کنید. Nhsggc
بررسی علت عدم تمرکز در کودکان اولین قدم برای شروع است، پس از آن که علت مشخص شود، راحت‌تر می‌توان استراتژی‌هایی را برای افزایش تمرکز در پیش گرفت. در ادامه چند راهکار که توسط دکتر روانشناس راشمی پراکاش توصیه شده است را به شما معرفی خواهیم کرد:
1_ وظایف بزرگ را به کارهای کوچکتر تقسیم کنید
انجام کارهای بزرگ نیاز به تلاش، انرژی و تمرکز زیادی دارد، به همین دلیل توصیه می‌شود فعالیت‌های بزرگ را به کارهای کوچکتری که بهتر می‌توان آنها را مدیریت کرد، تقسیم کنید. علاوه بر این، شاید انجام فعالیت‌های بزرگ‌تر برای کودکان ترسناک و دلهره آور به نظر برسد، اما بخش بندی همان فعالیت می‌تواند ترس و استرس کودک را از بین ببرد یا کاهش دهد.
به عنوان مثال زمانی که کودکتان باید 3 فصل از کتابش را برای امتحان بخواند، برای او برنامه‌ای بچینید که بتواند پس از خواندن هر فصل به خوبی استراحت کند و سپس به سراغ فصل بعدی برود. فعالیت‌های کوچکتر به زمان کمتری نیاز دارند بنابراین کودکان راحت‌تر می‌توانند تمرکز خود را حین انجام آنها حفظ کنند.
2_ لذت را با کار مخلوط کنید
کودکان اگر مدام در حال انجام تکالیف و مسئولیت‌های مختلف باشند خیلی زود خسته خواهند شد؛ بنابراین، یکی از دلایل عدم تمرکز در درس خواندن کودکان مسئولیت‌های خسته‌کننده است. بازی و تفریح باید جزیی جدانشدنی از برنامه روزانه آنها باشد تا احساس نکنند که تحت فشار قرار دارند. برنامه ریزی متناسب با سن کودک می‌تواند تاثیر زیادی در تمرکز او داشته باشد.
3_ حواس پرتی‌ها را کاهش دهید
شما به عنوان والدین کودک، وظیفه دارید تا محیطی برای فرزندتان ایجاد کنید که کمترین حواس پرتی را برای او ایجاد کند و بتواند راحت‌تر تمرکز خود را حفظ نماید. زیرا اکثر کودکان کاملا عاشق درس نیستند و به راحتی با هر چیز کوچکی حواسشان پرت خواهد شد. سر و صدا، تلویزیون و تلفن همراه تمرکز کودکان را از بین می‌برد. آنها باید عادت کنند که هنگام درس خواندن با گوشی تلفن همراه خود کار نکنند یا مشغول انجام کار دیگری نباشند.
4_ محدودیت‌های زمانی برای تکمیل هدف تعیین کنید
فعالیت‌هایی را که کودکتان باید انجام دهد زمانبندی کنید و به او کمک کنید تا کارهایش را در آن بازه‌ها به اتمام برساند. به این نکته نیز دقت داشته باشید که این بازه‌های زمانی نباید خیلی کوتاه یا خیلی طولانی باشند تا کودکتان تحت فشار قرار نگیرد و احساس اضطراب نکند. معمولا بازه‌های 15 الی 20 دقیقه‌ای برای کودکان مناسب است و اگر بازه طولانی‌تر شود ممکن است تمرکز خود را از دست بدهند.
بیشتر بخوانید: راهکارهایی برای کاهش استرس مدرسه در کودکان + علت
5_ کودکتان را به انجام فعالیت بدنی تشویق کنید
همانطور که گفتیم میزان تحرک می‌تواند روی تمرکز در کودکان تاثیر بگذارد، کودکان سرشار از انرژی و تمایل برای زندگی هستند. نباید انرژی آنها را سرکوب کنید، باید به آنها کمک کنید تا انرژی خود را تخلیه کنند. بگذارید تا بازی کنند، دویدن و ورزش از جمله فعالیت‌هایی هستند که به افزایش تمرکز در کودکان و حفظ سرزندگی آنها کمک می‌کند.
6_ فعالیت‌ها را در مشخص زمان تکرار کنید
از کودکتان بخواهید تا هر روز کارهایش را در ساعت مشخصی انجام دهد. مثلا به او بگویید که ساعت 4 مخصوص درس خواندن است و باید هر روز در آن ساعت درس بخواند. تکرار این کار به او کمک خواهد کرد تا به این کار را تبدیل به یک عادت کند. زمانی که کاری به عادت تبدیل می‌شود انجام دادنش نیز راحت‌تر خواهد بود و مغز به تلاش کمتری برای انجام آن نیاز دارد. داشتن ثبات به ذهن کودکان کمک خواهد کرد و تمایل آنها را برای انجام تکالیفشان بیشتر می‌کند.
7_ بازی‌هایی که نیاز به تمرکز دارند را امتحان کنید
همه بازی‌ها فقط جنبه تفریح و سرگرمی ندارند، برخی بازی‌ها می‌توانند به افزایش تمرکز در کودکان نیز کمک کنند. با کمی تحقیق و جستجو می‌توانید بازی‌هایی را بیابید که تمرکز را بالا می‌برند. این مقاله نیز می‌تواند ایده‌هایی به شما بدهد: لیست 15 بازی برای تمرکز کودکان و بزرگسالان
8_ استراحت را جدی بگیرید
مراقب باشید که فرزندتان شب‌ها زود بخوابد و تا دیر وقت بیدار نماند. همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، خواب کافی برای کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد. هیچ گاه از خواب کودکتان برای درس خواندن نزنید، چرا که این کار نه تنها تمرکز آنها را کم می‌کند که حتی به بدن و رشد آنها نیز آسیب می‌زند. اگر احساس کردید که کودکتان در طول روز نیز خسته است و نیاز به استراحت دارد، کمی چرت زدن می‌تواند به افزایش تمرکز او کمک کند.
9_ با کودکتان تمرینات تنفسی انجام دهید
مقادیر کافی از اکسیژن به مغز کمک می‌کند تا عملکرد بهتری داشته باشد. برای آن که کودکتان اکسیژن کافی دریافت کند، می‌توانید از او بخواهید که چند نفس عمیق بکشد. اگر در برابر انجام این کار مقاومت کرد، خودتان نیز با او همراه شوید، فوت کردن حباب‌های صابون یا زدن سازدهنی روش‌های سرگرم‌کننده‌ای برای انجام تمرین‌های تنفسی هستند. این نوع تمرینات به افزایش تمرکز در کودکان نیز کمک زیادی خواهد کرد.
می‌توانید تمرینات تنفسی این مقاله را نیز به کودک خود یاد بدهید: تنفس دیافراگمی و صحیح چیست؟
10_ به کودکتان وظایف یا مسئولیت‌های روزانه بدهید
جالب است بدانید که انجام کارهای مختلف به صورت روزانه می‌تواند به افزایش تمرکز کودک شما کمک کند. از کودک خود بخواهید تا به عنوان مثال کتاب‌هایش را بر اساس حروف الفبا مرتب کند، به شما کمک کند تا بستنی یخی درست کنید، کمدش را مرتب کند یا هر کار دیگری که می‌دانید از پس انجام دادن آن بر خواهد آمد. انجام چنین کارهایی به تقویت قدرت تمرکز کودک کمک خواهد کرد.
11_ برای کودکتان داستان بخوانید
یکی از ساده‌ترین کارهایی که می‌تواند قدرت تمرکز در کودکتان را افزایش دهد، شنیدن داستان است. چند کتاب داستان تهیه کنید یا از داستان‌های آنلاین متناسب با سن کودک خود کمک بگیرید و زمانی که کودکتان در حال استراحت است برای او داستان بخوانید. پس از مدتی متوجه خواهید شد که به این کار علاقه بیشتری پیدا می‌کند، این روند را ادامه دهید و داستان‌های جدیدتری را برای او بخوانید.
با انجام این کار مهارت شنیداری کودکتان را تقویت می‌کنید و او را تشویق می‌کنید که تمرکز کند. در پایان هر داستان نیز می‌توانید چند سوال ساده از او بپرسید تا مطمئن شوید که داستان را با دقت شنیده است. سعی کنید صدای خود را آرام و ملایم نگه دارید تا کودکتان بیشتر تمرکز کند.
دلایل عدم تمرکز در درس خواندن کودکان
عدم تمرکز در کودکان می‌تواند تمام ابعاد زندگی آنها از جمله درس خواندن را تحت تاثیر قرار دهد، تا حدودی می‌توان این موضوع را طبیعی دانست اما در مواردی نباید راحت از کنار این قضیه عبور کرد، در ادامه بیشتر در رابطه با این موارد صحبت خواهیم کرد. عدم تمرکز در کودکان معمولا نشانه‌هایی دارد که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- کودک شما بی قرار است
- نمی‌تواند وسایلش را مرتب کند و یا مرتب نگه دارد
- خیلی راحت حواسش پرت می‌شود
- نمی‌تواند دستورالعمل‌ها را دنبال کند
- با تکالیف مدرسه مشکل دارد
- بد خلق، تحریک پذیر یا پرخاشگر است
- نمی‌تواند دوستانش را حفظ کند
مشکل عدم تمرکز در کودکان معمولا به دلایل زیر ایجاد می‌شود:
1_ تکالیف و وظایف دشوار
اگر وظایف، تکالیف و مسئولیت‌هایی که به عهده کودک شما گذاشته می‌شود برایش سخت و دشوار باشد، نمی‌تواند روی آنها تمرکز داشته باشد.
2_ وجود حواس پرتی در اطراف کودک
به طور طبیعی کودکان روحیه کنجکاوی دارند، به همین دلیل خیلی دوست ندارند در یک مکان بمانند و تمرکز کنند. وسایلی همچون رادیو، تلویزیون، گوشی موبایل و انواع اسباب بازی‌ها به راحتی می‌تواند حواس آنها را پرت کند.
- ببینید: دوره تمرکز آرامیا
3_ تلاش برای جلب توجه والدین
اکثر کودکان برای جلب توجه والدین خود رفتار منفی از خودشان نشان می‌دهند چون معمولا والدین با رفتار منفی توجهشان جلب می‌شود. یکی از دلایل نداشتن تمرکز در کودکان نیز همین موضوع است، آنها روی جلب توجه تمرکز می‌کنند و نمی‌توانند روی چیز دیگری تمرکز کنند.
4_ رژیم غذایی نامناسب
برخی از کودکان تمایلی به خوردن صبحانه ندارند و همین کار می‌تواند دلیلی برای کاهش تمرکز آنها در طول روز باشد.
5_ خواب ناکافی
همه کودکان باید حداقل چیزی حدود 8 تا 12 ساعت خواب شبانه عمیق داشته باشند. کودکانی که خواب عمیقی ندارند یا ساعات خوابشان کم است، نمی‌توانند به خوبی روی کارهایی که انجام می‌دهند تمرکز داشته باشند.
ما در مقاله چطور بهتر بخوابیم؟ راهکارهایی را گفته‌ایم که با استفاده از آنها، می‌توانید مشکلات خواب کودکتان را برطرف کنید؛ البته، اگر کودک دچار اختلالات خواب باشد، توصیه می‌کنیم با یک پزشک متخصص در این زمینه مشورت داشته باشید.
6_ مشکلات خانوادگی
مشکلات خانوادگی همه کودکان را آزار می‌دهد و باعث استرس آنها می‌شود. زمانی که کودک مدام در معرض چنین مشکلاتی باشد توانایی تمرکز کردن او کاهش پیدا خواهد کرد.
7_ عدم وجود انگیزه و علاقه
یک کودک بیشتر از آن که منطقی به مسائل نگاه کند، نگاهی احساسی دارد. به همین دلیل اگر برای انجام کاری علاقه و انگیزه لازم را نداشته باشد، نمی‌تواند روی آن تمرکز کند.
8_ نداشتن تحرک کافی
کودکان در سن رشد قرار دارند و داشتن تحرک بدنی برای آنها لازم و ضروری است. کودکانی که تحرک کافی ندارند به مرور زمان بی حال و تنبل شده و قدرت تمرکز در آنها کاهش پیدا خواهد کرد.
9_ اندوه
از دست دادن یکی از اعضای خانواده چه بر اثر طلاق و چه بر اثر مرگ، می‌تواند تاثیر منفی زیادی روی تمرکز در کودکان بگذارد. باید با کودک خود صحبت کنید و در صورت نیاز از یک مشاور کمک بگیرید.
بیشتر بخوانید: استرس کودکی ناشی از چیست؟ + علائم و 14 روش درمان
10_ عدم تطابق سبک یادگیری
بچه‌ها با یکدیگر متفاوت هستند و هر کدام به نحوی یادگیری بهتری دارند. برخی کودکان در خواندن و نوشتن بهتر هستند و برخی باید به طور عملی همه چیز را ببینند و تجربه کنند. اگر از سبک آموزش مناسب فرزندتان استفاده کنید، تمرکز بیشتری برای یادگیری خواهد داشت.
11_ مشکلات سازمانی
نامرتب بودن محیط اطراف کودک و دفتر و کتاب او می‌تواند باعث کاهش تمرکز کودک شود. چرا که هر بار مجبور است زمان زیادی را صرف جستجو برای پیدا کردن موارد مورد نیازش انجام دهد و حواسش پرت می‌شود.
12_ مشکلات یادگیری
گاهی اوقات دلیل مشکل عدم تمرکز در کودکان ریشه‌ای‌تر است و مربوط به نارساخوانی (ADD) یا اختلال نقص توجه (ADHD) می‌شود. اگر متوجه شدید که با وجود شرایط ایده آل و مناسب بودن همه شرایط، باز هم فرزندتان مشکلی جدی در تمرکز و یادگیری دارد، حتما با یک متخصص یا مشاور مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: چرا تمرکز ندارم ؟! + راهکارهایی برای حل مشکل عدم تمرکز
چه بازی‌هایی برای افزایش تمرکز کودکان مفید است؟
با استفاده از برخی بازی‌ها، می‌توان تمرکز کودکان را افزایش داد؛ در نتیجه، مشکلاتی مثل عدم تمرکز در درس خواندن کودکان هم برطرف می‌شوند. در اینجا برخی از انواع بازی برای تمرکز را معرفی می‌کنیم:
- بازی‌های پازل: حل کردن پازل‌ها به کودکان در افزایش دقت و تمرکز کمک می‌کنند.
- بازی‌های تخته‌ای: بازی‌هایی مثل شطرنج و منچ، نیاز به تمرکز کودک دارند و حافظه و تمرکز او را تقویت می‌کنند.
- بازی‌های گروهی: کودک برای انجام بازی‌های گروهی، نیاز به همکاری و تعامل با دیگران دارد. او باید با تمرکز و مهارت‌های اجتماعی خود، در بازی پیروز شود.
- بازی جستجوی کلمات: با بازی‌هایی مثل جستجوی کلمات مفهومی بین حروف به هم ریخته یا حل جدول کلمات، می‌تواند تمرکز کودک را بهبود بخشد.
علائم عدم تمرکز در درس خواندن کودکان
| علائم | توضیحات | راه‌های رفع مشکل |
| حواس‌پرتی | حواس کودک به راحتی پرت می‌شود و نمی‌تواند روی دروس یا فعالیت‌های مهم تمرکز کند. | ایجاد محیط آرام و بدون حواس‌پرتی |
| فراموشی | کودک به راحتی اطلاعات مهم و نکات درسی را فراموش می‌کند؛ حتی نکاتی را که به تازگی یاد گرفته است. | استفاده از یادداشت‌ها و کارت‌های یادآوری |
| عدم توجه به جزئیات | کودک به جزئیات توجهی نمی‌کند و دچار مشکلات زیادی در حل مسائل یا انجام وظایف می‌شود. | تشویق به دقت و مرور جزئیات |
| مشکل در پیگیری دستورات | کودک نمی‌تواند دستورات را پیگیری کند و به راحتی از یک شاخه به شاخه‌ای دیگر می‌پرد؛ بدون آنکه بخواهد یک کار را به پایان برساند. | تقسیم وظایف به مراحل کوچک و قابل مدیریت |
| کاهش انگیزه | کودک علاقه‌ای به فعالیت‌های آموزشی و درسی ندارد و بیشتر دوست دارد کارهای دیگری انجام دهد. | ایجاد تنوع در روش‌های آموزشی و تشویق به یادگیری |
| کلافگی و بی‌قراری | کودک در حین درس خواندن بی‌قرار است و دائماً حرکت می‌کند. | برنامه‌ریزی زمآن‌های استراحت و فعالیت‌های حرکتی |
تاثیر خانواده در بالا بردن تمرکز در درس خواندن
از جمله مهم‌ترین اقداماتی که خانواده‌ها می‌توانند برای جلوگیری از عدم تمرکز در درس خواندن کودکان انجام دهند، عبارت‌اند از:
- ایجاد محیط مناسب: خانواده‌ها باید محیطی آرام و بدون حواس‌پرتی برای کودک به‌وجود آورند تا او بتواند تمرکز بیشتری داشته باشد؛ مثلاً می‌توانند ابزار لازم درس خواندن مثل چراغ مطالعه یا لوازم‌التحریر کاربردی برای کودک تهیه کنند.
- تشویق و حمایت: تشویق والدین و حمایت عاطفی آنها، تأثیر زیادی در درمان تمرکز کودکان حین درس خواندن دارد. وقتی کودکان حس می‌کنند که خانواده‌ها حامی آنها هستند، تمایل بیشتری به درس خواندن و تمرکز روی دروس پیدا می‌کنند.
- تنظیم زمان مطالعه: خانواده‌ها می‌توانند به کودکان در تنظیم زمان مطالعه و ایجاد عادات مطالعه درست کمک کنند تا تمرکز او را افزایش دهند.
- مدیریت استرس: خانواده‌ها با اقداماتی مثل گفتگو درباره احساسات یا ارائه راهکارهای کاهش استرس کودک، می‌توانند نگرانی‌های مربوط به درس را در فرزندشان کاهش دهند و تمرکز او را بالا ببرند.
- توجه به نیازهای فردی: هر کدام از کودکان ممکن است دغدغه‌ها و نیازهای مربوط به خود را داشته باشند؛ بنابراین، شما باید نیازهای فرزندتان را جهت بهبود تمرکز در درس خواندن بشناسید و با رفع آنها، تمرکز او را افزایش دهید.
- الگوی مثبت بودن: شما باید با رفتارهای خود، تبدیل به الگویی مثبت جهت تمرکز و یادگیری برای فرزندتان باشید؛ وقتی کودکان متوجه شوند که والدین آنها اهمیت زیادی برای مطالعه و یادگیری قائل هستند، آنها والدین را الگوی خود قرار می‌دهند.
سوالات متداول
آیا عدم تمرکز در کودکان خطرناک است؟
بله، عدم تمرکز در درس خواندن کودکان یا موارد دیگر، می‌تواند روی یادگیری، عملکرد تحصیلی و رفتارهای اجتماعی آنها تأثیر منفی بگذارد.
شربت افزایش تمرکز برای کودکان؟
شربت‌های حاوی گلاب یا شربت‌های امگا 3 می‌توانند تمرکز کودکان را افزایش دهند؛ اما، بهتر است که قبل از استفاده، از پزشک مشورت بگیرید.
کلام آخر
امیدواریم از راهکارهای عنوان شده در مقاله استفاده کنید و نتیجه بگیرید. ممنون که تا پایان ما را همراهی کردید، نظرات و تجربیات خودتان را در بخش نظرات با ما درمیان بگذارید.
منابع:
