هر جا حرف ذهن‌آگاهی به میان بیاید، به دنبالش وارد بحث مدیتیشن می‌شویم؛ حتی اگر عبارت مایندفولنس یا همان ذهن‌آگاهی را سرچ کنید همواره در کنار کلمه مدیتیشن نمایش داده می‌شود. این مسئله باعث شده است باور اشتباهی بین مردم جا بیفتد که تفاوت ذهن آگاهی و مدیتیشن ناچیز است یا اینکه اصلا فرقی ندارند و مترادف هستند! در این مقاله، با بررسی تفاوت مایندفولنس و مدیتیشن این باور اشتباه را اصلاح می‌کنیم و به شما در انتخاب بهترین نوع مدیتیشن کمک می‌کنیم.
- مدیتیشن یک تمرین است؛ درحالی‌که ذهن آگاهی یک وضعیت ذهنی و بعضا یک ویژگی فردی محسوب می‌شود.
- مدیتیشن یکی از راه‌های رسیدن به ذهن آگاهی است.
- برخلاف مدیتیشن، ذهن آگاهی یک تمرین نیست و بیشتر در دسته انواع سبک زندگی قرار می‌گیرد.
- شما باید زمان خاصی را به اجرای مدیتیشن اختصاص دهید، درحالی‌که می‌توانید همیشه و بدون تمرین در حالت ذهن آگاهی باشید.
- مهمترین تفاوت ذهن آگاهی و مدیتیشن در این است که ذهن آگاهی ما را از محیط و خودمان آگاه میکند؛ اما مدیتیشن یک تمرین ذهنی برای مرتب کردن افکار و رسیدن به آرامش است.
- هدف ذهن آگاهی افزایش آگاهی و درک است، درحالی‌که هدف مدیتیشن تولید افکار منحصربه‌فرد است.
نمونه صوت مدیتیشن از اپلیکیشن آرامیا
ذهن آگاهی چیست؛ تعریف مایندفولنس به زبان ساده
ذهن آگاهی یک ویژگی و حالت ذهنی است که هدف آن، فعال‌کردن حواس انسان برای حضور در لحظه است. زمانی که حواس شما توسط ذهن آگاهی فعال شود، شما می‌توانید به‌راحتی با خودتان و محیط اطرافتان ارتباط برقرار کنید و با آنها هماهنگ شوید.
ذهن آگاهی مانند کلیدی است که در را به روی زندگی در لحظه حال باز میکند. (منبع: BetterUp)
در شرایط ذهن آگاهی، شما فعالانه با فضای اطراف در ارتباط هستید؛ به‌عنوان‌مثال، حرف‌های دیگران برایتان تبدیل به صدای پس‌زمینه نمی‌شوند و در فکرهای درونی خود فرونمی‌روید.
فواید ذهن آگاهی
مهمترین کاری که ذهن آگاهی برای ما انجام می‌دهد، مهربان‌تر شدن با خودمان است. با داشتن ذهن آگاهی، شما احساساتتان را در لحظه به رسمیت می‌شناسید و دیگر در انکار به سر نمی‌برید؛ به همین ترتیب، خودتان را بی‌جهت سرزنش نمی‌کنید و تحت‌فشار قرار نمی‌دهید.
زمانی که ذهن آگاهی داشته باشید، می‌توانید راحت‌تر خودتان را ببخشید، به خودتان گوش دهید و به توسعه مهارت‌های خود کمک کنید. ذهن ما در حالت معمول تار است؛ مانند پنجره کثیفی که از پشت آن هیچ‌چیزی نمی‌توان دید. قرارگرفتن در وضعیت ذهن آگاهی مانند تمیزکردن پنجره است؛ بعد از آن، همه چیز واضح، زیبا، خوش‌رنگ و لذت‌بخش خواهد بود.
در نهایت، ذهن آگاهی نیازی به فضای مشخص یا نشستن در شرایط خاصی ندارد. به این گفته Deepak Chopra توجه کنید:
هر دفعه که ذهن سرگردان خودتان را از دنیای فکر و خیال بیرون کشیدید و به لحظه حال برگرداندید، در حال اجزای ذهن آگاهی بوده‌اید. (منبع: VeryWellMind)
همین‌الان که در حال خواندن این مطلب هستید یک‌لحظه چشمانتان را ببندید و از سکوتی که در اطرافتان هست لذت ببرید. هر زمان که در حال صرف غذا هستید فقط و فقط به غذا، طعم آن و حسی که از جویدن آن دارید فکر کنید. اینها مثال‌هایی ساده از ذهن آگاهی هستند.
مدیتیشن چیست؛ تعریف مدیتیشن به زبان ساده
مدیتیشن تمرینی است که به خودآگاهی ما کمک میکند. ذهن ما در حالت عادی مانند یک‌خانه به‌هم‌ریخته و نامرتب است. مدیتیشن به شما کمک میکند این خانه را مرتب کنید و هر چیز را سر جایش بگذارید. به زبان ساده، ذهن شما را سازماندهی میکند و از به‌هم‌ریختگی ذهنی جلوگیری میکند. با متمرکزشدن ذهن توسط مدیتیشن، شما می‌توانید روی مسائل مهم‌تر تمرکز کنید.
دقت کرده‌اید چطور بعضی وقت‌ها از شلوغی کلافه می‌شوید، اما اولین انتخابتان این است که از آن فضا دور شوید و اصطلاحا صورت‌مسئله را پاک کنید؟ ذهن ما نیز به همین صورت عمل میکند. به‌جای اینکه در زمان مناسب به هر چیزی بپردازد، هر کدام را به بعد موکول میکند و سپس در اوج به‌هم‌ریختگی، می‌رود پی رویاپردازی. مدیتیشن می‌تواند دست این ذهن بازیگوش را بگیرد و او را آرام‌آرام سر جایش برگرداند، همه چیز را مرتب کند و به او کمک کند بفهمد چه حسی دارد و چرا؟ (منبع: BetterUp)
مزیت های مدیتیشن
مزیت های مدیتیشن در مقاله فواید مدیتیشن مفصل بیان شده‌اند، اما اصلی‌ترین آنها به شرح زیر هستند:
- افزایش تمرکز و قدرت ذهن
- کاهش استرس و اضطراب
- بهبود اختلالات روانی مانند افسردگی یا ADHD
- بهبود توانایی یادگیری
- افزایش کیفیت خواب
- رسیدن به تعادل عاطفی
تفاوت ذهن آگاهی و مدیتیشن چیست؟
به ساده‌ترین زبان ممکن:
ببینید، ذهن آگاهی یک مهارت است! اینکه من الان در حین نوشتن این مقاله صرفا در همین لحظه باشم، به اتفاقات دیروز فکر نکنم و ذهنم درگیر مشکلات احتمالی آینده نباشد، یعنی من در همین لحظه حال بوده و اصطلاحا ذهنم آگاه است.
حالا این مهارت ذهن آگاهی که مزایای سلامتی و روانی زیادی مثل رفع استرس و افزایش تمرکز و… دارد را من چطور به دست می‌آورم؟ به کمک تکنیک‌ها و تمرین های ذهن آگاهی. اینجاست که پای مدیتیشن به میان می‌آید.
در واقع در میان انواع تمرین‌های که باعث ایجاد ذهن آگاهی می‌شوند، مدیتیشن بهترین و مهمترین تمرین است. اگر نمی‌دانید مدیتیشن چیست، تمرینی است که در آن در یک گوشه آرام نشسته یا دراز کشیده، سپس تمرکزمان را به چیزی مثل نفس کشیدن‌مان یا حتی یک دانه میوه می‌دهیم تا از پراکنده شدنش جلوگیری کنیم. حالا اجازه بدهید به سراغ بررسی دیگر تفاوت های مدیتیشن و ذهن آگاهی برویم.
- بیشتر بخوانید: مدیتیشن ذهن آگاهی چیست؟
- بیشتر بخوانید: آهنگ خواب آور و آرامش بخش و ملایم
1_ ذهن آگاهی سبک زندگی و مدیتیشن تمرین است
چه مدیتیشن و چه دیگر انواع تمرین، ما به کمک اینها در واقع یک هدف داریم، اینکه برای یک مدت کوتاهی ذهن آگاهی را تمرین کرده و به کمک این کار، به‌شکل بلندمدت به ذهن‌آگاه بودن عادت کنیم. در واقع هدف ما این است که ذهن آگاهی را به سبک زندگی‌مان تبدیل کنیم. اما در مقابل، مدیتیشن تمرینی است که ما را به این هدف می‌رساند. در این بین احتمالا این تعریف در مورد مدیتیشن هم به شما کمک میکند تا موضوع را بهتر درک کنید:
مدیتیشن تمرینی است که در آن فرد از یک تکنیک استفاده میکند – تکنیک‌هایی مانند متمرکز ساختن ذهن روی چیزی خاص، فکر یا فعالیتی خاص – برای تمرین تمرکز و آگاهی و رسیدن به وضعیت روانی و احساسی آرام و پایدار. (Walsh and Shapiro, 2006)
۲_ مدیتیشن یکی از مسیرها برای ذهن آگاهی است
همانطور که بالاتر هم گفتم، راه‌های مختلفی برای رسیدن به ذهن آگاهی وجود دارد که در مقاله تکنیک های ذهن آگاهی به آنها اشاره شد. اما خب شاید بتوانیم خیلی از آنها را باز نوعی از مدیتیشن بدانیم! مثلا یکی از این تمرین‌ها، تمرین راه رفتنِ آگاهانه است که در آن باید به اطرافتان توجه کنید، این در حالی است که اتفاقا در تمرین‌های مدیتیشن هم چیزی شبیه به همین تمرین با اسم مدیتیشن پیاده روی داریم.
- بیشتر بخوانید: ذهن آگاهی به زبان ساده
- بیشتر بخوانید: فواید مدیتیشن
- بیشتر بخوانید: انواع مدیتیشن یا مراقبه
3_ اغلب تمرین‌های مدیتیشن رسمی هستند!
بعضی تمرین‌های ذهن آگاهی، بسیار غیر رسمی هستند. مثلا اینکه الان شما حین صحبت کردن با دوست‌تان سعی کنید با تمام توجه به حرف‌هایش گوش بدهید، یک تمرین ذهن آگاهی محسوب می‌شود. (البته احتمالا به اندازه مدیتیشن قدرتمند نیست.) اما در مقابل مدیتیشن‌ها اغلب به‌شکل رسمی انجام شده و برای‌شان نیاز دارید حداقل زمانی بین 3 الی 30 دقیقه در یک گوشه آرام بنشینید یا دراز بکشید.
- بیشتر بخوانید: آموزش مدیتیشن
- بیشتر بخوانید: مدیتیشن سکوت
- بیشتر بخوانید: مدیتیشن بارداری
4_ برای رسیدن به ذهن آگاهی مجبور به انجام مدیتیشن نخواهید بود!
ذهن آگاهی ویژگی ای است که تاثیرات مثبتی در بهبود زندگی و سلامت روان افراد دارد. به همین علت، بسیاری از روان‌شناسان و روانپزشکان تمرین‌های ذهن آگاهی را به مراجعان خود توصیه می‌کنند. مشکل اینجاست که مدیتیشن کردن کار هر کسی نیست و راستش را بخواهید آن‌قدر که بایدوشاید محبوب نیست! (مخصوصاً بین افرادی که خیلی به آن نیاز دارند!) اما راه‌حل چیست؟
درصورتی‌که مراجع تمایلی به انجام تمرین‌های مدیتیشن برای رسیدن به ذهن آگاهی نداشته باشد، رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) را رو می‌کنیم! در این روش درمانی، ما به مراجع کمک می‌کنیم با یادگیری مهارت‌های مختلف و شناسایی و شناخت رفتارها و احساسات خود، نقاط ضعف را بیابد و اصلاح کند. رفتاردرمانی دیالکتیکی یک ذهن خردمند در مراجع ایجاد میکند که همواره آگاه است و می‌تواند فرد را به جریان اصلی زندگی برگرداند.
5_ ذهن آگاهی یکی از نتایج مدیتیشن است!
درست است که می‌گوییم مدیتیشن یک راهکار برای رسیدن به ذهن آگاهی محسوب می‌شود، اما نکته مهم اینجاست که با مدیتیشن کردن شما به نتایج دیگری هم می‌رسید. همانطور که در مقاله فواید مدیتیشن هم گفتم، تایید شده که این تمرین در کاهش استرس، افزایش آرامش ذهن، کاهش سرعت پیری مغز و چندین مورد دیگر هم تاثیر مثبت دارد. شاید به همین دلیل هم هست که امروز در میان راهکارهای مختلف برای ذهن‌آگاه شدن، افراد اغلب به سراغ مدیتیشن میروند.
6_ راه‌های مختلفی برای رسیدن به ذهن آگاهی هست!
درست است که مدیتیشن به عنوان بهترین و معروف‌ترین راهکار رسیدن به ذهن آگاهی شناخته می‌شود. اما خب باید بدانید که راه‌های مختلفی برای رسیدن به ذهن آگاهی هست. تمرین‌های یوگا، تمرین‌های ذهن آگاهی کوچک مثل آگاهانه شنیدن و دیدن و… .
کلام آخر
به عنوان کلام آخر یک بار دیگر تفاوت مدیتیشن و ذهن آگاهی را، این بار با بررسی تعریف این 2 متوجه شویم:
- ذهن آگاهی: نوعی سبک زندگی است که باعث می‌شود یک زندگی ذهن‌آگاهانه و بدون قضاوت داشته باشید.
- مدیتیشن: نوعی تمرین بوده که انواع مختلفی دارد و یکی از اهدافش، رساندن شما به ذهن آگاهی است.
خب به انتهای مقاله رسیدیم. در آخر اگر سوال و نظری دارید در بخش نظرات منتظر شما هستم.
واضح و خوووب??
ممنونیم از وقتی که برای مطالعه گذاشتید ?
آرامیا کارت عالیه واقعا بعد از چندماه مدیتیشن نتیجه ذهن آگاهی رو توی زندگیم بخوبی دارم حس میکنم و حتی رفتارای بدی که داشتم یا مواردی که اصلا حواسم نبود و توی رفتارام بود رو کاملا متوجهم و باعث شده کیفیت زندگیم خیلی بهتر بشه. دمت گرم آرامیا
امیر جان سلام 🙂 واقعا ممنونم ازت که با نظر دادنت بهمون انرژی دادی.
چقدر تفاوت ذهن آگاهی و مدیتیشن جالب بود الان متوجه شدم که من اکثر اوقات فعالیت هایی مثل شنیدن و دیدن رو به صورت آگاهانه انجام میدادم و یه جورایی از مهارت ذهن آگاهی استفاده می کردم. ولی تا حالا مدیتیشن امتحان نکردم باید اونم امتحان کنم
خیلی عالیه سارا جان مطمئنم مدیتیشن رو هم که امتحان کنی خیلی خوب می‌تونی متوجه تغییرات مثبت توی زندگیت بشی