قبلا در مقاله ذهن آگاهی چیست به طور مفصل در مورد این موضوع صحبت کردم. اما حس کردم شاید نوشتن یک مقاله برای توضیح ذهن آگاهی به زبان ساده و همراه با مثال، انتخاب بدی نباشد. بنابراین اگر کوچک‌ترین اطلاعاتی در مورد این موضوع ندارید، با من همراه باشید.
ذهن آگاهی به زبان ساده
مدتی پیش محققان یک آمار جالب منتشر کردند:
ما انسان‌ها 47 درصد از روزمان را در لحظه حال نیستیم!
برای درک این آمار و البته آشنایی کامل با ذهن آگاهی، باید ابتدا بفهمیم منظور از در زمان حال نبودن چیست؟ اجازه با مثال توضیح بدهم:
- چند بار شده تلفن همراه‌تان را از جیب درآورده، با آن کار کنید و بعد از خاموش کردنش از خودتان بپرسید ساعت چند بود؟ چرا یادم نیست ساعت روی گوشی چند بود؟
- چند بار شده دست به تلفن همراه ببرید تا پیامی به دوست‌تان بدهید، اما بعد از 10 دقیقه متوجه شوید پیام را ارسال نکرده و کل زمان را در اینستاگرام گذرانده‌اید؟
- چند بار شده حین شنیدن صحبت‌های دوست‌تان متوجه شوید نیمی از حرف‌ها را نفهمیده‌اید؟
- چند بار شده بعد از رفتن به اتاق یا آشپزخانه، از خودتان بپرسید برای چه به اینجا آمدم؟
- چند بار شده حین مشاهده یک دوره آموزشی، بفهمید بخش اعظمی از آن را متوجه نشده و دوباره فیلم را به عقب بردید؟!
اینها همه مثال‌هایی از لحظاتی است که ما در لحظه حال نیستیم. به زبان ساده‌تر، بدن‌مان اینجاست، اما ذهن‌مان در دنیایی دیگر برای خودش می‌گردد! یا به آینده فکر می‌کند یا در حال کنکاش در گذشته است.
پس:
ذهن آگاهی یا Mindfulness به معنی این است که علاوه بر بودن‌تان در این مکان، تمامی احساسات و افکارتان را هم به همین لحظه بیاورید. یعنی به جای فکر کردن به گذشته یا آینده، تمامی حواس‌تان به اتفاقات اطراف باشد، بتوانید صداها را بشنوید، متوجه چیزی که می‌بینید به طور کامل باشید، حتی بدانید چه چیزی را با با دست و پا و بدن لمس می‌کنید؟!
ویژگی‌های یک انسان ذهن آگاه
برای درک بهتر ذهن آگاهی به زبان ساده، بیایید تصور کنیم که شما به یک انسان ذهن آگاه تبدیل شده‌اید. الان رفتار و شرایط‌تان چه تفاوتی با گذشته دارد؟
1_ آگاهی زمانی بیشتر
ببینید، کسی که ذهن آگاهی بیشتری دارد، قرار نیست الزاما تمامی روزش را در لحظه حال باشد. بلکه این افراد زمان بیشتری را نسبت به دیگران در لحظه حال هستند و کم‌تر ذهن‌شان نشخوار فکری دارد. بنابراین وقتی ذهن آگاه شوید، نسبت به دیگران زمان کم‌تری ذهن‌تان در حال فکر کردن به چیزهای بی‌ارزش است.
2_ تمرکز بیشتر
وقتی آگاهی ذهنی بیشتری داشته باشید، راحت‌تر می‌توانید روی یک موضوع تمرکز کنید. این یعنی دیگر برای مشاهده یک دوره 30 دقیقه‌ای، بارها به سراغ اینستاگرام نمی‌روید و زمان بیشتری را به راحتی روی دوره آموزشی تمرکز می‌کنید.
3_ قضاوت کم‌تر
یکی دیگر از جزئیات رفتاری انسان‌ها ذهن آگاه، قضاوت کم‌تر ذهنی است. مثلا اگر الان در خانه نشسته و متوجه می‌شوید بیرون باد می‌آید، صرفا آن را مشاهده کرده و صدایش را می‌شنوید. این در حالی است که بقیه افراد ابتدا صدای باد را قضاوت کرده و آن را همراه با صفاتی مثل بد، بد صدا، اعصاب خورد کن و… می‌شناسند. سپس از همین جا ذهن‌شان شروع می‌کند به نشخوار، فکر کردن و پرت کردن حواس.
ذهن آگاهی چطور به دست می‌آید؟ چطور از دست می‌رود؟!
بخش زیادی از زندگی ما در دنیای امروز، باعث می‌شود به مرور ذهن‌مان آگاهی‌اش از لحظه را از دست بدهد! منظورم رفتارهایی مثل مشاهده پست‌های اینستاگرامی کوتاه، استرس کشیدن، دائم در فکر بودن و… است. اما چطور می‌توانیم این آگاهی را برگردانیم؟ با تمرین های ذهن آگاهی!
تمرین‌های ذهن آگاهی تمرین‌هایی است که در آن سعی می‌کنیم بین 3 الی 20 دقیقه، ذهن‌مان را به چیزی در لحظه حال بدهیم و اجازه ندهیم دوباره پراکنده شود. انجام این تمرین‌ها به مرور مغز ما را برای بودن در لحظه حال قدرتمند کرده و آن را به ذهن آگاهی عادت می‌دهد. در میان تمرین‌های ذهن آگاهی، یکی به عنوان بهترین و مهم‌ترین تمرین شناخته می‌شود:
مدیتیشن ذهن آگاهی
مدیتیشن یک تمرین به شدت ساده و البته جذاب است! در این تمرین ما طی چند دقیقه، تمرکزمان را به چیزی در لحظه حال می‌دهیم. مثلا نفسی که می‌کشیم، بدن‌مان یا اصلا یک دانه گل یا کشمش! اگر دوست دارید به عنوان اولین بار این تمرین را تجربه کنید، کافی است از صوت پایین کمک بگیرید:
این یکی از صوت‌های مدیتیشن هدایت شده به زبان فارسی بود. در اپلیکیشن آرامیا تعداد زیادی صوت مدیتیشن همراه با آهنگ‌های آرامش‌بخش و در دوره‌های مختلف مثل دوره مدیتیشن خواب، کاهش استرس و… در اختیار شما عزیزان قرار گرفته. پیشنهاد می‌کنم همین حالا این اپلیکیشن را دانلود کرده تا به کمکش مدیتیشن را به یک عادت در زندگی‌تان تبدیل کنید.
چرا ذهن آگاهی مهم است؟!
خب، بعد از همه اینها اصلا چرا ذهن آگاهی مهم است؟ در ادامه می‌خواهم با توجه به مقالات فواید مدیتیشن و فواید ذهن آگاهی، به طور خلاصه مزایای بودن در لحظه حال را به شما توضیح بدهم. اگر به دنبال این هستید که منابع علمی این موارد را هم بشناسید، به سراغ خود این 2 مقاله بروید.
1_ کاهش نشخوار فکری
یکی از مهم‌ترین خاصیت‌ها و فواید ذهن آگاهی این است که به دلیل تاثیرگذاری روی سیستم لیمبیک مغز، نشخوار فکری را کاهش می‌دهد. این یعنی باعث می‌شود کم‌تر ذهن‌تان پراکنده شده و با افکار منفی، حس و حال‌تان را بد کند.
2_ کاهش استرس و اضطراب
بیشتر از همه، مدیتیشن در دنیا به دلیل خاصیتش برای کاهش استرس و آرامش اعصاب شناخته می‌شود. در واقع می‌شود گفت که مدیتیشن علمی، با این خاصیتش بود که به دنیا معرفی شد.
3_ افزایش تمرکز و توجه
به دلیل تاثیر مدیتیشن روی قدرت توجه و تمرکز مغز، بسیاری از مشاوران تحصیلی به دانش‌آموزان و دانشجویان توصیه می‌کنند مدتی قبل از شروع امتحانات حتما از مدیتیشن کمک بگیرند. در اپلیکیشن آرامیا هم ما یک دوره اختصاصی با عنوان مدیتیشن تمرکز داریم.
4_ بهبود خواب
قبلا در مقالاتی مثل مقاله درمان بی خوابی، به این موضوع اشاره کردم که مدیتیشن به اشکال مختلف، مثل کاهش استرس، افزایش آرامش، کاهش نشخوار فکری و… به بهبود خواب کمک می‌کند. البته مدیتیشن به تنهایی درمان بی خوابی نیست و باید دیگر اقداماتی که در مقاله مورد نظر توضیح دادم را هم کنارش اجرا کنید.
5_ کاهش علائم افسردگی
به طور کلی مدیتیشن در دنیای روانشناسی استفاده زیادی داشته و به همین دلیل است که بسیاری از متخصصان روانشناس و روانپزشک، به بیماران‌شان استفاده از آن را توصیه می‌کنند. از جمله تاثیرات آن، کاهش علائم افسردگی، کاهش سرعت پیری ذهن، کمک به سلامت عاطفی، کمک به کنترل احساسی و… . است.
کلام آخر
خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله سعی کردم ذهن آگاهی به زبان ساده را به شما آموزش بدهم. با این‌حال اگر هنوز سوال و نظری دارید، در بخش نظرات منتظر شما عزیزان هستم.
