پرش ذهنی حین مدیتیشن کردن، عملا بزرگ‌ترین مشکل افرادی است که به تازگی به سراغ تکنیک های ذهن آگاهی و مدیتیشن رفته‌اند. با توجه به اهمیتی که پرش های ذهنی در تعیین کیفیت مدیتیشن‌ها دارند، با من همراه باشید تا همه چیز را در مورد آنها به شما توضیح بدهم.
سوال: در مدیتیشن به چه چیزی فکر کنیم؟
در واقع در مدیتیشن اصولا به چیزی در لحظه حال باید توجه کنیم. مثلا به شکم‌تان که در حال بالا و پایین شدن است یا به هوایی که وارد بدن شده و خارج می‌شود. حتی می‌توانید با مدیتیشن اسکن بدن به بدن‌تان توجه کنید.
پرش ذهنی یا ذهن سرگردان حین مدیتیشن چیست و از کجا می‌آید؟
ویدیو: مدیتیشن چیست؟!
مقالات مرتبط: آهنگ آرامش بخش
مقالات مرتبط: آهنگ خواب
پرش ذهنی حین مدیتیشن، حالتی است که در حین مراقبه کردن پیش می‌آید. در این حالت به مرور یا به ناگهان، ذهن شما به جای تمرکز کردن، به سراغ دیگر افکار مربوط به گذشته و آینده می‌رود. به این ترتیب عملا تمرین ذهن آگاهی‌تان بر هم می‌خورد!
- بیشتر بخوانید: مدیتیشن چیست؟
- بیشتر بخوانید: مدیتیشن حرفه ای
- بیشتر بخوانید: انواع مدیتیشن یا مراقبه
اما چرا دچار این مشکل می‌شویم؟ در واقع ماهیت و هدف اصلی مغز ما انسان‌ها فکر کردن است! بنابراین نمی‌توانیم از آن انتظار داشته باشیم که به ما اجازه وقفه انداختن بین افکار را بدهد. این مثل این است که از چشمان‌مان انتظار داشته باشیم وقتی باز هستند، جایی را نبینند! البته در مدیتیشن ما نمی‌خواهیم جلوی فکر کردن ذهن را بگیریم، اما در هر حال می‌خواهیم پس از سال‌ها نداشتن ذهنِ آگاه، به ناگهان ذهن‌مان را به متمرکز فکر کردن عادت دهیم و این کمی برایش سخت است!
چطور مشکل ذهن سرگردان را حل کنیم؟
خب، بخش اصلی مقاله اینجاست. ببینید، به طور کلی در 2 حالت ممکن است شما دچار مشکل ذهن سرگردان حین مدیتیشن شوید. حالت اول مربوط به زمانی است که در حال مدیتیشن کردن هستید ولی دائم ذهن‌تان پرش می‌کند.
1_ مشکل پرش ذهن در حالت عادی حین مدیتیشن
خب، تصور کنیم حالا در حالت عادی هستید و قصد مدیتیشن دارید اما حین آن به شدت دچار پرش ذهنی می‌شوید. در این شرایط چه کنیم؟
راستش را بخواهید پرش ذهنی حین انجام مدیتیشن در حالت عادی، یک چیز بسیار معمول است! بله، مخصوصا برای افرادی که به تازگی وارد دنیای مراقبه‌ها شده‌اند و می‌خواهند به مدیتیشن کردن عادت کنند، پرش‌های ذهنی حین تمرکز روی نفس‌ها یا اسکن بدن، بسیار عادی است. بنابراین در این شرایط وقتی متوجه پرش افکار شدید، کافی است بدون نگرانی، بدون استرس و بدون ناراحتی، دوباره تمرکزتان را روی چیزی که از اول گذاشته بودید، برگردانید. یعنی دوباره به آرامی به نفس‌های‌تان توجه کنید تا ذهن، آگاه شود.
در ضمن نگران هم نباشید، این پرش‌های ذهنی کوچک باعث کاهش کیفیت مدیتیشن و عدم برخورداری از مزایای مدیتیشن نخواهد شد. همینطور در آینده‌ای نزدیک و بعد از انجام چند بار تمرین های مدیتیشن، به مرور به آگاه شدن و در لحظه بودن ذهن عادت کرده و کم‌تر با این مشکل روبرو خواهید شد.
- محتوای مرتبط: آهنگ آرامش اعصاب و ذهن و بدن
- محتوای مرتبط: مدیتیشن تمرکز
- بیشتر بخوانید: مدیتیشن چقدر باید طول بکشد؟
- بیشتر بخوانید: تاثیر مدیتیشن بر درمان کرونا!
1_ مشکل پرش ذهن حین مدیتیشن، وقتی عصبی هستیم!
حالت دومی که با این مشکل روبرو می‌شویم، مربوط به زمانی است که از قبل با یک مشکل بد روبرو شده‌اید و الان دچار اضطرابید. در این شرایط احتمالا قصد دارید از مدیتیشن برای کاهش اضطراب کمک بگیرید. مثلا انجام مدیتیشن آرامش را در دستور کار قرار می‌دهید اما عملا نمی‌توانید ذهن‌تان را به کنترل دربیاورید.
در این شرایط، پیشنهاد میکنم قبل از شروع مدیتیشن به کمک یک آهنگ ریلکسیشن، ابتدا کمی مدیتیشن هدایت نشده و ساده انجام بدهید. مثلا خود من در این شرایط وقتی روی یک شیء خارجی مثل یک گل، یک کاغذ، یک دانه خوراکی یا… تمرکز میکنم، راحت‌تر ذهنم را از افکار ناخواسته بیرون می‌آورم. علاوه بر این در این شرایط تمرین‌های تنفسی که در مقاله تنفس صحیح به شما آموزش دادم بسیار کمک‌کننده هستند.
- بیشتر بخوانید: درمان نشخوار فکری
- بیشتر بخوانید: درمان نشخوار فکری
تمرین تنفس مربع
با توجه به تاثیر کاهنده استرس تمرین مربع، حداقل قبل از انجام مدیتیشن در شرایطی که استرس دارید، آن را به مدت 5 دقیقه انجام بدهید:
- ۴ ثانیه دم،
- ۴ ثانیه هوا را نگاه دارید،
- ۴ ثانیه بازدم
بعد از انجام این تمرین، احتمالا راحت‌تر و با ذهنی آسوده‌تر می‌توانید مدیتیشن کنید.
- بیشتر بخوانید: تنفس دیافراگمی و صحیح چیست؟
- بیشتر بخوانید: 5 دقیقه تمرین مدیتیشن تنفسی
کلام آخر
خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله به این سوال پاسخ دادیم که چرا ذهن حین مدیتیشن کردن دچار پرش می‌شود و چطور باید با این مشکل روبرو شویم. در آخر اگر سوال و نظری دارید در بخش نظرات منتظر شما هستم.
سلام من یک سال هست مراقبه انجام میدم به من خیلی کمک کرده و تونستم اکثر اوقات توی لحظه باشم و در اکثرا اوقات آگاه باشم
توی مراقبه فقط به افکار احساسات بدنم توجه میکنم ذهنم توی همون لحظه نگه میدارم که استرسم رو خیلی خوب کم کردم و کنترل کردم
ولی توی مدیتیشن هنوز پرش افکار دارم تمرکز کافی ندارم ،افکار منفی نیست فقط میخوام تمرکزم قوی بشه به حالت آلفای عمیق برسم ،پرش افکار پیش میاد نمیزاره تمرکزم قوی بشه
بنظرتون همین که تونستم به ذهنم آگاه بشم و ترس ها رو کاهش بدم و به ذهنم مسلط بشم کافیه یا حتما باید به تمرکز و حالت آلفا هم برسم؟
چون شنیدم اگه توی مدیتیشن به حالت آلفا نرسیم مدیتیشن ذهنی بوده و بدرد نمیخوره
پیشرفت‌هایی که در مراقبه به دست آوردی بسیار ارزشمند هست و نشون‌دهنده تلاش و آگاهی بالای توئه. اینکه تونستی استرس رو کاهش بدی و بیشتر در لحظه زندگی کنی، بخش مهمی از هدف مراقبه است. رسیدن به حالت آلفا یا تمرکز عمیق‌تر می‌تونه به تو کمک کنه تجربه مدیتیشن رو بهبود بدی، اما الزاماً ضروری نیست.
تمرکز روی حضور در لحظه و ارتباط با ذهن و بدنت، هدف اصلی مدیتیشن هست. اگر همین روش فعلی بهت کمک کرده، بدون که به مسیر درستی پیش می‌ری. تمرین بیشتر و صبوری به‌مرور زمان کیفیت مدیتیشن رو عمیق‌تر میکنه.
برای تقویت تمرکز، می‌تونی تکنیک‌هایی مثل تمرکز روی نفس، تکرار یک مانترا، یا مشاهده شمع رو امتحان کنی. هر وقت فکرها وارد شد، بدون قضاوت بپذیرشون و دوباره توجهت رو برگردون. طبیعی هست که گاهی پرش افکار داشته باشی؛ این خودش بخشی از مسیر رشد ذهنی هست.
مدیتیشن ذهنی که بهت آرامش و کنترل بر افکار داده، بی‌نهایت ارزشمنده و حتی اگر به حالت آلفا نرسی، اثرات مثبتش کاملاً واقعی هست. مراقبه یک سفر درونیه، نه یک مسابقه برای رسیدن به مقصد خاص
سلام.من وقتی دارم مدیتیشن میکنم ذهنم مقاومت میکنه ومیخاد زود تمومش کنم موضوع چیه؟
سلام. مقاومت ذهن در مدیتیشن یه چیز کاملاً طبیعیه، مخصوصاً اگر تازه شروع کردی. ذهن ما عادت داره همیشه درگیر باشه و وقتی سعی می‌کنی آروم بشی، ممکنه احساس ناراحتی کنه. این مقاومت نشون‌دهنده‌ی اینه که داری از منطقه امن ذهنت خارج می‌شی. برای مقابله با این حالت، بهتره با زمان‌های کوتاه شروع کنی، مثلاً ۲-۳ دقیقه، و کمک‌م زمان رو افزایش بدی. هر بار که ذهنت منحرف می‌شه، بدون قضاوت دوباره به تنفست تمرکز کن. با تمرین مداوم، ذهن کمک‌م به این حالت عادت میکنه.