شاید بتوان گفت که استرس عملاً یک بخش جدانشدنی از زندگی ما انسان‌هاست. در واقع استرس همان چیزی است که سال‌ها پیش به اجداد ما کمک کرده تا در مقابل خطرات مختلف، از حیوانات وحشی گرفته تا بحران‌های آب و هوایی اقدام به موقع انجام داده و زنده بمانند.
پس نبودنش ممکن است کارایی ما را مخصوصاً در زمان بحران کاهش دهد. اما وقتی که صحبت از استرس، آن‌هم در دوران بارداری می‌شود، کمی شرایط ترسناک خواهد شد! در واقع بسیاری از مادران آینده از این می‌ترسند که مبادا استرس‌شان باعث آسیب زدن به جنین بشود. به همین دلیل است که باید حسابی در مورد استرس در دوران بارداری اطلاعات‌مان را بالا ببریم. در این مقاله ابتدا دلایل استرس در این دوران را توضیح داده و بعد از اینکه از تأثیر آن بر جنین گفتم، شما را با نحوه کاهش استرس در دوران بارداری آشنا می‌کنم.
دلایل استرس در دوران بارداری چیست؟
به طور کلی شما در دوران بارداری با 2 دسته از “دلایل استرس” روبرو هستید.
- دسته اول، دلایل کلی که ممکن است هر کس دیگری را هم دچار استرس کند. مثلاً مشکلات مالی، مشکل در روابط و… .
- اما دسته دوم، دلایل مربوط به خود بارداری و جنین هستند.
مثلاً:
- ترس از سقط جنین
- ترس از زایمان و درد آن
- استرس به دلیل تجربه حالت تهوع، خستگی و نوسانات خلقی
- استرس شغلی
- استرس به دلیل ترس از مراقبت نوزاد
- استرس از آینده کودک
آیا استرس در دوران بارداری عادی است؟
ببینید، صحبت از دوران بارداری نیست، به طور کلی استرس در زندگی یک چیز عادی است! همانطور که بالاتر هم گفتم استرس همان چیزی است که می‌تواند به ما کمک کند به موقع، واکنش درست نشان دهیم. مثلاً یکی از دلایلی که باعث می‌شود در مورد فرزندتان و خودتان مراقبت‌های لازم به عمل بیاورید، همین استرس و ترس است! در مثال دیگر، به خاطر همین استرس و ترس از سلامت فرزند، در دوران بارداری رژیم غذایی خاصی را پیروی می‌کنید و بار‌ها روی علاقه‌تان به تغذیه از غذا‌های مضر، پا می‌گذارید. بنابراین استرس به خودیِ خود چیز بدی نیست اما مشکل از جایی شروع می‌شود که دچار “استرس مزمن“ شویم.
استرس مزمن آن استرس‌هایی است که به طور مداوم همراه شما بوده و نمی‌توانید آن‌ها را از بین ببرید. حالا منشأ این استرس می‌تواند چیز‌های زیادی باشد. مثلاً ترس از مشکلات اقتصادی یا اصلاً ترس از زایمان. در این زمان است که استرس زیاد باعث می‌شود واکنش جنگ و گریز در بدن شما ایجاد شده، هورمون‌هایی مثل کورتیزول و آدرنالین در بدن ترشح شده و شرایط بر هم بریزد.
عوارض استرس در دوران بارداری برای جنین چیست؟
خب، با توجه به توضیحاتی که بالاتر دادم، در ادامه توضیح می‌دهم که اگر در زمان بارداری دچار استرس شدید و مزمن باشید، چه مشکلات احتمالی ممکن است برای شما یا فرزندتان پیش بیاید؟
1_ سقط جنین
یک بررسیِ روی مطالعات در سال 2017 نشان داد استرس زنان باردار، با سقط جنین ارتباط دارد! در واقع محققان متوجه شدند زنانی که رویداد‌های ناراحت‌کننده و منفی بزرگی در زندگی داشتند یا در معرض استرس قرار گرفته بودند، 2 برابر بیشتر نسبت به دیگر زنان در معرض سقط جنین هستند. حتی در این بررسی محققان متوجه شدند که استرس محل کار روی سقط جنین و آمار آن تأثیر دارد. پس مخصوصاً برای زنانی که شاغل هستند، مدیریت استرس اهمیت دارد. (منبع)
2_ زایمان زودرس
منظور از زایمان زودرس، زایمانی است که قبل از هفته 37 بارداری شکل می‌گیرد. نکته اینجاست که نوزادان زود متولد شده، بیشتر از دیگر کودکان در معرض اختلالات رشد و یادگیری و حتی بعضی بیماری‌ها هستند. در این زمینه، یک مطالعه کوچک، زایمان زودرس را به استرس مرتبط می‌داند! (منبع)
3_ بیش‌فعالی
یک مطالعه منتشر شده در سال 2012 می‌گوید که استرس دوران بارداری حتی ممکن است احتمال ابتلای فرزند به بیش‌فعالی را بیشتر کند. علاوه بر این، مطالعه دیگری اینطور گفت که حتی احتمال دارد استرس دوران بارداری باعث افزایش احتمال افسردگی نوجوانان در نوزاد شود! (منابع: 1 – 2)
کاهش استرس دوران بارداری
خب، فکر می‌کنم تا الان به اندازه کافی متوجه شدید که استرس در دوران بارداری چقدر می‌تواند چه برای شما و چه برای فرزندتان خطرناک باشد. پس در ادامه در مورد نحوه کاهش این استرس صحبت می‌کنیم.
1_ صحبت کردن با کسی که به او اعتماد دارید
فرقی ندارد طرف مقابل چه کسی است، شریک زندگی شما، بهترین دوست‌تان، یک روانپزشک یا همراهی که در یک انجمن مادران باردار پیدا کرده‌اید. در هر حال صحبت کردن با کسی که به او اعتماد دارید، به مرور می‌تواند باعث رفع استرس‌تان شود.
2_ از درخواست کردن، نترسید
متأسفانه بسیاری از افراد، از اینکه از اطرافیان خودشان درخواست کمک کنند، ترس داشته یا خجالت می‌کشند. این در حالی است که احتمال دارد در بسیاری از مواقع، مخصوصاً وقتی اطرافیان انسان‌های عاقلی باشند، درخواست کمک کردن از آن‌ها نتیجه بسیار خوبی داشته و شرایط را تغییر دهد.
3_ از ذهن آگاهی کمک بگیرید
به طور کلی به تکنیک‌های ذهن آگاهی مثل مدیتیشن، به عنوان بهترین روش‌های کاهش استرس نگاه می‌شود. به همین دلیل بسیاری از روانشناسان هم برای کاهش استرس به شما پیشنهاد می‌کنند مدیتیشن کرده یا در کلاس‌های یوگا ثبت نام کنید. با توجه به تأثیر زیادی که این تمرین‌ها دارند، پیشنهاد می‌کنم حتماً اپلیکیشن مدیتیشن آرامیا را دانلود کرده و از آن استفاده کنید. در ضمن می‌توانید از صوت راهنما و فارسی پایین کمک بگیرید تا برای اولین بار مدیتیشن را تجربه کنید:
نکته: برای اینکه تأثیر مدیتیشن بر کاهش استرس را ببینید، باید حداقل بین 1 تا 2 هفته آن را انجام دهید.
4_ مراقب سبک زندگی‌تان باشید
در بسیاری از مواقع سبک زندگی بد است که استرس را در بدن و ذهن شما تشدید می‌کند! همانطور که در مقاله درمان بی‌خوابی هم گفتم، بی‌خوابی خودش یکی از عوامل ایجاد استرس است. همینطور تغذیه از غذا‌های استرس زا دلیل دیگر است. بنابراین کمی مراقب سبک زندگی‌تان باشید. منظور خواب مناسب، خورد و خوراک، رفتار‌هایی مثل استفاده از تلفن همراه و رایانه و البته ورزش نکردن است.
5_ لطفاً کمی مراقب باشید
متأسفانه بسیاری از مادران به خاطر ترس‌هایی که در مورد خودشان یا آینده نوزاد‌شان دارند، دائم به تلفن همراه یا رایانه رایانه چسبیده و در سطح وب به دنبال تجربه دیگران یا اطلاعاتی در مورد ترس‌های‌شان هستند. اینکه مثلاً چه اقدامی باعث ابتلای نوزاد به زردی می‌شود یا اینکه چه چیزی باعث می‌شود کودکان دچار سندروم‌دان شوند.
نکته اینجاست که این گشت و گذار‌های افراطی می‌تواند خودش یکی از عوامل استرس باشد! مخصوصاً که در سطح وب فارسی متأسفانه بسیاری از سایت‌ها، اطلاعات غیر علمی و نامعتبر را در اختیار شما قرار می‌دهند و این اطلاعات غلط شرایط را بدتر می‌کند.
بهترین اقدام، این است که برای پیدا کردن جواب درست در مورد سؤال‌های‌تان، به سراغ پزشکان متخصص بروید. در ضمن اگر حس می‌کنید خیلی دچار ترس و استرس دوران بارداری شده و دائم در حال جستجو در مورد ترس‌های‌تان هستید، احتمالاً کمی وسواسی شده و حتماً باید به سراغ روانشناس بروید.
6_ موسیقی آرامش‌بخش گوش بدهید
بله، حتی تحقیقات هم تأیید کردند که گوش دادن به موسیقی‌های آرامش‌بخش، بر کاهش استرس و کاهش هورمون کورتیزول تأثیر دارد. (منبع) بنابراین می‌توانید از صوت‌هایی که در صفحه آهنگ مدیتیشن قرار داده‌ایم، استفاده کنید.
7_ در دوره MBSR شرکت کنید
دوره MBSR اولین بار در سال 1979 و توسط دکتر جان کابات زین در دانشگاه ماساچوست آمریکا برگزار شد. بعد از آن و بعد از اینکه اثرات شگفت‌انگیز دوره بر جسم و ذهن شرکت‌کنندگان تأیید شد، این دوره به‌شکل گسترده در جهان برگزار شد. تا امروز بیشتر از 24 هزار نفر در این دوره شرکت کرده‌اند. (منابع: 1 – 2)
با توجه به تأثیر زیادی که این دوره 8 هفته‌ای روی کاهش استرس و بهبود خلق و خوی شرکت کنندگان داشت، تیم آرامیا به کمک نادیا انتخابی، روانشناس بالینی، به تازگی این دوره را ترجمه کرده و در اختیار شما عزیزان قرار داده. اگر دوست داشتید اطلاعات بیشتری به دست بیاورید، می‌توانید ویدیو‌هایی که در این صفحه قرار داده‌ام را مشاهده کنید.
این مقاله نیز می‌تواند به کاهش استرس شما کمک کند: درمان استرس شدید
کلام آخر
خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله موضوع استرس در دوران بارداری را بررسی کرده و با نحوه کاهش استرس در این دوران آشنا شدیم. در آخر اگر سؤال و نظری دارید در بخش نظرات منتظر شما عزیزان هستم.
