ترس از دندانپزشکی حدود 36 درصد از مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ویزیت منظم دندانپزشکی برای حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها مهم است، اما ترس از دندانپزشکی که باعث ناراحتی در ملاقات‌های دندانپزشکی می‌شود، برخی از افراد را از رفتن به دندانپزشک باز می‌دارد. به جای به تعویق انداختن ویزیت، نگاهی به راه‌های مقابله با ترس از دندانپزشکی و علامت و دلایل آن بیاندازید تا بتوانید ترس دندانپزشکی را کمتر کنید.
15 راهکار مقابله با ترس از دندانپزشکی
در این بخش قدم به قدم به شما خواهیم گفت که برای غلبه بر استرس دندانپزشکی باید چکار کنید:
1_ علت ترس خود را بیابید
از چی میترسی؟ شناخت ترس اولین قدم است قبل از اینکه بتوانید بر ترس دندانپزشکی خود غلبه کنید، باید دلیل وجود آن را در مرحله اول بپذیرید و درک کنید. پس از مدتی تأمل، ممکن است متوجه شوید که فقط یک چیز یا ترکیبی از عوامل مقصر است.
1.1- درد
برای بسیاری، این فرض وجود دارد که مراقبت از دندان ذاتاً دردناک است. فکر کردن به درد باعث ترس هر کسی می‌شود! خوشبختانه، تکنیک‌ها و درمان‌های دندانپزشکی امروزی نسبت به گذشته بسیار ملایم‌تر و راحت‌تر بوده و کمتر تهاجمی هستند. ناگفته نماند که یک دندانپزشک خوب هر کاری که می‌تواند انجام می‌دهد تا اطمینان حاصل کند که ویزیت شما باعث درد نمی‌شود.
1.2- از دست دادن کنترل و ترس از ناشناخته
نشستن روی صندلی دندانپزشکی برخی افراد را عصبی و کلاستروفوبیک می‌کند. افراد دچار اضطراب می‌شوند زیرا مطمئن نیستند که چه اتفاقی قرار است بیفتد. ندانستن اینکه دقیقاً باید انتظار چه چیزی را داشته باشند و احساس اینکه اوضاع خارج از کنترل است، می‌تواند آزاردهنده باشد.
امروزه مطب‌های دندانپزشکی این ترس‌ها را در نظر می‌گیرند و راه حل‌هایی ارائه می‌دهند و از امکاناتی مانند ماسک چشم، پتو و هدفون که به شما کمک می‌کند آرامش داشته باشید استفاده می‌کنند و توضیحات دقیقی درباره آنچه در طول درمان شما می‌گذرد به شما ارائه خواهند داد.
1.3- خجالت در مورد سلامت دندان
اگر ترس از دندانپزشک شما را برای سال‌ها از دندانپزشکی دور نگه داشته است، به احتمال زیاد ممکن است با مشکلات دندانی بزرگتری دست و پنجه نرم کنید. حتی اگر به نظر می‌رسد که دندان‌های شما از سلامت خوبی برخوردار هستند، برخی از افراد نگران هستند که به دلیل طولانی‌تر شدن وقت ملاقات، استفاده نکردن از نخ دندان هر روز یا نشان دادن علائمی از نگهداری غیر ایده‌آل، دچار مشکل شوند. بنابراین هر چه بیشتر، رفتن پیش دندانپزشک را به تعویق بیندازید، به احتمال زیاد در مورد دندان‌های خود خجالت بیشتری خواهید کشید.
1.4- تجربه بد در گذشته
ما از گفتن آن متاسفیم، اما برخی از دندانپزشکان برای ارائه بهترین تجربه ممکن است تمام تلاش خود را برای بیماران انجام ندهند. اگر تا به حال به دندانپزشکی با این شکل مراجعه کرده باشید، ممکن است خاطره بد آن در ذهن شما مانده باشد. اکنون که ریشه ترس‌های خود را شناسایی کرده‌اید، زمان آن رسیده است که برای عبور از آنها قدم بردارید.
- بیشتر بخوانید: اختلال استرس پس از سانحه
- بیشتر بخوانید: 10 راهکار اصولی برای کاهش اضطراب سفر
2_ دندانپزشک مناسب را پیدا کنید
دندانپزشک مناسب می‌تواند تفاوت را ایجاد کند و در مورد مراقبتی که دریافت می‌کنید احساس راحتی و اطمینان بیشتری خواهید داشت. به دنبال دندانپزشکی باشید که:
- پرسنل مهربان و دلسوزی داشته باشد
- نظرات عالی از بیماران فعلی دریافت کرده باشد
- پاسخ‌های ساده برای تمام سوالات شما دهد
- فضای اداری آرام و راحتی داشته باشد
- مراقبت‌ها و درمان‌های دندانپزشکی شخصی و با تکنولوژی بالا را ارائه دهد
3_ از تکنیک‌ها و داروها استفاده کنید
قبل از قرار ملاقاتتان، کمی زمان بگذارید تا ذهنیت درستی پیدا کنید. بسیاری از مردم انجام حرکات کششی، مدیتیشن یا تنفس عمیق کنترل شده را مفید می‌دانند. اگر از اضطراب شدید رنج می‌برید، ممکن است بخواهید با دندانپزشک خود تماس بگیرید و بپرسید که از چه نوع تکنیک‌های آرام بخشی می‌توانید برای کمک به آرامش بیشتر خود استفاده کنید.
- بیشتر بخوانید: مدیتیشن چیست؟
- بیشتر بخوانید: تنفس دیافراگمی و صحیح چیست؟
4_ یک دوست را همراه خود ببرید
حمایت یکی از اقوام یا دوستان ممکن است ذهن شما را آرام کند. از دندانپزشک خود بپرسید که آیا ممکن است کسی شما را در اتاق معاینه همراهی کند. حتی اگر نمی‌توانید در طول قرار خود با این شخص صحبت کنید، حضور او می‌تواند به شما کمک کند احساس امنیت، راحتی و آرامش داشته باشید.
5_ کمی زودتر به مطب بروید
استرس برای دیر رسیدن می‌تواند ترس از دندانپزشکی‌تان را نیز افزایش دهد. بهتر است برنامه ریزی کنید که خیلی زودتر برسید تا زمان کافی برای آرام کردن خودتان داشته باشید. چند دقیقه بیشتر در لابی نشستن، صحبت با کارکنان میز پذیرش، پرسیدن سوال یا استراحت کردن، می‌تواند به آرامش بیشتر شما کمک کند.
6_ به دندانپزشک خود اطلاع دهید!
در حالی که مایه تاسف است که ترس دندانپزشکی بسیار رایج است، اما به این معنی است که دندانپزشک شما تجربه زیادی در کمک به افرادی مانند شما دارد. ترس‌های خود را پنهان نکنید و حتما به دندانپزشک و تیم دندانپزشکی خود اطلاع دهید که احساس عصبی بودن دارید. دندانپزشک شما مراقبت شخصی و توجه ویژه‌ای را به شما ارائه خواهد داد تا به شما کمک کند تجربه‌ای آرام و لذت‌بخش داشته باشید.
7_ سوالات زیادی بپرسید
در طول قرار ملاقات خود، حتماً هرگونه نگرانی، سؤال یا ناراحتی را بیان کنید. تیم دندانپزشکی شما برای کمک وجود دارد. آیا می‌خواهید در مورد ابزار یا درمان خاصی بدانید؟ با خیال راحت سوال خود را بپرسید. یک تیم دندانپزشکی خوب با کمال میل به درخواست‌های شما پاسخ می‌دهد و اطمینان حاصل می‌کند که در تمام مدت راحت هستید.
8_ از مدیتیشن کمک بگیرید
مدیتیشن می‌تواند به شما کمک کند تا ذهنتان را آرام کنید و اضطرابتان را کاهش دهید. این مقاله به شما کمک می‌کند تا نحوه انجام آن را یاد بگیرید: تاثیر مدیتیشن بر استرس
9_ حواس خودتان را پرت کنید
داشتن چیزی برای پرت شدن حواس، هنگام کار بر روی دندان نیز می‌تواند اضطراب دندانپزشکی را تسکین دهد. از قبل با دندانپزشک خود صحبت کنید. ببینید آیا می‌توانید در حین قرار خود تلویزیون یا فیلم تماشا کنید یا هدفون بپوشید و به موسیقی گوش دهید.
- محتوای مرتبط: آهنگ آرامش اعصاب و ذهن و بدن
10_ از بی حسی استفاده کنید
از دندانپزشک خود بخواهید که حتی برای تزریق آمپول از بی حسی استفاده کند تا شما هیچ دردی را احساس نکنید. برخی از دندانپزشکان نیز ممکن است از اکسید نیتروژن، که معمولاً به عنوان گاز خنده شناخته می‌شود، استفاده کنند، که گازی بی رنگ و بی بو است و قبل یا در طول عمل تنفس می‌شود.
11_ از تکنیک‌های کاهش استرس استفاده کنید
اگر ذاتا شخص استرسی و مضطربی هستید، بهتر است اقدامات جدی برای کاهش استرس و اضطراب خود انجام دهید. در این مقالات راه‌حل‌هایی را به شما ارائه داده‌ایم که می‌توانند به کاهش استرس شما کمک کنند:
12_ از تکنیک تصویرسازی ذهنی مثبت استفاده کنید
برای کاهش ترس از دندانپزشکی، قبل از شروع جلسه درمان، به‌صورت عمدی نتایج مثبت، آرام و موفقیت‌آمیز جلسه درمانی را تصور کنید.
مثلاً می‌توانید این‌طور تصور کنید که آرام روی صندلی دندانپزشکی نشسته‌اید و پزشک با مهارت تمام کار خود را انجام می‌دهد.
تصویرسازی ذهنی مثبت، باعث فعال شدن بخش احساس کنترل و امنیت مغز شما می‌شود؛ بنابراین، به‌جای انتظار خطر و تهدید، سطح اضطرابتان به‌شکل طبیعی پایین می‌آید.
نکته: بهتر است که یک یا چند روز قبل از مراجعه به دندانپزشکی، تصویرسازی مثبت را شروع کنید. این تمرین را حتی تا چند دقیقه قبل از مراجعه به دندانپزشکی ادامه دهید تا ترس‌تان به‌مرور محو شود.
13_ یک برنامه پاداش شخصی برای بعد ویزیت داشته باشید
برای خود تعیین کنید که بعد از جلسه دندانپزشکی، پاداشی به خود دهید. این جایزه می‌تواند یک روز استراحت کامل بدون مشغله کاری، خرید یک وسیله دلخواه یا حتی یک سفر کوتاه‌مدت باشد.
با انجام این کار، ذهن به‌جای تمرکز بر ترس از درمان، به لذت بعد از آن تمرکز می‌کند. این جابه‌جایی می‌تواند به‌شکل قابل‌توجهی ترس از دندانپزشکی را کاهش دهد.
14_ مراحل درمان را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید
اغلب افراد، به‌دلیل جلسات طولانی درمانی، ترس از دندانپزشکی دارند. شما می‌توانید برای از بین بردن یا کاهش این ترس، جلسات را به مراحل کوتاه‌تر و مشخصی تقسیم کنید.
مثلاً به‌جای اینکه بخواهید چندین روش درمانی مخصوص به دندان‌ها را در یک روز انجام دهید، هر اقدام را به جلسات کوتاه‌تر موکول کنید.
با این تمرین ساده، ذهن را آموزش می‌دهید که فقط روی مرحله بعد یعنی “یک معاینه ساده” یا “یک بی‌حسی ساده” تمرکز کند. در واقع، شما فشار روانی ناشی از کل فرآیند دندانپزشکی را کاهش داده و آن را به مراحل مختلف تقسیم می‌کنید. این کار باعث مدیریت بهتر ترس می‌شود.
15_ آرامبخشی در دندانپزشکی
آرامبخشی دندانپزشکی به معنی استفاده از دارو برای کاهش ترس یا ناراحتی بابت مراجعه به دندانپزشکی است. در این روش، بیمار را در یک حالت آرام و بدون استرس قرار می‌دهد.
پزشک با توجه به سطح استرس بیمار و نوع درمان، آرامبخشی را در چند سطح مختلف انجام می‌دهد:
- آرامبخشی خفیف: بیمار با روش‌هایی مثل مصرف داروی دیازپام قبل از درمان، بیدار است، ولی احساس راحتی و آرامش می‌کند.
- آرامبخشی متوسط: در این روش، بیمار در حالت خواب‌آلودگی و نیمه‌آگاهی قرار دارد؛ ولی همچنان می‌تواند به سوالات دندانپزشک پاسخ دهد. آرامبخشی متوسط معمولاً از طریق استنشاق گاز نیتروکسید معروف به “گاز خنده” انجام می‌شود.
- آرامبخشی عمیق: در این حالت، بیمار تقریباً در آستانه بیهوشی است، ولی می‌تواند با تحریک قوی بیدار شود.
- بیهوشی عمومی: در بیهوشی عمومی، بیمار کاملاً بیهوش است و متوجه مراحل درمان نمی‌شود؛ البته، از بیهوشی عمومی فقط در جراحی‌های سنگین و خاص استفاده می‌شود.
ترس از دندانپزشکی (دنتو فوبیا) چیست؟
People with dentophobia, also called odontophobia, have a fear of dentists. Someone with dentophobia may have extreme anxiety at the thought of going to the dentist or while in the dentist’s office.
افرادی که به دنتوفوبیا یا اودنتوفوبیا مبتلا هستند، از دندانپزشکان می‌ترسند. این افراد ممکن است با فکر رفتن به دندانپزشک یا در زمان حضور در مطب او، اضطراب شدیدی را تجربه کنند. Clevelandclinic
ترس از دندانپزشکی یا دنتوفوبیا که در انگلیسی (Dentophobia) می‌گویند، یکی از انواع اختلالات اضطرابی است که در آن فرد ترس شدید، غیرمنطقی و مداوم از مراجعه به دندانپزشکی دارد. این ترس به قدری می‌تواند تأثیرگذار باشد که فرد به‌صورت کامل از رفتن به پزشک و طی کردن مراحل درمانی، اجتناب کند؛ حتی اگر او درد یا عفونت دندان داشته باشد.
دنتو فوبیا را در دسته‌بندی اختلالات فوبیک خاص (Specific Phobias) طبق DSM-5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) قرار دارد.
در اختلال دنتوفوبیا، ترس تجربه‌شده، تناسبی با خطر واقعی ندارد و بر خلاف ترس طبیعی، به‌شکل بیمارگونه و مزمن ادامه‌دار می‌شود. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، نمی‌توانند ترس خود را کنترل کنند. آنها با وجود اینکه می‌دانند این ترس غیرمنطقی است، اما این آگاهی بر شدت تجربه اضطراب آنها تأثیری ندارد.
دنتوفوبیا به‌شکل‌های مختلفی نیز بروز پیدا می‌کند. مثلاً برخی از خود دندانپزشک به‌عنوان یک نماد قدرت و تهدید می‌ترسند یا برخی از تجهیزات دندانپزشکی مثل مته، ساکشن یا سرنگ‌های بی‌حس هراس دارند.
این ترس معمولاً خودبه‌خود از بین نمی‌رود و شدت آن می‌تواند از نگرانی شدید تا وحشت مطلق، متغیر باشد.
با اجتناب فرد از رفتن به دندانپزشکی، به‌دلیل وحشت یا نگرانی، سلامت و بهداشت دهان و دندان او در معرض آسیب قرار دارد.
علائم ترس از دندانپزشکی چیست؟
تپش قلب: قرار گرفتن بدن در حالت جنگ و گریز، لرزش بدن و ترشح آدرنالین به‌مقدار زیاد، باعث بروز واکنش‌های فیزیکی مثل تپش قلب می‌شود.
تعریق زیاد: وقتی اضطراب دارید، سیستم عصبی خودکار بدن فعال می‌شود تا دما را پایین بیاورد و بدن آماده واکنش سریع شود. در این حالت، تعریق زیادی را تجربه می‌کنید.
- خشکی دهان: بزاق دهان به‌دلیل پاسخ استرسی بدن، کاهش پیدا می‌کند.
- حالت تهوع: اضطراب شدید، سیستم گوارش بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- تنگی نفس: به‌دلیل اضطراب بالا، دچار تنفس سطحی و سریع می‌شوید.
- احساس خفگی: بدن در پاسخ به ترس، عضلات گلو را منقبض می‌کند.
- میل به فرار: در این حالت، غریزه طبیعی بدن برای دور شدن از تهدید، شما را از رفتن به دندانپزشکی منصرف می‌کند.
- حملات پانیک: وقتی دچار اضطراب زیاد می‌شوید، ممکن است شدیدترین سطح اضطراب را تجربه کنید و دچار حملات پانیک شوید.
دلایل ترس از دندانپزشکی چیست؟
ترس از دندانپزشکی، از دلایل مختلفی نشأت می‌گیرد که عبارت هستند از:
- الگوبرداری: افراد ممکن است ترس از دندانپزشکی را از والدین خود الگوبرداری کنند.
- ترس از صداهای ابزار دندانپزشکی: برخی افراد، از صداهای بلند و ناخوشایند ابزارهای دندانپزشکی هراس دارند.
- اضطراب فراگیر: فرد به‌دلیل نگرانی‌های مداوم در زندگی، نسبت به هر مسئله‌ای، مثل دندانپزشکی، حساسیت نشان می‌دهد.
- احساس ناتوانی: فرد احساس می‌کند که در موقعیت‌های پزشکی، نمی‌تواند کنترل اوضاع را در دست بگیرد.
- تجربه‌های منفی قبلی: مشاهده یا شنیدن تجربیات منفی دیگران یا داشتن تجربه ناخوشایند قبلی، باعث ایجاد ترس از دندانپزشکی می‌شود.
- نگرانی بابت نتایج: ترس از اینکه مبادا درمان به درستی انجام شود، اضطراب فرد را افزایش می‌دهد.
- ترس از بیهوشی: فرد فکر می‌کند که برای درمان باید حتماً بیهوش شود، برای همین از مراجعه به دندانپزشکی می‌ترسد.
تفاوت اضطراب دندانی و فوبیای دندانی
تفاوت اضطراب دندانی و فوبیای دندانی در شدت احساس ترس و تأثیر آن بر رفتار فرد است. در این جدول، تفاوت‌های این ۲ را دقیق‌تر بررسی می‌کنیم:
| تفاوت | اضطراب دندانی | فوبیای دندانی |
| شدت ترس | خفیف تا متوسط | شدید و ناتوان‌کننده |
| تجربه ذهنی | نگرانی یا ناراحتی قبل یا حین مراجعه به دندانپزشک | ترس شدید و غیرمنطقی، همراه با حملات پانیک |
| تاثیر بر رفتار | ایجاد کمی تاخیر یا تردید در مراجعه به دندانپزشک | اجتناب کامل از مراجعه به دندانپزشک |
| آگاهی از ترس | آگاهی از قابل‌کنترل و منطقی بودن نگرانی | آگاهی از ترس افراطی و غیرمنطقی، اما ناتوانی در جلوگیری از آن |
| پیامدها | استرس در هنگام درمان | بروز مشکلات جدی‌تر در دندان‌ها به‌دلیل خودداری کامل از درمان |
| نیاز به درمان روان‌شناختی | گاهی اوقات، نیاز به تکنیک‌های آرام‌سازی یا آموزش | نیاز به درمان‌های تخصصی مثل رفتاردرمانی یا درمان دارویی |
تاثیر ترس از دندانپزشکی بر سلامتی
وقتی چیزی شما را می‌ترساند، چه کار می‌کنید؟ به هر قیمتی از آن دوری می‌کنید!؟ درست است؟ این قضیه معمولا برای افرادی که از اضطراب دندانپزشکی رنج می‌برند صدق می‌کند. تخمین زده می‌شود که 9 تا 15 درصد از آمریکایی‌ها به دلیل اضطراب یا ترس به طور کلی از مراجعه به دندانپزشک اجتناب می‌کنند، یعنی چیزی حدود 30 تا 40 میلیون نفر!
ویدیو: راهکارهای روانشناسی برای رفع استرس:
رفتن به دندانپزشکی، مراقبت‌های پیشگیرانه و رسیدگی به مسائل برای سلامت کلی دهان و دندان شما حیاتی است و اضطراب دندانپزشکی شما را از رفتن به دندانپزشکی یا دریافت درمان‌های توصیه شده باز می‌دارد و می‌تواند منجر به پیامدهای منفی مانند موارد زیر شود:
- دندان‌های لکه‌دار و تغییر رنگ داده
- دندان‌های بریده، شکسته و ترک خورده
- بیماری لثه
- تحلیل رفتن لثه
- حفره و پوسیدگی دندان
- درد دهان
- از دست دادن دندان
- بیشتر بخوانید: اضطراب پس از زایمان چیست؟ + درمان
- بیشتر بخوانید: مدیریت استرس
معرفی بهترین دندانپزشکی برای بیماران با استرس
در اینجا چند نفر از بهترین دندان‌پزشک‌ها را که بیشترین نمرات را از کاربران در سایت دکترتو دریافت کرده‌اند، معرفی می‌کنیم:
| نام پزشک | نمره کاربران از 5 | درصد پیشنهاد کاربران | لینک دریافت نوبت آنلاین |
| دکتر بهمن پوراقدم | 5 | 100 درصد | دریافت نوبت |
| دکتر سحر شاعری | 5 | 100 درصد | دریافت نوبت |
| دکتر امیر صلح‌جو | 5 | 100 درصد | دریافت نوبت |
کمک به کودکان برای مقابله با ترس از دندانپزشکی
برای کمک به کودکان جهت مقابله با ترس از دندان پزشکی، از این ایده‌ها استفاده کنید:
- آماده‌سازی پیش از موعد: قبل از مراجعه به پزشک، درباره اینکه دندانپزشکی چیست و چه مزیت‌هایی دارد؟ با کودک صحبت کنید.
- استفاده از کتاب‌ها و ویدیوها: از کتاب‌ها یا ویدیوهایی استفاده کنید که در مورد دندانپزشکی هستند و به‌شیوه‌ای سرگرم‌کننده و بدون ترس، فرآیند دندانپزشکی را به کودک توضیح می‌دهند.
- مثبت‌نگری: از زبان مثبت استفاده کنید تا ترس‌های کودک کم‌رنگ شوند. بیان مثبت شما می‌تواند تأثیر خوبی روی کودک بگذارد.
- همراهی با کودک: حضور والدین یا یک فرد آشنا در طول فرآیند درمان، استرس کودک را کاهش می‌دهد.
- استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش: کودک را تشویق به استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش مثل تصویرسازی ذهنی مثبت، تنفس عمیق یا استفاده از جملات تاکیدی مثبت کنید. این کار، به کاهش اضطراب کودک کمک می‌کند. ما در مقاله استرس در کودکان، راهکارهایی بیشتری می‌گوییم.
- آسان کردن تجربه: برخی پزشکان از تکنیک‌های آرامبخشی مثل گاز نیتروز اکسید برای کاهش اضطراب کودک استفاده می‌کنند تا فرآیند دندانپزشکی راحت‌تر طی شود.
سوالات متداول
بهترین قرص ضداسترس برای دندانپزشکی
بهترین قرص ضد استرس برای دندانپزشکی، قرص‌های دیازپام و لورازپام هستند. این داروها را باید زیر نظر پزشک مصرف کنید.
کلام آخر:
شما اولین نفری نیستید که با مشکل ترس از دندانپزشکی دست و پنجه نرم می‌کنید، افرادی بسیاری همانند شما وجود داشته و وجود دارند که با کمک همین راهکارها توانسته‌اند مشکلشان را حل کنند. امیدواریم شما نیز جز این دسته از افراد باشید. اگر سوال یا نظری دارید می‌توانید با ما در میان بگذارید.
منابع:
آزمون استرس رایگان همراه با پاسخ از روانشناس آرامیا
آزمون پایین کمتر از 3 دقیقه از زمان شما را می‌گیرد. به محض پاسخ به 10 سوالِ آزمون، نتیجه تست استرس به شما نمایش داده می‌شود و راهکارهایی از روانشناس بالینی آرامیا دریافت می‌کنید.
