به عنوان کسی که به دنبال درمان بی خوابی است، آشنایی با چیستی و تاثیر ملاتونین و همینطور قرص ملاتونین کمک زیادی به شما می‌کند. پس با من همراه باشید تا مثل همیشه به زبان علم، موضوع مورد نظرمان را بررسی کنیم.
ملاتونین چیست؟
ببینید، در مغز ما، چیزی به اسم غده صنوبری وجود دارد که یک غده به اندازه نخود است! این غده هورمون ملاتونین را در مغز ما آدم‌ها می‌سازد و ترشح می‌کند. اما ملاتونین چیست؟ این یک هورمون است که به بدن کمک می‌کند بفهمد زمان خوابیدن و بیدار شدن کِی است. به زبان دیگر، ملاتونین همان چیزی است که باعث می‌شود بدن‌مان چرخه خواب بیداری‌اش را تشخیص بدهد.
اصولا این هورمون از حوالی ظهر و عصر به بعد و مخصوصا در زمان غروب خورشید و شب‌هنگام، زمان خواب، سطحش در بدن بالا می‌رود. همینطور صبح‌ها هنگام طلوع خورشید تولیدش کاهش پیدا می‌کند. البته تشخیص مغز برای ساختن یا نساختن این هورمون، به این برمی‌گردد که طی روز چقدر نور دریافت کرده باشیم. همینطور تولیدش به ساعت داخلی بدن ما هم ربط دارد.
- بیشتر بخوانید: منابع ملاتونین چیست؟
- بیشتر بخوانید: دلایل بی خوابی
ویدیو: قرص خواب، مزایا و معایب!
- سخنران: نادیا انتخابی، روانشناس بالینی آرامیا
قرص ملاتونین چیست؟
خب، موضوع مهم‌تری که احتمالا به خاطرش اقدام به خواندن این مقاله می‌کنید، این است که بدانید قرص ملاتونین چیست؟ قرص ملاتونین مصنوعی در آزمایشگاه‌ها ساخته می‌شود. این داروها در قالب قرص، مایعات و مواد جویدنی به بازار عرضه می‌شوند. جالب است بدانید نوع دیگری از ملاتونین هم وجود دارد که به آن ملاتونین طبیعی گفته می‌شود و از غده صنوبری حیوانات گرفته می‌شود. اما خب پزشکان اصولا به دلیل احتمال ویروسی بودن، پیشنهاد می‌کنند به سراغ آن نروید.
اسامی رایج هورمون ملاتونین در ایران متنوع هستند. بسیاری از افراد داروی این هورمون را با نام‌های دیگری هم می‌شناسند، مثل:
- قرص ویتانز نیچر ملاتونین ۳ میلی‌گرم
- قرص زیرزبانی ملاتونین وبر ۳ میلی‌گرم
- ملاتورام ۳ میلی‌گرم
- ملاتونین پلاس ۳ میلی‌گرم
- قرص ملاتونین رازک ۳ میلی‌گرم
- ملاتونین زهراوی ۳ میلی‌گرم
- قرص زیرزبانی واناتونین ۳ میلی‌گرم
- ملادیپین ۳ میلی‌گرم
- کپسول ملاتونین پلاس گابا اس تی پی فارما
- سافت ژل اسلینایت ویواتیون
- کپسول دورمیرین فورت ۱ میلی‌گرم
- ملاتونین پلاس هلث برست
- قطره آمی ویتال ملاتونین ۱ میلی‌گرم / میلی‌لیتر
- ملاتونین دانا
- ملاتونین جالینوس
کاربرد ملاتونین چیست؟
مشکلات ساخت ملاتونین در مغز باعث می‌شود بعضی از افراد به بی خوابی دچار شوند. البته همه بی خوابی‌ها به خاطر ملاتونین نیست. در هر حال، آن‌دسته از افرادی که به دلایل مختلف با مشکل کمبود ملاتونین روبرو هستند، به سراغ مکمل‌های ملاتونین می‌روند.
البته امروز بعضی افراد برای بهبود مشکلاتی مثل جت لگ (برهم ریختن ساعات داخلی بدن در اثر پرواز و دچار شدن به مشکلات خواب و خستگی) و افسردگی و حتی زوال عقل استفاده می‌کنند. اما خب نکته مهم اینجاست که بدانید داروهای ملاتونین آنطور که تصور می‌شود، مورد تایید نیستند!
آیا استفاده از ملاتونین انتخاب خوبی است؟
الان که در حال نوشتن این مقاله هستم، حدودا 5 مقاله به زبان انگلیسی در بالای صفحه باز کرده‌ام که 4 تای آن‌ها از منابع معتبر و شناخته شده هستند. موضوع مهم این است؛ همه‌شان روی این موضوع اتفاق نظر دارند که هنوز اثربخشی ملاتونین برای خواب تایید نشده یا حداقل مشخص نشده که بتواند تاثیر زیادی روی بهبود خواب داشته باشد. برای بررسی دقیق‌تر به سراغ یک تحقیق معتبر علمی رفتم.
متاآنالیز در مورد ملاتونین
تحقیق انجام شده در سال 2013 (لینک تحقیق) اینطور می‌گوید که:
ملاتونین می‌تواند مشکلات تاخیر در شروع خواب را کاهش بدهد، زمان کل خواب را افزایش داده و کیفیتش را بهبود بدهد. اما در عین حال، اثر ملاتونین بر خواب کم است! البته تاثیر ملاتونین در مقایسه با دیگر داروهای بی خوابی، کمتر است اما خب عوارض کم‌تری هم دارد.
به طور خلاصه، می‌شود از این تحقیق، اینطور نتیجه‌گیری کرد که هنوز باید برای تایید قوی‌تر اثربخشی ملاتونین بر خواب تحقیقات بیشتری انجام شود. همینطور احتمالا تاثیر این دارو روی خواب‌تان آنطور که فکر می‌کنید، نباشد. در ضمن برای تایید اثربخشی آن روی دیگر بیماری‌ها هم نیاز به تحقیقات بیشتری حس می‌شود.
نکته: دستورالعمل‌های عملی آکادمی پزشکی خواب آمریکا (2017) و کالج پزشکان آمریکا اینطور گفته‌اند که شواهد کافی و قابل استناد برای تایید اثربخشی یا بی‌خطر بودن ملاتونین جهت درمان بی خوابی مزمن وجود ندارد. به همین دلیل دستور العمل این سازمان‌ها استفاده از آن را توصیه نمی‌کنند.
- بیشتر بخوانید: درمان بی خوابی ترک سیگار
- بیشتر بخوانید: آیا بی خوابی ژنتیکی است؟!
خطرات و عوارض جانبی ملاتونین چیست؟
خب، حالا بیایید کمی بحث را جدی‌تر کرده و ببینیم که مصرف ملاتونین ممکن است ما را با چه مشکلات دیگری روبرو کند؟ برای به دست آوردن اطلاعات دقیق‌تر، به سراغ سایت وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده رفتم:
برای مکمل‌های ملاتونین، به ویژه در دوزهای بالا (بیشتر از چیزی که بدن تولید می‌کند) هنوز اطلاعات کافی در مورد عوارض جانبی در دسترس نیست. اما به نظر می‌رسد استفاده کوتاه‌مدت از ملاتونین برای اکثر افراد بی‌خطر باشد. در عین حال باید به این نکات توجه کنید:
عوارض جانبی معمول
رایج‌ترین عوارض مصرف ملاتونین می‌تواند این‌ها باشد:
- سردرد
- سرگیجه
- حالت تهوع
- خواب آلودگی
عوارض جانبی غیر معمول
نه به طور معمول ولی ممکن است فرد بعد از مصرف ملاتونین با این عوارض هم روبرو شود:
- افسردگی
- اضطراب
- تحریک‌پذیری
- کاهش هوشیاری
- گیجی
پس به هیچ عنوان آن را نباید حین انجام کار، قبل از رانندگی و… مصرف کرد.
تداخلات دارویی
اول از همه باید قبل از مصرف ملاتونین، با پزشک خودتان مشورت کنید. مخصوصا اگر در حال مصرف مکمل‌های غذایی و دارو هستید، اهمیت این موضوع بیشتر می‌شود. همینطور افراد مبتلا به صرف و آن‌هایی که از رقیق کننده‌های خون استفاده می‌کنند، باید تحت نظارت پزشک به سراغ این دارو بروند.
دقت کنید، هنوز در مورد مصرف ملاتونین در زنان باردار و شیرده هم تحقیقات زیادی انجام نشده. پس مصرف آن در این افراد هم با نگرانی همراه است.
واکنش آلرژیک احتمالی
احتمال دارد بعضی از افراد به مکمل‌های ملاتونین واکنش آلرژیک نشان بدهند. البته در مورد این موضوع اطلاعات دقیق در دسترس نیست.
نگرانی‌ها در مورد عدم صداقت در موارد ذکر شده روی برچسب
متاسفانه گفته می‌شود بعضی از برندهای تولید کننده مکمل ملاتونین، ممکن است اطلاعات دقیقی در مورد جزئیات دارو به شما روی برچسب ندهند. مثلا در یک مطالعه در سال 2017، مشخص شد از بین 31 مکمل، بیشتر آن‌ها در مورد میزان ملاتونین موجود در دارو اطلاعات غلط داده‌اند. همینطور 26 درصد از مکمل‌ها حاوی سروتونین بوده که حتی در سطح اندک هم می‌تواند اثرات بدی روی انسان داشته باشد. (منبع)
چطور سطح ملاتونین را به‌شکل طبیعی افزایش بدهیم؟
با توجه به عوارض ملاتونین در کوتاه‌مدت و عوارض احتمالی آن در بلند مدت، شاید بهتر باشد حداقل قبل از مصرف آن، روش‌های افزایش ملاتونین به‌شکل طبیعی را امتحان کنید:
- طی روز در معرض نور طبیعی خورشید قرار بگیرید،
- چند ساعت قبل از خواب، نور خانه را کم کنید،
- ترجیحا یکی‌دو ساعت قبل از خواب در مقابل نور آبی دستگاه‌های دیجیتال مثل رایانه و تلفن همراه قرار نگیرید،
- غذاهایی که باعث بی خوابی می‌شوند را نخورید،
- با توجه به ارتباط استرس و کاهش سطح ملاتونین، از مدیتیشن برای کاهش استرس و همینطور داشتن خواب راحت کمک بگیرید.
صوت مدیتیشن برای کاهش استرس خواب بهتر از سری دوره‌های مدیتیشن اپلیکیشن آرامیا:
ویدیو: مدیتیشن چیست؟!
مقالات مرتبط: آهنگ آرامش بخش
مقالات مرتبط: آهنگ خواب
کلام آخر
خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله فهمیدیم که ملاتونین چیست، قرص ملاتونین چیست و اطلاعات ارزشمندی در موردش به دست آوردیم.
منابع:
این مقاله، ترجمه شده از مقالات سایت‌های healthline، webmd، verywellmind و mayoclinic بود. تمامی محتوای این مقالات هم بر اساس منابع علمی نوشته شده.
آزمون خواب رایگان همراه با پاسخ از روانشناس آرامیا
آزمون پایین کمتر از 3 دقیقه از زمان شما را می‌گیرد. به محض پاسخ به 10 سوالِ آزمون، نتیجه تست خواب به شما نمایش داده می‌شود و راهکارهایی از روانشناس بالینی آرامیا دریافت می‌کنید.
سلام دوست عزیز
بسیار ممنونم بابت اطلاعات مفیدی که شی ر کردین
با توجه به اینکه خودم چند سال مشکل حاد خواب داشتم و از دارو های خیلی قوی استفاده می کردم و از طرفی سابقه فعالیت در داروخانه داشتم و سروکارم با دارو ها بوده؛خیلی مقاله تون برام جذاب بود
و می خوام بگم که (ای کاش زودتر با مفهوم مدیتیشن آشنا شده بودم) چرا که برای منی که داروهای قوی تر از ملاتونین استفاده می کردم و عوارض اون داروها رو تجربه و لمس کردم ، غیر از اینکه به سبب کارم آگهی نسبی نسبت به دارو ها دارم ؛ مدیتیشن برای من نوعی اثر گزاری خیلی بهتر و بیشتری داشته و دارد
سلام و روز خوش دوست عزیز 🙂
ممنونم از اینکه برای خوندن مقاله زمان گذاشتی
در نهایت بازدهی که میخواستید رو از داروها گرفتید یا قرص؟