زمانی که در آمار می‌خوانم حدود 40 میلیون نفر از 160 میلیون آمریکایی دچار استرس و اضطرابند؛ با خودم می‌گویم آمار واقعی در ایران چقدر می‌تواند فاجعه‌بار باشد؟ اضطراب عوارض و علائم مختلفی داشته و از جمله تأثیراتی که اضطراب روی بعضی افراد دارد، لرزش است، از لرزش دست گرفته تا لرزش بدن است. با توجه به این موضوع، در این مقاله ابتدا به لرزش حاصل از استرس در بدن و دست اشاره کرده و سپس به سراغ انواع دلایلی به جز استرس می‌روم که باعث لرزش می‌شوند.
لرزش دست و بدن در اثر استرس
ببینید، بر اساس گفته منابع مختلف از جمله وب سایت healthline، لرزش در اثر استرس، آن‌هم در اندازه کم، الزاماً نشانه خطرناکی نیست. اما خب مشکل اینجاست که این لرزش هم ناراحت‌کننده بوده و هم می‌تواند باعث شود نگرانی و استرس‌تان افزایش پیدا کند. مثلاً ممکن است وقتی در جمع دچار لرزش در اثر استرس می‌شوید، از ترس اینکه مبادا کسی متوجه این لرزش شود، دوباره استرس بیشتری بگیرید!
- بیشتر بخوانید: کنترل سریع حمله پانیک
- بیشتر بخوانید: درمان پانیک
چرا در زمان استرس دچار لرزش دست و بدن می‌شویم؟
ما در بدن‌مان یک واکنش به اسم “واکنش جنگ و گریز” داریم. این پاسخی است که بدن ما وقتی دچار یک شرایط خطرناک شده‌ایم، می‌دهد. هزاران سال پیش، وقتی اجداد ما به یک حیوان وحشی برخورد می‌کرده‌اند، فعال شدن این واکنش کمک‌شان می‌کرده یا راحت‌تر فرار کنند یا با قدرت بیشتری با حیوان بجنگند.
حالا دو نکته وجود دارد. اول اینکه این واکنش با ایجاد استرس و اضطراب زیاد است که فعال می‌شود و دوم اینکه با فعال شدنش، یک‌سری نشانه در بدن‌تان ایجاد می‌شود؛ عرق می‌کنید، ضربان قلب‌تان بالا می‌رود، عضلات‌تان منقبض و سفت می‌شود و احتمالاً در شما، بدن‌تان به لرزه می‌افتد. در واقع بر اساس گفته وب سایت medicalnewstoday، لرزش بدن حاصلِ یک‌سری انقباض عضلات ریتمیک است که در بدن رخ می‌دهد.
لرزش در کدام بخش‌ها به وجود می‌آید؟
اصولاً لرزش استرسی بیشتر در دست‌ها دیده می‌شود اما ممکن است انقباض عضلات بخش‌های مختلف بدن، باعث شود لرزش در این بخش‌ها هم اتفاق بیوفتد:
- سر
- بازو‌ها
- پا‌ها
- بالاتنه
- جعبه صدا (حنجره)، که ممکن است باعث لرزش صدا شود.
چه چیزی باعث ایجاد استرس و لرزش می‌شود؟
خب، بیایید ببینیم اصلاً چرا ما بعضی مواقع دچار این استرس شدید می‌شویم؟ به جز استرس عادی، ممکن است مشکل شما به یکی از این دلایل ارتباط داشته باشد:
1_ اختلال پانیک
پانیک در واقع اختلالی است که در آن فرد ناگهان دچار یک حمله عصبی می‌شود. این حمله نشانه‌هایی دارد که از طرف اطرافیان هم گا‌هاً به راحتی قابل مشاهده است. مثلا:
- باعث افزایش شدید تعریق بدن می‌شود،
- تپش قلب‌تان را بالا می‌برد،
- بدن‌تان را به لرزش می‌اندازد،
- باعث می‌شود احساس سرگیجه بگیرید،
- باعث ایجاد احساس ترس می‌شود!
این وضعیت می‌تواند تا چند دقیقه هم ادامه پیدا کند. پس ممکن است دلیل لرزش دست و بدن شما در زمانی که دچار استرس و اضطرابید، همین حملات پانیک باشد.
2_ اختلال اضطراب فراگیر
یکی دیگر از دلایل دچار شدن به استرس زیاد و در نتیجه لرزش بدن و دست، اختلال اضطراب فراگیر است. این اختلال هم شباهت زیادی به حملات پانیک دارد، اما به طور مداوم‌تری همراه شماست. اصولاً افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، دائم منتظرند که یک اتفاق بد در زندگی‌شان رخ بدهد و آرام و قرار ندارند! این موضوع می‌تواند تا جایی پیش برود که حتی فرد در انجام کار‌های روزمره به مشکل خورده و نتواند از پس انجام کار‌های عادی هم بر بیاید. پس اگر در مورد موضوع یا موضوعاتی اضطراب بسیار زیادی داشته و عملاً نمی‌توانید این اضطراب و نشانه‌هایش را کنترل کنید، ممکن است مشکل‌تان همین اختلال باشد. از جمله علائم این اختلال به این شرح است:
- تپش قلب
- خشک شدن دهان
- ناراحتی معده
- گرفتگی عضلات و سفت شدن آنها
- تعریق زیاد
- لرزش بدن و دست
- پرخاشگری
نحوه درمان لرزش استرس
خب، اگر متوجه شدید که واقعاً مشکل‌تان در اثر استرس زیاد و اختلال‌های بالاست که ایجاد می‌شود، باید با چند تکنیک مهم آشنا شوید. تکنیک‌هایی که هم به “درمان استرس” کمک می‌کند، هم به بهبود وضعیت عضلات‌تان و هم به کمک بعضی از آنها می‌توانید استرس‌تان را در موقعیت‌های خطرناک، به سرعت کاهش بدهید! در ادامه آنها را معرفی می‌کنم.
1_ تکنیک ریلکسیشن عضلانی
چند ده سال پیش بود که دکتر جاکوبسن، این تکنیک را اختراع کرد. نحوه انجام این تکنیک را هم در مقاله “ریلکسیشن جاکوبسن” توضیحش دادم و هم در “اپلیکیشن آرامیا” به‌شکل یک دوره صوتی به زبان فارسی در اختیارتان قرار گرفته.
در این تکنیک شما سعی می‌کنید روزانه زمانی در حد 5 الی 10 دقیقه را به سفت و شل کردن عضلات بدن بگذرانید. به این ترتیب هم به کاهش استرس کمک می‌کنید، هم تنش عضلات‌تان را کم می‌کنید و هم نسبت به تنش در عضلات‌تان آگاه‌تر می‌شوید. به این ترتیب اگر در زمان استرس عضلات‌تان منقبض شد، راحت‌تر از شر این انقباض و در نتیجه لرزش، خلاص می‌شوید. پس در روز حداقل 1 بار این تمرین را انجام بدهید.
- بیشتر بخوانید: استرس جنگ
- بیشتر بخوانید: لرزش حاصل از اضطراب!
2_ مدیتیشن
در مقاله فواید مدیتیشن، با استناد به منابع علمی گفتم که چقدر این تمرین روی کاهش استرس و اضطراب تأثیر دارد. همینطور یک مقاله علمی و اختصاصی هم در مورد “تأثیر مدیتیشن روی استرس” در وبلاگ آرامیا نوشته‌ام. در مدیتیشن، ما روزانه چیزی بین 5 الی 20 دقیقه، تمرکزمان را به چیزی در لحظه حال می‌دهیم. مثلاً نفسی که می‌کشیم، بالا و پایین شدن شکم و… . همین تمرین کوتاه بعد از مدتی به شدت به کاهش استرس و در نتیجه کاهش ابتلای‌مان به مشکلات استرسی مثل لرزش دست کمک می‌کند. اگر نمی‌دانید مدیتیشن چیست و چطور انجام می‌شود کافی است فقط از صوت راهنمای پایین کمک بگیرید:
این یک صوت مدیتیشن هدایت شده از دوره‌های مدیتیشن “اپلیکیشن آرامیاست“. اگر قصد دارید مدیتیشن و ریلکسیشن را بخشی از برنامه روزانه‌تان کنید، حتماً این اپلیکیشن را دانلود کنید.
3_ تکنیک تنفس مربع
یکی دیگر از تمرین‌های ذهن آگاهی که به کاهش استرس کمک می‌کند، تمرین‌های تنفسی هستند. مخصوصاً پیشنهاد می‌شود وقتی در شرایط استرس‌زا بوده و حس می‌کنید در حال برانگیخته شدن هستید، یک تکنیک 5 دقیقه‌ای تنفس را انجام بدهید. به این ترتیب هم استرس‌تان کم می‌شود و هم نشانه‌هایی مثل تپش قلب و احتمالاً لرزش دست. برای انجام این تمرین کافی است فقط 5 دقیقه به این شکل نفس بکشید:
- چهار ثانیه دم
- چهار ثانیه مکث
- چهار ثانیه بازدم
- چهار ثانیه مکث
در ضمن در اپ آرامیا تکنیک‌های تنفسی بیشتری هم وجود دارد که می‌توانید از آنها کمک بگیرید.
آیا لرزش همیشه در اثر استرس به وجود می‌آید؟
یک نکته مهم، ممکن است واقعاً لرزش دست و بدن شما فقط در اثر استرس نباشد! یعنی دلیل اصلی مشکل، یک بیماری یا مصرف دارو یا اصلاً یک رفتار ناسالم در سبک زندگی بوده و استرس صرفاً کمی آن را تحریک کند. پس در ادامه به طور خلاصه به دلایل دیگر هم اشاره می‌کنم:
1_ شرایط و بیماری‌های عصبی
MS: بیماری MS به مغز و نخاع انسان حمله کرده و انتقال پیام‌ها برای اعصاب را مختل می‌کند. بعضی از افرادی که دچار این بیماری شده‌اند، دچار مشکلات حرکتی هم می‌شوند و این بیشتر در زمانی است که بیماری به سیستم عصبی مرکزی، که وظیفه کنترل حرکت را دارد، آسیب‌زده.
پارکینسون: در این بیماری فرد بخشی از سلول‌های عصبی مغزش که با حرکت و رعشه و لرزش در ارتباط است را از دست می‌دهد. به همین دلیل دچار لرزش‌هایی در دست و بدن می‌شود.
سکته مغزی: بله، بنابر اینکه در سکته کدام بخش از مغز آسیب داده باشد، ممکن است فرد لرزش‌هایی را در بخش‌های مختلف بدنش حس کند.
2_ مشکلات بهداشت روان
مشکلات بهداشت روان و سلامتی زیر ممکن است دلیل لرزش دست شما باشد:
- افسردگی
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- مصرف یا ترک الکل
- مسموم شدن با جیوه
- پرکاری تیروئید
- مشکلات کبد و کلیه
3_ مصرف دارو‌ها
بر اساس گفته منابع حتی مصرف بعضی دارو‌ها هم ممکن است باعث ایجاد مشکل شده باشند. از جمله:
- مصرف بعضی دارو‌های بیماری آسم
- مصرف دارو‌های درمان افسردگی
- مصرف دارو‌های تشنج مثل Depakote و Depakene
- مصرف دارو‌های ضد آریتمی (مثل پروکائین آمید)
- مصرف بعضی دارو‌های سرطان
- مصرف دارو‌هایی که باعث سرکوب سیستم ایمنی می‌شوند. مثلاً سیکلوسپورین
- کورتیکواستروئید‌ها
- بعضی آنتی بیوتیک‌ها
- آمفتأمین
- و حتی مصرف کافئین!
درمان لرزش دست
اگر احساس می‌کنید با راهکار‌های کاهش استرس که بالاتر گفته شد شرایط بهبودی پیدا نکرده، احتمالاً بهترین انتخاب این است که به نزد پزشکان بروید. اصولاً پزشک در این شرایط یک یا چند تا از این درمان‌ها را تجویز می‌کند:
- تغییرات سبک زندگی مثل کاهش ورزش‌های شدید و سنگین، کاهش کم‌تحرکی، کاهش مصرف الکل و کافئین و… .
- تلاش برای درمان بیماری اصلی که باعث ایجاد مشکل شده. مثلاً درمان پرکاری تیروئید.
- پیشنهاد به مراجعه به روانشناس برای گفت‌وگو، استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش مثل مدیتیشن و… .
- تغییر دارو‌های مصرفی
- تجویز فیزیوتراپی
- تجویز کاردرمانی
- تجویز داروی جدید
- تجویز مراجعه به متخصص دیگر
کلام آخر
خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله ابتدا موضوع لرزش دست و بدن در اثر استرس را بررسی کردیم و سپس به این موضوع پرداختیم که اگر موضوع اصلی استرس نباشد، چه چیزی باعث لرزش دست‌ها شده؟ در آخر اگر سؤال و نظری دارید در بخش نظرات منتظر شما عزیزان هستم.
منابع:
سلام این صدایی که گوش کردم واقعا فوق العادست شما بینظیرید یکماه استرس دارم حالم خوب نیست پاهام میلرزه این صدارو گوش کردم آرامش گرفتم خوب شدم شاید باورتون نشه ولی خوب شدم چقدر صدای این آقا آرامش بخشه مرسی که هستید.
سلام دوست عزیز خیلی خیلی خوشحالیم که صوت‌ها براتون مفید بودن حتما تمرین رو تکرار کنید تا تاثیرش براتون دائمی بشه 🙂