برای درمان افسردگی به روانپزشک مراجعه کنیم یا روانشناس؟

وب‌سایت Mental Health America گزارش می‌دهد که افسردگی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های روانی است که سالانه بیش از ۸ درصد از بزرگسالان آمریکایی (۲۱ میلیون نفر) را مبتلا می‌کند. ۱۵ درصد از  نوجوانان، یعنی ۳.۷ میلیون نفر در رده سنی ۱۲ تا ۱۷ سال هم تحت تأثیر افسردگی قرار دارند. به گزارش PubMed، در کشور ایران نیز شیوع افسردگی ۳۴.۲۶ درصد (در جامعه آماری) برآورد می‌شود. این آمار نشان می‌دهند که افسردگی تبدیل به یک معضل بزرگ شده و باید به فکر درمان آن باشیم. برای درمان دو گزینه پیش روی ما قرار دارد: روان‌شناس و روان‌پزشک. حالا این سوال پیش می‌آید که برای درمان افسردگی به روانشناس مراجعه کنیم یا روانپزشک؟ در این مقاله پاسخ این سؤال را می‌دهیم.

اگر نیازمند جلسه با روانشناس یا روانپزشک هستید، پیشنهاد می‌کنیم برای مشاوره آنلاین روانشناسی به مجموعه پل مراجعه کنید که متخصصان‌شان باسواد و خبره هستند.

تفاوت روانپزشک و روانشناس چیست؟

While psychologists can treat clients using therapeutic approaches such as behavioral modification, talk therapy, and mindfulness practice, psychiatrists can take treatment one step further by determining whether medication would help and, if so, prescribing it.

روان‌شناسان می‌توانند با استفاده از رویکردهای درمانی مانند اصلاح رفتار، گفت‌وگودرمانی و تمرین ذهن‌آگاهی به درمان مراجعان بپردازند؛ اما روان‌پزشکان درمان را یک گام فراتر می‌برند و با ارزیابی نیاز به دارو و در صورت لزوم تجویز آن، به درمان کمک می‌کنند. Bouve.Northeastern

اگر شما هم کلمات روانپزشک و روانشناس را به عنوان هم معنی استفاده می‌کنید، باید بدانید که این دو تفاوت‌های خیلی زیادی با یکدیگر دارند. در برخی موارد بهتر است به روانپزشک مراجعه شود و برای برخی اختلالات باید از روانشناس کمک گرفت.

در این جدول، تفاوت بین روان‌شناس و روان‌پزشک را به‌صورت دقیق‌تر بررسی می‌کنیم:

در ادامه با بررسی دقیق‌ار تفاوت روانپزشک و روانشناس تلاش می‌کنیم تا تصویر واضحی از وظایف و توانایی های روانپزشک و روانشناس ارائه دهیم.

مشاوره آنلاین افسردگی

روانپزشک

روانپزشکی یک تخصص پزشکی است؛ یعنی روانپزشک به مدت 8 سال در رشته پزشکی تحصیل کرده است و سپس به عنوان رشته تخصصی خود روانپزشکی را انتخاب کرده و 6 الی 10 سال برای دریافت تخصص در این رشته تحصیل کرده است. بنابراین روانپزشک یک پزشک عمومی است که برای روانپزشکی آموزش دیده است.

در دوره تحصیل، روانپزشک جنبه زیستی، بیولوژیکی و نورولوژی بدن انسان را یاد می‌گیرد. وقتی به روانپزشک مراجعه می‌کنید، توجه و تمرکز وی بر کارکرد مغز و بدن شما و تاثیرات آن برای روح و روان شما است. روانپزشک با بررسی علائم و نشانه‌های جسمی و روانی شما، تشخیص یک مشکل یا اختلال روانی را تایید یا رد می‌کند. ابزار یک روانپزشک برای درمان، دارو و روش‌های اصلاح رفتار است.

عمده مراجعین روانپزشکان را بیماران اعصاب و روان یا افراد دچار اختلالات روانشناختی ناشی از ناهنجاری، مسمومیت یا آسیب تشکیل می‌دهند. روان پرشک ممکن است در طول پروسه درمان نیازمند کمک روانشناس نیز باشد تا جنبه شناختی اختلالات نیز موردتوجه قرار گیرد.

روانشناس

روانشناسی یک رشته علوم انسانی است و روانشناس به مدت 6 (کارشناس ارشد) یا 12 الی 14 (دکتر) سال در رشته خود تحصیل کرده است. برخلاف روانپزشک، روانشناس علم پزشکی ندارد اما به میزان محدود و موردنیاز درباره علم پزشکی اطلاع دارد.

در دوره تحصیل، روانشناس درباره یادگیری، شخصیت، رشد، فیزیولوژی، بیولوژی، انگیزه و هیجان، علوم تربیتی، روانسنجی و … آموزش می‌بیند. وقتی به روانشناس مراجعه می‌کنید توجه و تمرکز وی بر تاثیر متقابل روان بر محیط، محیط بر روان و روان بر جسم است. روانشناس با بررسی علائم روحی روانی و جسمی، وجود یا عدم وجود یک اختلال را مشخص می‌کند. ابزار روانشناس برای درمان، رویکرد و نظریه‌های مختلف روانشناختی است که هر کدام نکته نظر خاصی درباره روح و روان انسان دارند. هر کدام از این نظریه‌ها پروتکل‌های درمانی مشخصی دارند که روانشناس با استفاده از این روش‌ها قادر به درمان اختلالات روانشناختی خواهد بود.

• بیشتر بخوانید: مدیتیشن برای درمان افسردگی

عمده مراجعین روانشناس مبتلایان به اختلالات روانشناختی، افرادی که به فکر پیشگیری هستند و افرادی که به راهنمایی و رشد نیاز دارند هستند. روانشناس در طول پروسه درمان ممکن است نیازمند کمک روانپزشک برای کنترل جوانب نورولوژیک اختلال باشد.

افسردگی چیست؟

افسردگی یک اختلال خلقی است که تاثیر آن در سراسر زندگی حس خواهد شد. افسردگی یکی از رایج‌ترین اختلالات روانشناختی است و بسیاری از افراد جامعه حداقل یک بار در زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. علائم و نشانه‌های اصلی افسردگی شامل خلق و مود منفی و مداوم می‌شوند که معمولا در طول روز وجود دارند.

افسردگی باعث می‌شود تا فعالیت‌هایی که در گذشته برای فرد لذت‌بخش بودند حالا بی‌اهمیت یا دشوار به نظر برسند. انگیزه و امید افراد مبتلا نیز به شدت تحت تاثیر علائم این اختلال قرار می‌گیرد و به همین دلیل بسیاری از افراد امیدی به درمان ندارند یا میلی به آن ندارند.

تاثیر منفی افسردگی به خلق و مود ختم نمی‌شود و علائم منفی این اختلال الگوی خواب، عملکرد شغلی و اجتماعی و حتی روابط بین فردی را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد. با توجه به دلایل نورولوژیک پشت این اختلال، افراد مبتلا به افسردگی در برابر ابتلا به اختلالات اضطرابی و وسواسی نیز آسیب پذیر هستند و به همین دلیل پیگیری درمان توصیه می‌شود.

• بیشتر بخوانید: تفاوت بین افسردگی و اضطراب چیست؟

درمان افسردگی می‌تواند زمان گیر و دشوار باشد اما قطعا قابل درمان است. بر اساس آمار، نرخ درمان مبتلایان به افسردگی نزدیک به 90 درصد است. به این معنا که 90 درصد افرادی که برای درمان مراجعه می‌کنند از شر مشکل خود خلاص می‌شوند؛ اما کمتر از یک سوم افراد مبتلا برای درمان اقدام می‌کنند! در ادامه بررسی می‌کنیم برای درمان افسردگی به روانشناس مراجعه کنیم یا روانپزشک؟

برای درمان افسردگی به روانشناس مراجعه کنیم یا روانپزشک؟ بررسی نکات مهم

بر اساس توضیحاتی که ارائه شد، برای درمان افسردگی می‌توانید به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنید. در برخی شرایط مراجعه به روانپزشک ضروری است و گاهی به‌دلیل عدم نیاز به دارودرمانی، مراجعه به روانشناس بهتر است. برای تفکیک این شرایط باید به نکاتی توجه کنید:

• مراجعه ابتدا به روانشناس: درمان اصلی افسردگی روان‌درمانی است. روان‌درمانی جزو وظایف روانشناس است و دارودرمانی همیشه نیاز نیست. افسردگی یک اختلال خلقی است و معمولا ریشه در شناخت دارد. شناخت به معنای عمل به دست آوردن مفهوم از طریق تفکر، تجربه و حواس است. به دلیل مشکلات شناختی، الگویی از افکار و رفتار به وجود می‌آیند که آین مجموعه از الگوها را با نام افسردگی می‌شناسیم.
• عدم درمان کامل با دارو: در صورتی که همه مبتلایان به افسردگی داروی ضدافسردگی دریافت کنند، مود و خلق آنها بهبود خواهد یافت، اما اختلال درمان نشده باقی می‌ماند و یا مشکلات دیگری ایجاد می‌کند یا تبدیل به اختلالات دیگر می‌شود. در واقع دارودرمانی برای افسردگی برای ایجاد آمادگی در فرد برای دریافت روان‌درمانی است. افسردگی باعث تغییر عملکرد مغز در زمینه‌های مختلف می‌شود. این تغییرات می‌توانند به قدری شدید باشند که فرد مبتلا توانایی جسمی و روانی پروسه درمان را نداشته باشد.
• درمان مشکلات پزشکی: افسردگی می‌تواند فقط به دلیل پزشکی یا نورولوژی وجود داشته باشد. بسیاری از بیماری‌های پزشکی مستقیما یا غیرمستقیم می‌توانند منجر به افسردگی شوند. پرکاری تیروئید یا مشکلات قلبی مشکلات رایجی هستند که می‌توانند باعث ایجاد افسردگی شوند. در این شرایط اولویت درمانی، درمان این مشکلات پزشکی است و معمولا پس از درمان آنها، علائم اختلال افسردگی نیز برطرف می‌شود و نیاز به داروی ضدافسردگی یا روان‌درمانی نیست.
• مراجعه به پزشک عمومی: درمان افسردگی بسیار پیچیده است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. بهترین توصیه برای مراجعه به متخصص در زمینه افسردگی، مراجعه به پزشک عمومی است. پزشک عمومی با معاینه جسمی و تجویز آزمایش خون یا هورمون، عوامل جانبی‌ای که می‌توانند بر خلق و مود شما تاثیر بگذارند را بررسی می‌کند. در صورتی که بیماری پزشکی دلیل اصلی باشد، شما را به متخصص موردنیاز ارجاع خواهد داد. در صورتی که دلیل نورولوژی برای افسردگی شما کشف شود، شما را به روانپزشک و در غیر این صورت به روانشناس ارجاع می‌دهد؛ بنابراین، توصیه می‌کنیم به مراجعه به‌سراغ پزشک عمومی بروید تا از اتلاف وقت و همینطور خطای انسانی جلوگیری کنید.
• ارجاع توسط روانپزشک با روانشناس: اگر به روانپزشک مراجعه کنید و مشکل پزشکی داشته باشید یا نیاز به دارودرمانی نداشته باشید، روانپزشک قادر به تشخیص این مسئله خواهد بود و شما را به متخصص موردنیاز ارجاع می‌دهد. این موضوع درباره روانشناس نیز صادق است و در صورت نیاز به دارودرمانی یا معاینه پزشکی ارجاع داده خواهید شد.

ابتدا به روانشناس مراجعه کنیم یا روانپزشک؟

روان‌شناس مانند یک مهندس ذهن، ساختارهای فکری، الگوهای رفتاری و سبک‌های مقابله‌ای شما را شناسایی می‌کند.
در نقطه مقابل، روان‌پزشک مانند یک معمار، اختلالات شیمیایی مغز را درمان می‌کند. انتخاب اینکه کدام یک از آن‌ها برای شروع درمان مناسب است، به 3 شاخص مهم بستگی دارد:

1_ جهت‌یابی ذهنی به مشکل

اگر احساس می‌کنید که مشکل‌تان عمدتاً درونی، فکری، هیجانی یا ارتباطی است، مثلاً احساس بی‌انگیزگی دارید، معنایی در پی زندگی پیدا نمی‌کنید، به نشخوار فکری مبتلا شده‌اید یا فکر می‌کنید که مبتلا به اختلالات شخصیتی هستید، در مرحله اول روان‌شناس را پیشنهاد می‌دهیم.

اگر احساس می‌کنید که مشکل‌تان جسمی است و دچار نوسانات خلقی شدید شده‌اید، بی‌خوابی مداوم دارید یا افکار خطرناک به ذهن‌تان خطور می‌کند، پیشنهاد می‌دهیم به‌سراغ روان‌پزشک بروید.

راستی، تمام چالش‌های جسمی یا روانی را می‌توانید با تکنیک‌های ساده‌تر و بدون مراجعه به روان‌پزشک یا روان‌شناس هم تا حدودی درمان کنید. ما در مقاله راه های رسیدن به آرامش، راه‌های رهایی از بی‌انگیزگی، افسردگی و استرس را در زندگی بررسی کرده‌ایم که برای اطلاعات بیشتر می‌توانید این مقاله را بخوانید.

2_ مدت زمان و شدت نشانه‌ها

در صورتی که علائم طی هفته‌ها یا ماه‌ها به‌تدریج ایجاد شده‌اند، اما هنوز هم می‌توانید از عهده کارهای روزمره‌تان برآیید، روان‌شناس انتخاب مناسبی برایتان است.

اگر دچار علائم ناگهانی و شدید شده‌اید و نه‌تنها اطرافیان، بلکه خودتان هم نگران رفتارهای خطرناک هستید (مثل خودآزاری یا پرخاشگری ناگهانی)، پیشنهاد می‌دهیم که به‌سراغ روان‌پزشک بروید.

ما یک مقاله با عنوان نشانه های استرس داریم که اغلب نشانه‌های ذکر شده در این مقاله می‌توانند نشانه‌های افسردگی هم باشند؛ برای اطلاعات بیشتر درباره آن‌ها می‌توانید این مقاله را بخوانید.

3_ توانایی تصمیم‌گیری و بینش شخصی

در صورتی که درک منطقی و روشنی از وضعیت روانی خود دارید و می‌خواهید مشکلات روانی‌تان را تحلیل کنید و الگوها را تغییر دهید، روان‌درمانی توسط روان‌شناس را پیشنهاد می‌دهیم.

اگر کاملاً بی‌انگیزه شده‌اید، مشکلات‌تان را انکار می‌کنید یا نمی‌توانید احساسات خود را به‌صورت دقیق توضیح دهید، احتمال اینکه مغزتان دچار اختلالاتی شده باشد، وجود دارد؛ بنابراین، دارودرمانی گزینه مناسبی است که در این صورت، روان‌پزشک را پیشنهاد می‌دهیم.

راستی، ما در مقاله قرص ضد اضطراب و دلشوره، انواع داروهایی را که ممکن است روان‌پزشک جهت درمان افسردگی به شما معرفی کند، بررسی کرده‌ایم. شما برای اطلاعات بیشتر می‌توانید این مقاله را بخوانید.

سؤال متداول

مهم‌ترین فرق روان‌شناس و روان‌پزشک چیست؟

روان‌شناس از درمان‌های غیردارویی مثل مشاوره و روان‌درمانی برای درمان بیماران استفاده می‌کند و روان‌پزشک با دارو سر و کار دارد.

چگونه بهترین روان‌شناس یا روان‌پزشک را انتخاب کنم؟

برای انتخاب بهترین روان‌شناس یا روان‌پزشک، به نکاتی مثل تجربه، مهارت ارتباطی قوی و مجوز رسمی معتبر توجه کنید.

آیا روان‌شناس یا روان‌پزشک بد افسردگی را بدتر می‌کند؟

روان‌شناس یا روان‌پزشک بد می‌تواند در برخی موارد مثل تشخیص اشتباه، استفاده از روش درمانی نادرست، عدم ارتباط مناسب با بیمار، تجویز داروی نادرست یا نادیده گرفتن عوامل زمینه‌ای، افسردگی را بدتر کند.

کلام آخر

با دانستن پاسخ این سوال که «برای درمان افسردگی به روانشناس مراجعه کنیم یا روانپزشک؟»، حالا می‌دانید که مسیر تحصیلی روانپزشک و روانشناس کاملا متفاوت است و هر کدام دانش متفاوتی درباره روان و جسم انسان دارند. در بسیاری از موارد روانشناس و روانپزشک با همکاری با یکدیگر اقدام به درمان اختلالات روانشناختی می‌کنند. با توجه به عوامل مختلفی که ممکن است منجر به بروز افسردگی شود، هر دوی این متخصصین قادر به کمک به شما خواهند بود.