همانطور که در مقاله رفع استرس هم گفتم، نوشیدن کافئین در ابتدای روز می‌تواند باعث افزایش سطح کورتیزول بدن و در نتیجه افزایش تنش و استرس شود. در مقابل نوشیدن یک لیوان دمنوش یکی از بهترین انتخاب‌هایی است که دارید، مخصوصا اگر یک دمنوش ضد استرس را انتخاب کنید! چه برای ابتدای روز و چه میانه روز یا حتی انتهای آن. اما قبل از معرفی دمنوش های ضد استرس یک سوال مهم؛ آیا واقعا نوشیدن دمنوش باعث کاهش استرس می‌شود؟!
| نام دمنوش | ترکیبات ضد استرسی |
| بادرنجبویه | لینالول و اسید رزمارینیک |
| چای سبز | کاتچین‌ها و ال-تیانین |
| زنجبیل | جینجرول و شوگاول |
| چای نعناع | منتول و فلاونوئید‌ها |
| سنا | سنوزید‌ها و فلاونوئید‌ها |
| بابونه | اپی‌ژنین و کامازولن |
| اسطوخودوس | لینالول و لینالیل استات |
| سنبل‌الطیب | والرنیک اسید و فلاونوئید‌ها |
| قدح مریم | دی‌ترپن‌ها و فلاونوئید‌ها |
| به و دارچین | فلاونوئید و سینامالدهید |
| سیب و گل محمدی | آنتی اکسیدان‌ها و ترپن‌ها |
| زرشک و عناب | بربرین و ساپونین‌ها |
| گل گاوزبان و لیموعمانی | آلکالوئید‌ها و فلاونوئید‌ها |
| آویشن و شیرین بیان | تیمول و گلیسیریزین |
| پرتقال و دارچین | لیمونن و سینامالدهید |
| اسطوخودوس و بهارنارنج | لینالول و فلاونوئید‌ها |
| گل ختمی و زعفران | آنتوسیانین‌ها و کروسین |
| گل سرخ و هل | فنول‌ها و آنتی اکسیدان‌ها |
| سنجد و عسل | فلاونوئید‌ها و تریپتوفان |
| انجیر و رازیانه | تریپتوفان و فلاونوئید‌ها |
| تمشک و سنبل‌الطیب | آنتوسیانین و والرنیک اسید |
آیا دمنوش ها روی استرس تاثیر دارند؟
خب، بالاخره اینجا آرامیاست و مثل همیشه به جای اینکه از خودمان جوابی برای سوال‌ها بسازیم، به سراغ منابع معتبر و تحقیقات علمی می‌رویم. تا امروز تحقیقات مختلفی روی اثربخشی دمنوش‌ها انجام شده. مثلا:
- در سال 2018، یک تحقیق اینطور بیان کرد که ممکن است حتی بوییدن عطر چای و مخصوصا چای سیاه، باعث کاهش استرس شود. (منبع)
- تحقیق دیگری در سال 2021 اینطور بیان کرد که ممکن است مصرف بادرنجبویه باعث بهبود احساس استرس، اضطراب و افسردگی شود. (منبع)
- در یک نمونه قدیمی‌تر هم تحقیقاتی روی چای نعنا فلفلی انجام شده و و اینطور بیان کرده که ممکن است این دمنوش باعث کاهش استرس و افزایش آرامش اعصاب شود. (منبع)
اما این تحقیقات چند نکته بسیار مهم دارند که قبل از استفاده از دمنوش‌ها باید بدانید!
ویدیو: راهکارهای روانشناسی برای رفع استرس:
_ این داده‌ها نیاز به تحقیقات بیشتر دارند
اول از همه اینکه در اغلب این تحقیقات هم به این موضوع اشاره شده که برای تایید قوی‌تر اثربخشی دمنوش‌ها روی استرس و اضطراب، نیاز به تحقیقات بیشتری هست. پس صرفا با همین چند تحقیق محدود و کوچک نمی‌توان اثربخشی آنها را به طور قطع یا قوی تایید کرد. با توجه به این اگر هدف‌تان پیدا کردن راهکارهای بسیار اثربخش برای کاهش استرس است، به سراغ چیزهایی مثل مدیتیشن بروید. اگر دوست داشتید، نگاهی به مقاله علمی تاثیر مدیتیشن بر استرس بیندازید تا اطلاعات بیشتری به دست بیاورید.
ویدیو: مدیتیشن چیست؟!
مقالات مرتبط: آهنگ آرامش بخش
مقالات مرتبط: آهنگ خواب
- بیشتر بخوانید: استرس خواستگاری
- بیشتر بخوانید: استرس جنگ
- بیشتر بخوانید: استرس پنهان
_ اثرات در بلندمدت نشان داده می‌شوند!
مورد دوم اینکه در این تحقیقات به این موضوع اشاره نشده که دقیقا بعد از نوشیدن دمنوش‌ها قرار است استرس و اضطراب‌تان کاهش پیدا کند! در واقع در تحقیقات اینطور گفته شده که اثرات در بلندمدت خودشان را نشان می‌دهند. پس اگر قرار است به کمک دمنوش‌ها استرس‌تان را مدیریت کنید، حتما نوشیدن‌شان را به جزوی از برنامه روزانه‌تان تبدیل کنید.
_ این راهکارها جایگزین راهکار اصلی نیستند
یادتان باشد عزیزان، به هیچ عنوان این راهکارهای کوچک نمی‌توانند مشکلات شدید اضطراب شما را بهبود بدهند. در واقع اگر متخصص روانپزشک یا روانشناس تشخیص بدهد که وضعیت استرس شما بسیار حاد است، حتما باید برای مدتی دارو مصرف کرده و در کنارش از دیگر تکنیک‌های کاهش و مدیریت استرس کمک بگیرید تا بهبود پیدا کنید.
_ مراقب تداخل باشید
در بخشی از مقاله وب سایت healthline در مورد دمنوش های ضد استرس، به این موضوع اشاره شده که برخی از چای‌ها و دمنوش‌ها ممکن است روی بدن شما تاثیر گذاشته و همینطور با بعضی داروها تداخل داشته باشند. مثلا بابونه می‌تواند در صورت مصرف زیاد به عنوان یک رقیق‌کننده خون عمل کرده و با داروی وارفارین تداخل داشته باشد! پس اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید با پزشک مشورت کرده و مطمئن شوید که دمنوش‌ها با داروهای‌تان تداخل ندارند.
لیست دمنوش های ضد استرس
خب، بعد از اینهمه پرحرفی دیگر زمانش رسیده که به سراغ بخش اصلی مقاله رفته و با هم با مهم‌ترین دمنوش های ضد استرس آشنا شویم. راستی اگر دوست داشتید بعد از این مقاله نگاهی هم به مقاله غذاهای استرس زا بیاندازید.
1_ بادرنجبویه
بادرنجبویه سال‌هاست که به عنوان یک داروی ضد استرس مورد استفاده قرار می‌گیرد و امروز هم به شکل کپسول، قرص و دمنوش در دسترس مردم است. بعضی تحقیقات علمی می‌گویند ممکن است مصرف بادرنجبویه به افزایش آرامش بدن کمک کرده و همینطور باعث بهبود خلق و خو شود. البته تحقیقات انجام شده روی خودِ بادرنجبویه متمرکز بوده و نه دمنوش آن! بنابراین به طور دقیق مشخص نیست که آیا دمنوش آنهم چنین اثری دارد یا نه.
2_ چای سبز
چای سبز حاوی مقدار زیادی از آنتی اکسیدان‌های پلی فنول است که برای سلامتی انسان فواید زیادی دارند. از جمله اینکه این آنتی اکسیدن‌ها انسان را در برابر استرس اکسیداتیو مراقبت می‌کنند.بعضی تحقیقات می‌گویند که ممکن است چای سبز روی عملکردهای مغز مثل خلق و خو، حافظه، زمان واکنش و… تاثیر داشته باشد. همینطور تحقیقاتی هم وجود دارد که می‌گوید ممکن است مصرف چای سبز با بهبود وضعیت قلب و تپش آن به کاهش خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها کمک کند. البته دقت کنید، چای سبز حاوی مقداری کافئین است و مصرف کافئین زیاد، همانطور که در مقالاتی مثل درمان بی خوابی هم گفته شد، باعث افزایش استرس می‌شود. بنابراین شاید بهتر باشد در ابتدای روز و اواخر شب آن را مصرف نکنید. (منابع: 1 – 2)
3_ زنجبیل
زنجبیل بیشتر نه به عنوان یک دمنوش ضد استرس که به عنوان یک نوشیدنی درمانی در جهت بهبود مشکلات گوارشی، سرماخوردگی، حالت تهوع و… استفاده می‌شد. اما خب بعضی تحقیقات می‌گویند که در این دمنوش ترکیبات ضد التهابی هم وجود دارد. به همین دلیل بعضی از آن برای کاهش استرس هم کمک می‌گیرند. (منبع)
4_ چای نعنا
چندی از تحقیقات اینطور بیان کرده‌اند که چای نعنا اثرات آرامش‌بخشی برای بدن و ذهن انسان دارد. به همین دلیل بعضی‌ها آن را با دیگر انواع دمنوش‌ها مثل اسطوخودوس ترکیب کرده و مصرف می‌کنند. (منبع)
5_ سنا
خب به سراغ گزینه بعدی برویم. اصولا از این دمنوش برای کمک به بهبود هضم و جلوگیری از سوء‌هاضمه استفاده می‌کنند. همینطور بعضی‌ها آن را با دیگر گیاهان مثل خار مریم، بابونه یا زردچوبه ترکیب کرده و سپس دمنوش‌شان را مصرف می‌کنند. (منبع)
6_ بابونه
بابونه در ایران به عنوان یکی از دمنوش‌های محبوب شناخته شده است و در جهان هم از آن به عنوان یک دمنوش آرامش‌بخش یاد می‌شود. در مورد این دمنوش یک تحقیق در سال 2016 انجام شده و نشان داده که اگر از آن به طور مداوم و طولانی مدت استفاده کنید، می‌تواند علائم متوسط تا شدید “اختلال اضطراب فراگیر یا همان GAD” را کاهش بدهد. البته برای تایید نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد. (منبع)
7_ اسطوخودوس
اسطوخودوس به خاطر داشتن اثرات تثبیت‌کننده خلق و خو، به عنوان یک دمنوش ضد استرس شناخته شده و در بعضی فرهنگ‌ها به طور گسترده استفاده می‌شود. در سال 2010 یک تحقیق در مورد مصرف اسطوخودوس انجام شد و طی آن محققان به این نتیجه رسیدند که مصرف کپسول‌‌های خوراکی اسطوخودوس، ممکن است به اندازه برخی داروها در بهبود اختلال اضطراب فراگیر موثر باشد. (منبع)
8_ سنبل الطیب
ریشه سنبل الطیب حتی در بعضی فرهنگ‌ها به عنوان یک داروی گیاهی برای درمان بی خوابی و ایجاد یک خواب راحت استفاده می‌شود! به همین دلیل بعضی‌ها از آن برای درمان اضطراب و استرس استفاده می‌کنند. در مورد این دمنوش هم تحقیقی در سال 2015 انجام شده و اینطور بیان کرده که ممکن است مصرف آن باعث کاهش اضطراب شود. (منبع)
9_ قدح مریم
گیاه بشقابی یا سنتلا آسیاتیکا یا قَدَحِ مَریَم یا گوتوکولا یکی دیگر از نامزدهای کاهنده استرس است که در این مقاله به شما معرفی‌اش می‌کنم. در بعضی فرهنگ‌ها از این گیاه برای کاهش احساس خستگی و اضطراب و افسردگی استفاده می‌شود. در سال 2012 هم تحقیقی روی آن انجام شده و اینطور بیان کرد که ممکن است این گیاه برای درمان اضطراب حاد و مزمن، موثر باشد. (منبع)
- بیشتر بخوانید: عوارض استرس کنکور
- بیشتر بخوانید: استرس کنکور
برای کاهش استرس چه دمنوشی بخوریم؟
در اینجا لیست 10 دمنوش دیگر را می‌آوریم که به‌عنوان دمنوش ضد استرس شناخته می‌شوند؛ هر چند توضیحی علمی برای تأثیرگذاری صد در صد این دمنوش‌ها وجود ندارد، اما به‌دلیل برخی خواص می‌توانند باعث آرامش اعصاب شوند:
1_ دمنوش به و دارچین
به حاوی فلاونوئید‌ها و پلی‌فنول‌ها است و می‌تواند اثرات استرس اکسیداتیو را در بدن کاهش دهد و خلق‌وخو را بهتر کند. دارچین نیز به‌دلیل ترکیبات آرامش‌بخشی مثل سینامالدهید به تعادل سطح قند خون کمک می‌کند و جلوی نوسانات خلقی را می‌گیرد.
این دمنوش برای یک روز پر تنش جهت صرف در عصر و شب پیشنهاد می‌شود.
دمنوش ضد استرس تنها راه ر‌هایی از تنش‌های ذهنی نیست! ما در یک مقاله در مورد درمان خانگی استرس صحبت کرده‌ایم که در آن راهکارهای مفید دیگری را پیشنهاد می‌دهیم. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید.
2_ دمنوش سیب و گل محمدی
سیب به‌دلیل وجود انواع آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین c به تنظیم کورتیزول (هورمون استرس) در بدن کمک می‌کند. گل محمدی نیز دارای ترکیباتی مانند فلاونوئید‌ها و ترپن‌ها است که سروتونین را بدن افزایش می‌دهند و موجب ایجاد آرامش می‌شوند.
این دمنوش ملایم است و برای عصر‌ها یا قبل خواب پیشنهاد می‌شود.
اگر به‌دنبال راهی به غیر از صرف دمنوش‌های ضد استرس برای کاهش اضطراب و تنش‌های ذهنی خود می‌گردید، پیشنهاد می‌دهیم که سری به مقاله راهکارهای ضد استرس طبیعی بزنید. ما در این مقاله راهکارهای مؤثر دیگری را هم معرفی کرده‌ایم.
3_ دمنوش زرشک و عناب
در زرشک بربرین وجود دارد که با خواص ضدالتهابی می‌تواند منجر به آرام‌شدن سیستم عصبی شود.
عناب نیز به‌دلیل ترکیباتی مثل ساپونین‌ها می‌تواند اضطراب را کاهش دهد. در واقع ساپونین‌ها روی گیرنده‌های GABA در مغز تأثیر می‌گذارند.
این دمنوش برای صبح یا عصر مناسب است و باعث تقویت سیستم ایمنی و سم‌زدایی بدن می‌شود.
4_ دمنوش گل گاوزبان و لیمو عمانی
در گل گاوزبان آلکالوئید‌ها و فلاوتوئید‌هایی وجود دارد که با تأثیر روی گیرنده‌های GABA، باعث آرامش ذهنی می‌شوند. لیمو عمانی نیز به‌عنوان منبع غنی ویتامین C می‌تواند سطح کورتیزول را کاهش دهد و جلوی تأثیرات استرس اکسیداتیو را بگیرد.
این دمنوش برای شب‌ها و یک یا 2 ساعت قبل از خواب پیشنهاد می‌شود و به‌دلیل خواص آرامش‌بخش قوی برای کاهش استرس مناسب است.
5_ دمنوش آویشن و شیرین بیان
در آویشن ماده‌ای به نام تیمول وجود دارد که با خواص آرامش‌بخش و ضدالتهابی می‌تواند جلوی تنش‌های عصبی را بگیرد. در شیرین بیان نیز به‌دلیل وجود گلیسیریزین، سطح کورتیزول در بدن تنظیم و سیستم عصبی متعادل می‌شود.
دمنوش آویشن و شیرین بیان وضعیت دستگاه گوارشی را بهبود می‌بخشد و التهاب عصبی را کاهش می‌دهد. شما می‌توانید این دمنوش را بعد از غذا میل کنید.
ما در مقاله برای استرس چی بخوریم؟، خوراکی‌های دیگری را هم به غیر از دمنوش‌ها معرفی می‌کنیم که برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید.
6_ دمنوش پرتقال و دارچین
در پوست پرتقال مقادیر قابل‌توجه‌ای فلاونوئید و ویتامین C وجود دارد که روی تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش استرس تأثیر دارند. دارچین نیز به‌دلیل خواص آرامش‌بخش می‌تواند عملکرد سروتونین در بدن را بهبود ببخشد و خلق‌و‌خوی شما را بهتر کند.
این دمنوش برای عصر‌ها یا بعد از غذا پیشنهاد می‌شود و برای تقویت خلق‌وخو و تنظیم قند خون مناسب است.
7_ دمنوش اسطوخودوس و بهارنارنج
لینالول موجود در اسطوخودوس باعث فعال‌شدن سیستم عصبی پاراسمپاتیک می‌شود و جلوی استرس و اضطراب را می‌گیرد. ترکیبات فلاونوئیدی موجود در بهارنارنج نیز باعث کاهش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک می‌شوند و آرامش را برایتان به ارمغان می‌آورند.
این دمنوش برای شب‌ها و قبل از خواب مناسب است و به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند.
8_ دمنوش گل ختمی و زعفران
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در گل ختمی التهاب و استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهند. کروسین و سافرانال موجود در زعفران نیز باعث افزایش سروتونین در بدن می‌شوند و آرامش را برایتان به ارمغان می‌آورند.
شما می‌توانید دمنوش گل ختمی و زعفران را عصر‌ها یا شب‌ها برای تقویت روحیه و کاهش اضطراب میل کنید.
9_ دمنوش گل سرخ و هل
ترکیبات فنولی موجود در گل سرخ باعث کاهش التهابات عصبی می‌شوند و آرامش را برایتان به ارمغان می‌آورند. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در هل نیز عملکرد سروتونین و دوپامین را بهبود می‌بخشند و احساس آرامش را تقویت می‌کنند.
این دمنوش برای عصر‌ها یا هنگام مطالعه مفید است و باعث کاهش تنش ذهنی و افزایش تمرکز می‌شود.
ما در مقاله کدام مواد معدنی و ویتامین‌ها برای استرس خوب است؟، مواد مغذی و تأثیرگذار دیگری برای استرس را معرفی می‌کنیم که جهت اطلاعات بیشتر می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید.
10_ دمنوش سنجد و عسل
فلاونوئید‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سنجد باعث بهبود عملکرد سیستم عصبی می‌شوند. تریپتوفان موجود در عسل نیز ملاتونین را در بدن افزایش می‌دهد، کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد و در نتیجه استرس شما را کاهش می‌دهد.
شما می‌توانید شب‌ها قبل از خواب این دمنوش را نوش جان کنید.
11_ دمنوش انجیر و رازیانه
تریپتوفان و پلی‌فنول‌های موجود در انجیر باعث افزایش تولید سروتونین در بدن می‌شوند و آرامش ذهنی را افزایش می‌دهند. رازیانه نیز به‌دلیل داشتن آنتول و فلاونوئید‌ها اثرات آرامش‌بخشی روی سیستم عصبی دارد و اضطراب را کم می‌کند.
بهترین زمان مصرف دمنوش انجیر و رازیانه ناهار یا عصر‌ها برای تقویت گوارش و آرامش ذهن است.
12_ دمنوش تمشک و سنبل الطیب
تمشک سرشار از آنتوسیانین‌ها و ویتامین C است و منجر به کاهش سطح کورتیزول در بدن می‌شود. تمشک همچنین خواص ضدالتهابی نیز دارد. سنبل‌الطیب هم به‌دلیل داشتن والرنیک اسید سیستم عصبی GABA را تحریک می‌کند و روی سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد.
بهترین زمان صرف دمنوش تمشک و سنبل‌الطیب شب‌ها یک ساعت قبل از خواب است. این دمنوش کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد.
دمنوش‌ها چطور باعث کاهش استرس می‌شوند؟
شاید خالی از لطف نباشد که به این سوال هم جواب داده و ببینیم که اصلا نحوه عملکرد دمنوش‌ها برای کاهش استرس به چه ترتیبی است؟ در واقع گفته شده که دمنوش‌های گیاهی حاوی مقدار زیادی از ترکیبات ضد التهابی هستند که به سلامت بدن انسان کمک می‌کند. مثلا آنتی اکسیدان‌های موجود در اغلب دمنوش‌ها و گیاه‌ها، به محافظت از بدن در مقابل استرس و استرس اکسیداتیو کمک می‌کند. همینطور ترکیبات ضد ویروس و باکتری که در گیاهان وجود دارد ممکن است بتواند التهاب را در بدن کاهش بدهد و باعث کاهش فشار خون شوند. همانطور که در این مقاله هم خواندید، تا امروز تحقیقاتی هم در مورد این موضوعات انجام شده و بعضی از آنها گفته‌اند ممکن است مصرف انواع مختلف دمنوش در درازمدت روی استرس و اضطراب تاثیر مثبت داشته باشد.
کلام آخر
خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله ابتدا به این سوال جواب دادیم که آیا واقعا و بر اساس منابع علمی، دمنوش‌ها خاصیت ضد استرس دارند؟ در درجه دوم هم با بیشتر از 7 دمنوش ضد استرس آشنا شدیم که بعضی تحقیقات گفته‌اند ممکن است باعث کاهش استرس انسان شوند. در آخر اگر سوال و نظری داشتید در بخش نظرات منتظر شما عزیزان هستم.
منابع:
آزمون استرس رایگان همراه با پاسخ از روانشناس آرامیا
آزمون پایین کمتر از 3 دقیقه از زمان شما را می‌گیرد. به محض پاسخ به 10 سوالِ آزمون، نتیجه تست استرس به شما نمایش داده می‌شود و راهکارهایی از روانشناس بالینی آرامیا دریافت می‌کنید.
باسلام وقتتون بخیر
ممنونم از اطلاعات دقیق و کاملتون
سلامت و پیروز باشید
سپاس از شما بابت زمانی که برای مطالعه این مقاله صرف کردید.