تست استرس چیست؟ انواع تست استرس + کاربردها و ویژگی ها

اغلب مردم جهان در طول زندگی خود، بارها احساس استرس را تجربه کرده‌اند. وب‌سایت Ipsos گزارش می‌دهد که به‌طور متوسط، ۶۲ درصد از افراد (بیش از ۳ نفر از ۵ نفر) در ۳۱ کشور می‌گویند که حداقل یک بار به‌حدی استرس داشتند که این احساس بر زندگی روزمره‌شان تأثیر گذاشته بود. به گزارش همین وب‌سایت، زنان (۶۶ درصد) و مردان (۵۸ درصد) دچار استرس هستند.

استرس به قدری به زندگی ما نفوذ کرده که گاهی از وجود آن بی‌خبر هستیم؛ بله، استرس پنهان را می‌گوییم. گاهی احساس می‌کنیم که شاد هستیم، اما استرس در وجودمان ریشه کرده است. برای همین، گرفتن تست استرس اهمیت زیادی دارد تا به موقع جلوی آن را بگیریم. ما در این مقاله، می‌خواهیم درباره تست استرس صحبت کنیم.

تست استرس چیست؟

به مجموعه‌ای از آزمون‌های بالینی یا روان‌شناختی با هدف ارزیابی واکنش‌های فیزیولوژیکی یا ذهنی در مواجهه با شرایط دلهره‌آور و نگران‌کننده، تست استرس می‌گویند. این تست‌ها معمولاً با بررسی عملکرد مغز و قلب یا ارزیابی‌های ذهنی، میزان اضطراب و تنش‌های روانی فرد را تشخیص می‌دهند.

این تست‌ها با ایجاد شرایط کنترل‌شده و قابل اندازه‌گیری، ظرفیت تطابق بدن یا ذهن را با موقعیت‌های تنش‌زا ارزیابی می‌کنند. هدف این آزمون‌ها نیز بررسی کارکرد سیستم‌های حیاتی بدن مثل سیستم قلبی‌عروقی، عصبی یا غدد درون‌ریز است.

پزشکان معمولاً با تفسیر نتایج تست استرس می‌توانند اختلالات پنهان و سطح سلامت روانی یا جسمی مراجعه‌کننده را تشخیص دهند و برنامه مداخله‌ای مناسبی جهت درمان او طراحی کنند.

دلیل اهمیت تست استرس چیست؟

نکته‌ای که باید بدانیم، این است که استرس به‌خودی‌خود بد نیست و بدن را برای مواجهه با شرایط آسیب‌زننده آماده می‌کند؛ اما زمانی که بیش‌ازاندازه درگیر این وضعیت روانی شویم، یعنی دچار اختلالاتی شده‌ایم که پزشک با انجام آزمون‌های مختلف، سعی در تشخیص آن‌ها دارد.

بعد از نتایج آزمون، پزشک متوجه می‌شود که آیا سطح واکنش ما نسبت به اتفاقات پیرامون طبیعی است یا نیاز به مداخله دارد.

بد نیست بدانید که بخش‌هایی از این موضوع در منابع دیگر با زاویه‌ای متفاوت مورد بررسی قرار گرفته‌اند که دانستن و مطالعه‌ی ‌آن می‌تواند دید خوبی به شما بدهد:

• عوارض استرس  برای دانستن اثرات اصلی استرس
• استرس پنهان  تمام نشانه‌های استرس پنهان در این مقاله توضیح داده شده است تا بتوانید به راحتی استرس پنهان را تشخیص بدهید
• علائم ظاهری استرس تمام اثرات استرس بر ظاهر انسان، تک به تک در این مقاله بررسی شده است

معرفی انواع تست استرس

تست استرس انواع مختلفی دارد که هر کدام با روش‌ها و اهداف متفاوتی انجام می‌شوند. در اینجا انواع این آزمون‌ها را معرفی می‌کنیم.

1_ تست روان‌شناختی (Mental Stress Tests)

آزمون‌های روان‌شناختی به‌منظور بررسی احساسات درونی فرد نسبت به فشارهای روانی طراحی شده‌اند. شما با تکمیل یک پرسشنامه استاندارد، می‌توانید در این آزمون‌ها شرکت کنید.

تست‌های روان‌شناختی چند موضوع مختلف را بررسی می‌کنند:

• میزان درک فرد از شرایط
• میزان اضطراب، نگرانی یا افسردگی
• سبک‌های مقابله‌ای با فشار روانی

از جمله متداول‌ترین انواع این آزمون‌ها عبارت هستند از:

• پرسشنامه استرس درک‌شده (PSS)
• پرسشنامه افسردگی، اضطراب و استرس (DASS-21)

2_ تست استرس فیزیولوژیکی (Physiological Stress Tests)

پزشکان از این تست‌ها برای بررسی عملکرد فیزیکی یا روانی فرد استفاده می‌کنند. هدف اصلی این بررسی‌ها، بیشتر تشخیص مشکلات قلبی یا اختلالات مرتبط با سیستم عصبی و هورمونی است.

آزمون تشخیص مشکلات قلبی، بخشی از متداول‌ترین تست‌های استرس است. وب‌سایت Wikipedia در این زمینه نقل می‌کند:

A cardiac stress test is a cardiological examination that evaluates the cardiovascular system’s response to external stress within a controlled clinical setting. This stress response can be induced through physical exercise or intravenous pharmacological stimulation of heart rate.

تست استرس قلبی یک آزمایش پزشکی است که به بررسی واکنش سیستم قلب و عروق به استرس‌های خارجی در یک محیط کنترل‌شده می‌پردازد. این واکنش می‌تواند با انجام ورزش (معمولاً روی تردمیل) یا با استفاده از داروهایی که ضربان قلب را افزایش می‌دهند، ایجاد شود. Wikipedia

ویژگی‌های این تست‌ها:

• پزشک در این روش، ضربان قلب، فشار خون، تنش و الگوهای الکتریکی قلب (ECG) را بررسی می‌کند.
• گاهی آزمون‌ها با استفاده از ورزش مثل راه رفتن روی تردمیل برگزار می‌شوند.

نمونه‌ها:

• تست استرس قلبی (Exercise Stress Test)
• تست استرس اکوی قلب
• اندازه‌گیری سطح کورتیزول (هورمون استرس)

3_ تست‌های استرس ترکیبی یا آزمایشگاهی (Experimental Stress Test)

از این آزمون‌ها در محیط‌های تحقیقاتی و تخصصی استفاده می‌شود. پزشک در این روش سعی می‌کند با بررسی واکنش‌های روانی و فیزیولوژیکی، وضعیت مراجعه‌کننده را بررسی کند. در این تست‌ها، فرد معمولاً در موقعیت‌هایی با فشار روانی مصنوعی قرار می‌گیرد تا دکتر واکنش او را ببیند.

حائز اهمیت است که منابع تکمیلی نیز در نظر گرفته شوند، زیرا به عمق‌بخشی موضوع کمک می‌کنند پس می‌توانید در صورت نیاز مقالات زیر را هم مطالعه کنید:

• استرس مزمن در این مقاله بدترین نوع استرس موشکافانه توضیح داده شده است.
• استرس بی دلیل در این مقاله هم ریشه‌ی استرس‌های بی دلیل همراه با درمان کامل توضیح داده شده است.
• برای استرس چه بخوریم؟ اگر درمان‌های خانگی و خوارکی‌های ضد استرس برایتان مهم است این مقاله را حتما مطالعه کنید.

کاربردهای تست استرس

در این جدول، مهم‌ترین کاربردهای آزمون‌های استرس را بررسی می‌کنیم:

شاخص دقیق برای ارزیابی استرس چیست

برای اینکه آزمون‌ها علمی، معتبر و قابل تحلیل باشند، باید از شاخص‌های دقیق و استاندارد برای ارزیابی استفاده شود. در اینجا این  شاخص‌ها را بررسی می‌کنیم:

چطور می‌توانیم نتایج تست استرس را تفسیر کنیم؟

پزشک از چند روش برای بررسی نتایج تست استرس استفاده می‌کند:

1_ مقایسه با جدول نمرات مرجع

اغلب تست‌ها محدوده نمره استاندارد دارند، مثلاً:

• استرس کم: نمره بین ۰ تا ۱۳
• استرس متوسط: نمره بین ۱۴ تا ۲۶
• استرس زیاد: نمره ۲۷ به بالا

این کار کمک می‌کند تا فرد متوجه شود که چقدر استرس دارد.

2_ تحلیل جزئی

در تحلیل آزمون‌های چند‌بعدی، نمره هر بخش به‌صورت جداگانه بررسی می‌شود. مثلاً شاید یک مراجعه‌کننده، نمره استرس بالا و نمره افسردگی پایینی داشته باشد؛ این یعنی او یک فشار روانی روزمره را تجربه می‌کند، نه یک اختلال عمیق را!

3_ بررسی الگوی پاسخ‌ها

برخی از سوالات به کنترل ذهنی و برخی به وضعیت بدنی اشاره دارند. اگر نمرات سوالات مربوط به بخش ذهن بیشتر باشد، یعنی فرد بیشتر از آسیب‌های ذهنی رنج می‌برد.

4_ مقایسه با دفعات قبل

فرد در موقعیت‌های جدید دوباره در آزمون شرکت می‌کند تا متوجه شود که آیا اوضاع او نسبت به قبل بهتر شده است یا نه.

5_ تحلیل بالینی

گاهی نمرات بالا، الزاما به اختلالات روانی ختم نمی‌شود؛ بلکه، فرد فقط در موقعیت دشواری از زندگی مثل امتحان یا فشار کاری قرار دارد. در این‌جا، با تحلیل بالینی و بررسی شرایط زندگی و الگوهای رفتاری او، تشخیص نهایی را ارائه می‌ده داده می‌شود.

6_ ارائه راهکار

بعد از تفسیر، باید مشخص شود که آیا فرد نیاز به مشاوره یا درمان دارد؟ یا چه سبک زندگی به بهبود اوضاع او کمک می‌کند؟

چه زمانی باید تست استرس دهیم؟

شما در این موقعیت‌ها باید تست استرس دهید:

• تغییر در خواب و خوراک: وقتی ساعت خواب‌تان به‌هم ریخته و اشتهای کم یا زیادی دارید.
• کاهش تمرکز و بهره‌وری: وقتی نمی‌توانید وظایف خود را به درستی انجام دهید و تمرکز کنید.
• علائم بدنی بدون علت پزشکی: وقتی دچار علائمی مثل سردرد، معده درد عصبی، تپش قلب یا لرزش می‌شوید.
• احساس بی‌انگیزگی یا ناامیدی: وقتی دچار بی‌حوصلگی شدید یا بی‌هدفی می‌شوید.
• قبل از موقعیت‌های پرتنش: وقتی یک اتفاق مهم مثل امتحان، تغییر شغل، مهارت یا بحران جدی پیش روی شماست.
• جهت درمان یا پیشرفت در زندگی: وقتی می‌خواهید متوجه شوید که آیا سطح استرس‌تان نسبت به قبل کمتر شده یا نه.

راهکارهایی برای کاهش استرس بعد از شناسایی آن

بعد از انجام تست استرس، استفاده از این راهکارها را برای کاهش آن پیشنهاد می‌دهیم:

• مدیتیشن: انواع مدیتیشن، در رهایی ذهن از افکار منفی و استرس‌ها، تأثیر مثبتی دارند. کافیست چشم‌های خود را ببندید و روی تنفس تمرکز کنید و افکار را بدون قضاوت فقط ببینید. ما در مقاله مدیتیشن چیست؟ در مورد این تمرین بیشتر صحبت می‌کنیم.
• تمرین تنفس: تمرینات تنفسی با کاهش ضربان قلب و فشار خون و آرام کردن سیستم عصبی، به کاهش استرس کمک می‌کنند. ۴ ثانیه نفس بکشید، ۴ ثانیه نفس را نگه‌دارید، ۴ ثانیه بازدم داشته باشید و ۴ ثانیه دوباره نفس را حبس کنید. برای اطلاع از تکنیک‌های بیشتری، مقاله تنفس دیافراگمی را بخوانید.
• گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش: انواع آهنگ آرام بخش، شما را از لحاظ فیزیولوژیکی و ذهنی آرام می‌کنند.
• ورزش‌درمانی: انواع ورزش‌ها مثل پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و یوگا برای کاهش استرس مفید هستند.
• تغذیه مناسب: داشتن رژیم غذایی سرشار از پروتئین، فیبر و منیزیم به کاهش استرس کمک می‌کند. برای اطلاع از بهترین خوراکی‌ها، به مقاله برای استرس چی بخوریم؟ مراجعه کنید.
• افزایش ارتباطات اجتماعی: افزایش ارتباطات اجتماعی با افراد مناسب حس تعلق و حمایت را افزایش می‌دهد و استرس را کم می‌کند.
• نوشتن: نوشتن باعث تخلیه احساسی می‌شود؛ بنابراین، این تمرین را جزء روتین زندگی خود قرار دهید.
• شکرگزاری: با مدیتیشن شکرگزاری یا جملات شکرگزاری، احساس بهتری پیدا می‌کنید؛ بنابراین، شکرگزاری هم باید بخشی از روتین زندگی‌تان باشد.
• شرکت در دوره‌های آموزشی: برای اطمینان از درمان کامل استرس، می‌توانید در دوره‌های درمانی مثل دوره کاهش استرس MBSR شرکت کنید.

کلام آخر

تست استرس با بررسی جنبه‌های مختلفی زندگی فرد و نحوه واکنش‌ها نسبت به شرایط، در تنظیم روش‌های درمانی و بهبود شرایط زندگی فرد کمک‌کننده است. این تست‌ها انواع مختلفی دارند که برخی از آن‌ها در بستر اینترنت به‌صورت آنلاین برگزار می‌شوند و برخی دیگر فقط باید زیر نظر پزشک انجام شوند. اگر از تنش‌های روانی شدید رنج می‌برید، پیشنهاد می‌دهیم که حتماً این تست‌ها را انجام داده و مطابق با نتایج آن‌ها، از راهکارهای درمانی استفاده کنید.