تفاوت مراقبه و مدیتیشن برای بیشتر افراد تعریف شده نیست و باور عموم بر این است که این دو صرفا ترجمه‌های انگلیسی و عربی یک مفهوم واحد هستند. این باور اشتباه نیست و هیچ اشکالی ندارد شما از این دوکلمه به‌جای یکدیگر استفاده کنید. منتها در این مقاله برای علاقه‌مندان به تاریخچه مدیتیشن و افرادی که دوست دارند دقیق‌تر این حوزه را بررسی کنند، توضیحاتی دررابطه‌با فرق مراقبه با مدیتیشن ارائه کرده‌ایم که مطالعه آن‌ها خالی‌ازلطف نخواهد بود.
به زبان ساده و خلاصه: مراقبه و مدیتیشن برای انجام، شبیه به یکدیگر هستند اما مراقبه با اهداف معنوی انجام می‌شود و مدیتیشن بیشتر برای رسیدن به اهداف سلامتی، مثل افزایش تمرکز، سلامت روان، بهبود خواب و… است.
مدیتیشن چیست؟
ویدیو: مدیتیشن چیست؟!
مقالات مرتبط: آهنگ آرامش بخش
مقالات مرتبط: آهنگ خواب
تصویر روبرو را نگاه کنید، در واقع این فرد در حال انجام مدیتیشن است! البته نه اینکه الزاما هر کسی خواست مدیتیشن کند باید به این شکل بنشیند، بلکه می‌توان آن را در حالت خوابیده و حتی حین راه رفتن هم انجام داد.
مدیتیشن تمرینی است که با استفاده از مجموعه تکنیک‌های ذهنی و فیزیکی، به پاک‌سازی ذهن و بهبود تمرکز افراد می‌پردازد. مدیتیشن یک تمرین ذهنی و جسمی محسوب می‌شود که تمرکز آن روی تعاملات بین مغز، ذهن، بدن و رفتار است که چهارعنصر کلیدی دارد: یک مکان آرام با حواس‌پرتی کم، یک وضعیت بدنی راحت، تمرکز و توجه و یک نگرش باز و منعطف. (منبع: National Library of Medicine)
برای مدیتیشن کردن، ما سعی می‌کنیم یک گوشه آرام و بی‌سروصدا را پیدا، چشمان‌مان را بسته و روی چیزی تمرکز کنیم. مثلا روی تنفس و بالا و پایین رفتن شکم‌مان در اثر نفس کشیدن. به این ترتیب عملا به آرامش رسیده و ذهن‌مان به جای بودن در افکار گذشته یا آینده، به لحظه حال می‌آید. البته مدیتیشن انواع مختلفی دارد اما خب حتی همین تمرین که ساده‌ترین نوع آن هست هم فواید بسیار زیادی برای انسان دارد.
- مقالات مرتبط: انواع مدیتیشن
فواید مدیتیشن
تمرین مدیتیشن هزاران سال قدمت دارد و اشکال مختلفی از آن در سراسر جهان اجرا می‌شود. علم مدرن تنها در چند دهه اخیر به بررسی مدیتیشن با فناوری مدرن پرداخته است. برخی افراد مدیتیشن را صرفا یک تمرین باستانی می‌دانند که تاثیر آن روی هر کس متفاوت است و ریشه علمی ندارد. برای پاسخ به این ادعا، به این گفته توجه کنید:
ظاهر افرادی که در حال مدیتیشن هستند کمی غلط‌انداز است؛ آدم با خودش فکر می‌کند کاری به جز نفس‌کشیدن یا تکرار صدا و جملات انجام نمی‌دهند. بااین‌حال، طبق تحقیقات انجام شده، درون مغز آن‌ها اتفاقات جالبی می‌افتد. ما با کمک تکنیک‌های تشخیصی و تصویربرداری مدرن، مانند الکتروانسفالوگرافی (EEG) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی (fMRI)، مغز افراد را در حالت عادی و حین مدیتیشن بررسی کردیم و متوجه تفاوت‌های عملکردی قابل‌توجهی شدیم که در درازمدت بر سلامت مغز و روان افراد تاثیرات مثبتی خواهند داشت. (منبع: Cleveland Clinic)
مزایای علمی مدیتیشن به طور خلاصه در ادامه بررسی شده‌اند:
- کاهش استرس
- مدیریت اضطراب
- بهبود سلامت عاطفی
- کمک به خودشناسی
- افزایش بازه زمانی توجه
- کمک به کاهش علائم ضعف حافظه ناشی از افزایش سن
- کمک به بهبود خلق و افزایش مهربانی و همدلی
- تسریع روند ترک مواد مخدر یا عادات ناسالم
- بهبود قابل‌توجه کیفیت خواب
- کمک به کنترل بهتر احساسات منفی ذهنی و جسمی؛ مانند عصبانیت یا درد
- کاهش فشارخون
- اجرای راحت در هر زمان و مکان بدون نیاز به تجهیزات خاص
(منبع: HealthLine)
انواع مدیتیشن
قبل از بررسی فرق مدیتیشن و مراقبه، اول باید ببینیم هر کدام چند نوع دارند و قرار است ما را به چه هدفی برسانند. انواع مدیتیشن به شرح زیر هستند:
- مدیتیشن هدایت شده
- مدیتیشن هدایت نشده
- مدیتیشن بدن‌محور
- مدیتیشن ذهن آگاهی
- مدیتیشن هیجان محور
- مدیتیشن حرکتی
- مدیتیشن مانترا
شما می‌توانید در سایر مقاله‌های ما، انواع مدیتیشن را با جزئیات بیشتر مطالعه کنید.
چقدر مدیتیشن کنیم؟
اینکه چقدر مدیتیشن کنیم و چند دقیقه مدیتیشن کافی است کاملا به خودتان بستگی دارد:
- اولین‌بار است مدیتیشن می‌کنید؟
- می‌دانید مدیتیشن چیست یا هیچ آشنایی با آن ندارید؟
- هدفتان از مدیتیشن چیست؟
- در حال انجام نوع خاصی از مدیتیشن هستید؟
به‌طورکلی، زمان ایده‌آل برای جلسات مدیتیشن روزانه همان زمانی است که شما طی آن خسته نشوید، حوصله‌تان سر نرود و احساس اجبار نداشته باشید.
مدت‌زمان ایده‌آل برای مدیتیشن در هر جلسه باتوجه‌به ترجیحات فرد و نوع مدیتیشن متفاوت خواهد بود؛ بااین‌حال، طبق گفته متخصصان بهترین و پربازده‌ترین بازه مدیتیشن بین 5 تا 45 دقیقه در روز است. اگر مبتدی هستید با جلسات کوتاه‌تر شروع کنید و هر چه حرفه‌ای‌تر شدید، زمان جلسات را افزایش دهید. (منبع: VerywellMind)
نکته مهم این است که در تمرین مدیتیشن استمرار داشته باشید و حداقل ده دقیقه در روز مدیتیشن کنید. می‌توانید این ده دقیقه را به بازه‌های دودقیقه‌ای یا پنج‌دقیقه‌ای نیز تقسیم کنید.
مراقبه چیست؟
خب تا اینجا فهمیدیم که مدیتیشن چیست. اما حالا نوبت به مراقبه می‌رسد. راستش را بخواهید، مراقبه همان مدیتیشن است! بله، کلمه مدیتیشن که در انگلیسی meditation نوشته می‌شود، برابر کلمه مراقبه است:
همانطور که مشاهده می‌کنید، کلمه مدیتیشن را گوگل ترنسلیت هم به مراقبه ترجمه می‌کند. پس فرق مراقبه با مدیتیشن در چیست؟ هیچ!
اما بعضی از مکاتب دینی و بعضی از عزیزان، بین مراقبه و مدیتیشن یک تفاوت کلی قائل هستند. در واقع این عزیزان می‌گویند مراقبه یک عمل الهی و دینی است که ترجمه آن‌هم برابر با کلمه Contemplation است. در این تمرین، بیشتر تمرکز بر احساس خلسه الهی است. اما مدیتیشن، تمرینی است که تمرکزش بر احساسات الهی و دینی نیست و برای رسیدن به سلامتی انجام می‌شود.
تفاوت مراقبه و مدیتیشن
همانطور که گفتیم، مدیتیشن و مراقبه تقریبا هم‌معنی هستند و در برخی موارد به‌جای یکدیگر به کار می‌روند؛ اما تفاوت بسیار کوچکی در مفهوم این دو وجود دارد. اگر مقالات مدیتیشن چیست و تاریخچه مدیتیشن را مطالعه کرده باشید، می‌دانید ریشه مدیتیشن از بودیسم است و به دلیل انعطاف‌پذیری و کلی بودن مفاهیم آن، توسط فرهنگ‌ها و ادیان مختلف پذیرفته شد و در سرتاسر جهان گسترش پیدا کرد.
با گذر زمان و تغییر باورهای مردم و کم‌رنگ‌شدن مذهب در برخی جوامع، مدیتیشن (علی‌رغم مزایای بسیارش) در حال فراموشی و محدود به فضاهای مذهبی بود. این مسئله به چشم افراد عادی نمی‌آمد، اما پژوهشگران و دانشمندان طبق معمول با کلی سوال و فرضیه به میدان آمدند و شروع به بررسی تأثیرات مدیتیشن با معیارهای علمی کردند. نتیجه این تحقیقات نشان داد که مدیتیشن چیزی فراتر از یک ارزش فرهنگی یا باور مذهبی است و درصورتی‌که افراد به اصول اساسی آن (نجات اخلاقیات، بهبود تمرکز متفکرانه، افزایش دانش و رهایی انسان از دنیای مادی) پایبند بمانند، می‌توانند فارغ از عقاید دینی خود از آن بهره ببرند.
در این قسمت از تاریخچه مدیتیشن، این تمرین به دو نوع کلی مراقبه و مدیتیشن تقسیم شد:
- مراقبه: عمل مدیتیشنی که هدف آن رسیدن به معنویت باشد،
- مدیتیشن: عمل مدیتیشن و تمرکز که هدف آن بهبود تمرکز و روح و روان افراد باشد.
بنابراین، فرق مراقبه با مدیتیشن تنها در هدف آن‌ها است و مواردی مانند نحوه انجام این دو در بیشتر مواقع یکسان هستند.
اما حالا که تا اینجا آمدید، بیایید به تفاوت مدیتیشن با ریلکسیشن و ذهن آگاهی هم نگاهی داشته باشیم!
- این مقاله هم می‌تواند برایتان کاربردی باشد: آهنگ آرامش اعصاب و ذهن و بدن
ریلکسیشن چیست؟
ببینید، هر تکنیک و راهکاری که بتواند باعث شود شما به آرامش برسید، ریلکسیشن است. یعنی اینکه در انتهای شب یک آهنگ ملایم در گوش‌تان می‌گذارید و سعی می‌کنید با آن آرامش برسید، در حال ریلکسیشن کردنید. پس با این تعریف، می‌توانیم به راحتی بگوییم که همین مدیتیشن کردن هم نوعی از ریلکسیشن است.
اما دقت کنید، در دنیای ذهن آگاهی و همینطور دنیای علم، چیزی به اسم ریلکسیشن عضلانی یا ریلکسیشن جاکوبسن داریم. تکنیکی که چندین سال پیش توسط دکتر ادموند جاکوبسن اختراع شد و هدفش کاهش تنش و استرس عضلات و بدن است. در اپلیکیشن آرامیا چند صوت آموزشی برای انجام این تمرین وجود دارد.
- مقالات مرتبط: ریلکسیشن چیست؟
- مقالات مرتبط: تفاوت مدیتیشن و ریلکسیشن
- بیشتر بخوانید: آهنگ مدیتیشن
- بیشتر بخوانید: آهنگ خواب آور و آرامش بخش و ملایم
ذهن آگاهی چیست؟
ذهن آگاهی مادر تمامی چیزهایی است که تا الان گفتم! در واقع ذهن آگاهی یک تمرین 10 یا 20 دقیقه‌ای نیست که بخواهیم طی روز انجامش داده و سپس به سراغ بقیه کارهای‌مان برسیم. ذهن آگاهی حالتی است که وقتی به آن برسیم، می‌توانیم در طول روز و شب با ذهنی آگاه‌تر و حواسی که بیشتر در لحظه است، کارهای‌مان را انجام بدهیم.
این تعاریف وقتی برایتان معنی‌دار می‌شود که بدانید اصولا ما انسان‌ها ذهنِ آگاهی نداریم. این یعنی ممکن است همین حالا که این مقاله را می‌خوانید، ذهن‌تان درگیر موضوعات مختلفی باشد! به همین دلیل هم هست که دائما طی روز بعضی چیزها را فراموش می‌کنیم یا مثلا وقتی غذا می‌خوریم، ناگهان متوجه می‌شویم بدون اینکه درست مزه غذا را بفهمیم، آن را تمام کردیم. (محققان می‌گویند حدود 47 درصد از روز، ذهن‌مان آگاه نیست.) بنابراین ذهن آگاهی آن شرایطی است که ذهن انسان بیشتر از گذشته و آینده، در لحظه حال باشد.
- مقالات مرتبط: ذهن آگاهی چیست؟
- مقالات مرتبط: تفاوت ذهن آگاهی و مدیتیشن
- مقالات مرتبط: با فواید مراقبه آشنا شوید
آموزش مدیتیشن
خب، بعد از همه اینها، اصلا چطور مدیتیشن کنیم؟ ببینید 2 راه اصلی برای انجام مدیتیشن وجود دارد. اول اینکه مراحل مدیتیشن را حفظ کرده، یک گوشه بنشینید و مراحل را از حفظ انجام بدهید. اما راهکار بهتر این است که به سراغ مدیتیشن هدایت شده بروید! منظور این است که از راهنمایی یک استاد یا مربی کمک بگیرید و به کمک آن مدیتیشن کنید. اگر هنوز هم متوجه نشدید، نگران نباشید! کافی است صوت پایین را پخش کنید و در یک گوشه آرام، مدیتیشن را تجربه کنید:
صوت مدیتیشن هدایت‌شده
این صوت، صوت یکی از چندین دوره مدیتیشن اپلیکیشن آرامیاست.
- بیشتر بخوانید: آموزش مدیتیشن به زبان ساده
- بیشتر بخوانید: تفاوت یوگا و مدیتیشن چیست؟
- بیشتر بخوانید: شکرگزاری و جملات شکرگزاری
فواید مدیتیشن یا مراقبه چیست؟
حالا که فهمیدیم تفاوت مراقبه و مدیتیشن کم است و به طور کلی یک مفهوم دارند، مشخص است که باید مزایای یکسانی هم داشته باشند. در ادامه مهترین فواید مدیتیشن برایتان لیست شده است:
- کاهش علائم اضطراب، افسردگی یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- بهبود توانایی تفکر، تمرکز و حل مسئله
- توانایی بهتر برای سازگاری و غلبه بر مشکلات عاطفی
مزایایی که اشاره کردیم همه روی سلامت روان انسان تاثیر می‌گذارند و سلامت روان نیز رابطه مستقیمی با سلامت جسم دارد. نتایج تحقیقات گوناگون نشان داده است که مدیتیشن یا مراقبه، می‌تواند به بهبود خواب، بهبود عملکرد قلب و بیماری فشار خون و… کمک بسیاری کند.
- محتوای مرتبط: فواید مدیتیشن
- محتوای مرتبط: مراقبه چیست
- محتوای مرتبط: چگونه مراقبه کنیم؟
کلام آخر
خب، به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله با هم فرق مراقبه با مدیتیشن را بررسی کردیم و سپس به تفاوت مدیتیشن با چیزهایی مثل ذهن آگاهی و ریلکسیشن اشاره کردیم.
در آخر اگر سوالی در مورد مطالب این مقاله دارید یا هنوز گوشه‌ای از آن برایتان گنگ و نامفهوم است، در بخش نظرات منتظرتان هستم. از نظر شما تفاوت مراقبه و مدیتیشن چیست؟
شما هنوز تفاوت مراقبه و مدیتیشن رو نمیدونید بعد راجع بهش مقاله مینویسید و میگید تفاوتی ندارن و یکین؟؟؟!!!!!!
دقیقا دوست عزیز 🙂 هیچ تفاوتی ندارند. شاید شما منظورتون ذهن آگاهی باشه، در این مورد مقاله تفاوت ذهن آگاهی و مدیتیشن رو بخونید.
دوست گرامی ، مراقبه با مدیتیشن شاید از نظر لغوی یکی باشد اما از نظر مفهوم و کاربرد کاملا متفاوت است. اگر مطالعه بفرمایید حتما این مطلب را اصلاح خواهید نمود.
سلام دوست عزیز
خیلی از منابع خارجی و ایرانی این دو رو یکی میدونند. ما هم منبعمون همون ها هستند. اما خب برخی از منابع هم مراقبه رو یک تمرین بیشتر عرفانی میدونند که خب با توجه به صحبت شما این نکته هم به مقاله اضافه کردیم.
یک کلام می‌گفتی تفاوت ندارد. باید حتما احساس مقاله نوشتن بهت دست می‌داد؟…
بله ._. مقاله نمینوشتم که شما پیداش نمیکردید تو گوگل دوست گلم.
خیلی قشنگ بود ممنونم ❤?
ممنون از خودتون 🙂
سپاس از شما، مدتی بود که دنبال معادل واژه‌ی مراقبه می‌گشتم. 🙂
ممنونم صبا جان 🙂
با سلام بسیار مختصرو مفید توضیح دادین خیلی ممنونم ازتون?
سلام
ممنونم سارا جان بابت انرژی مثبتت 🙂
خیلی عالی و ساده و مختصر بود
ممنون از مقاله خوبتون❤️
مرسی از خودت پریان جان که برای خوندنش زمان گذاشتی 🙂
ممنون مفید بود
قربان شما 🙂
متشکرم خیلی درست و مفید توضیح دادید
خواهش حسین جان 🙂
عالی بود و سپاسگزارم
خواهش 🙂
ممنونم برای وقتی که گذاشتی، عالی بود ❤️
ممنون سروش جان
توضیحات خوب و قابل توجهی بود و همینطور مختصر خسته نباشید
به عنوان یه فرد مذهبی که چند ماهیه با مدیتیشن هم آشنایی پیدا کرده و تحقیقات زیادی راجع بهش انجام داده اینو میگم که هدف اصلی مراقبه های دینی و مدیتیشن واقعا به هم نزدیکه و جفتشون به دنبال به آرام کردن ذهن ما هستند مرسی بابت مقاله خوبتون
سمانه جان ممنون از اینکه نظرت رو با ما به اشتراک گذاشتی 🙂
چه جالب پس مراقبه با مدیتیشن تفاوت خاصی نداره! ولی خب کلمه مدیتیشن به شخصه به من حس بهتری میده تا مراقبه 🙂
بله درسته تفاوت مراقبه و مدیتیشن بیشتر توی حالات معنوی و عرفانی و اعتقادات پشت تمرین نهفته اس
سلام و خسته نباشید. ممنون بابت مقاله خوبتون، خیلی مفید بود! فقط برام سوال شد که فرق مراقبه و مدیتیشن دقیقا توی چی هست؟ آیا از نظر کاربرد و تاثیر با هم فرق دارن یا فقط اسمشون متفاوته؟
خییر دوست عزیز از لحاظ کاربردی تفاوتی ندارند. صرفا برخی تعاریف متفاوتی ارائه میکنند.
مقاله خیلی خوبی بود، مرسی که انقدر واضح توضیح دادید. یه سوال برام پیش اومد، آیا مراقبه بیشتر روی تمرکز و ذهن کار می کنه و مدیتیشن برای آرامش استفاده می شود؟ یا هر دو می تونن همه این تاثیرات رو داشته باشن؟
دوست عزیز مدیتیشن و مراقبه تفاوتی نداره.
ممنون از اطلاعات کاربردی و کاملتون. سوالی که دارم اینه که آیا می شود مدیتیشن و مراقبه رو همزمان انجام داد؟ مثلا یه تکنیک از هر کدوم رو ترکیب کرد؟ یا بهتره جداگانه تمرین بشن؟
بله، کاملاً می‌توان مدیتیشن و مراقبه را همزمان انجام داد یا تکنیک‌هایی از هر کدام را ترکیب کرد، چون در اصل این دو روش مکمل هم هستند و هر دو به آرامش ذهن و افزایش تمرکز کمک میکنند. به عنوان مثال، می‌توانی از مراقبه تنفسی برای شروع مدیتیشن استفاده کنی و بعد با استفاده از یک تکنیک دیگر، مثل تصویرسازی ذهنی یا تکرار مانترا، تمرین را ادامه بدهی. این ترکیب می‌تواند تجربه‌ای عمیق‌تر و موثرتر ایجاد کند.
با این حال، اگر تازه شروع کردی، ممکنه تمرکز روی یک تکنیک خاص ساده‌تر باشه تا زمانی که با اصولش آشنا بشی. بعد از اون می‌تونی ترکیب‌ها رو امتحان کنی و ببینی کدام روش برای تو بهتر عمل می‌کنه. انتخاب کاملاً به ترجیحات و نیازهای شخصی خودت بستگی داره.
خیلی ممنون از مقاله خوبتون. آیا برای افرادی که تازه می خوان شروع کنن، مدیتیشن راحت تره یا مراقبه؟ و کدومش بیشتر به آرامش ذهنی کمک می کنه؟
برای افرادی که تازه می‌خوان شروع کنن، معمولاً مدیتیشن به دلیل سادگی تکنیک‌هاش راحت‌تره. مدیتیشن بیشتر روی تمرکز و حضور در لحظه تمرکز داره و از روش‌هایی مثل تمرکز روی تنفس یا تکرار یک مانترا استفاده میشه، که به راحتی می‌تونن ذهن رو آرام کنن و استرس رو کاهش بدن.
اما مراقبه که گاهی شامل تمرین‌های خاص‌تری مثل تصویرسازی ذهنی یا تفکر روی مفاهیم عمیق‌تره، ممکنه نیاز به تمرین بیشتری داشته باشه. هر دو می‌تونن به آرامش ذهنی کمک کنن، اما اگر هدف اصلی آرامش و کاهش استرسه، مدیتیشن گزینه مناسبی برای شروعه. به مرور که تمرین کنی، می‌تونی از تکنیک‌های پیچیده‌تر مراقبه هم استفاده کنی و اثرات عمیق‌تری حس کنی.
دستتون درد نکنه بابت این مقاله جامع! یه سوال برام پیش اومده، آیا مراقبه بیشتر جنبه روحانی داره و مدیتیشن جنبه علمی؟ یا هر دو به نوعی می تونن هر دو رو شامل بشن؟
خیلی خوشحالم که مقاله براتون مفید بود! حقیقت اینه که مراقبه و مدیتیشن می‌تونن هر دو جنبه‌های روحانی و علمی رو شامل بشن، ولی میزان تأکید روی این جنبه‌ها بستگی به نحوه استفاده و هدف فرد داره.
مراقبه: معمولاً بیشتر با جنبه‌های روحانی مرتبط میشه، چون در برخی فرهنگ‌ها و ادیان به عنوان وسیله‌ای برای ارتقای معنوی و اتصال به سطحی عمیق‌تر از وجود استفاده میشه. مثلاً در بودیسم یا هندوئیسم، مراقبه بخشی از سفر معنویه.
مدیتیشن: در دنیای مدرن و علمی، بیشتر به عنوان ابزاری برای کاهش استرس، بهبود تمرکز و سلامت روان شناخته شده. با این حال، برخی تکنیک‌های مدیتیشن می‌تونن جنبه‌های روحانی هم داشته باشن، به ویژه اگر هدف فرد اتصال به خود درونی یا یافتن آرامش عمیق باشه.
به طور کلی، هر دو می‌تونن ترکیبی از علم و معنویت رو شامل بشن و این کاملاً به دیدگاه و نیازهای شخصی شما بستگی داره! اگر دوست دارین، می‌تونم تکنیک‌های مختلفی رو پیشنهاد بدم که متناسب با ترجیحتون باشه.