مطالعات نشان داده‌اند که اضطراب پس از زایمان بین 11 تا 21 درصد از زنان را از بدو تولد فرزندشان تحت تاثیر قرار می‌دهد. اضطراب پس از زایمان می‌تواند همراه با افسردگی پس از زایمان رخ دهد. به همین دلیل کنترل استرس بعد از زایمان از اهمیت بالایی برخوردار است و در این مقاله قصد داریم اطلاعات جامعی در رابطه با علل و روش‌های درمان به ما ارائه دهیم.
استرس بعد از زایمان به چه معناست؟
Postpartum anxiety is a mental health condition that affects new mothers, characterized by excessive worry, fear and tension related to their baby, themselves or their role as a parent.
اضطراب پس از زایمان، یک وضعیت سلامت روان است که مادرانی را که تازه زایمان کرده‌اند، تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اضطراب با نگرانی، ترس و تنش بیش از حد مرتبط با نوزاد، خودشان یا نقش‌شان به عنوان والدین نشان داده می‌شود. Texas Children’s
اضطراب پس از زایمان زمانی است که فرد پس از بچه دار شدن یا والدین شدن (دوران پس از زایمان) به آن دچار می‌شود. این احساسات اغلب خارج از کنترل هستند و بر افکار شما تسلط پیدا می‌کنند. این طبیعی است که پس از ورود یک نوزاد جدید به خانواده سطحی از نگرانی و استرس پدیدار خواهد شد. اما، اگر اضطراب پس از زایمان دارید، این نگرانی می‌تواند همه‌گیر باشد یا باعث شود در تمام روز و تمام شب احساس نگرانی کنید.
ویدیو: راهکارهای روانشناسی برای رفع استرس:
اضطراب پس از زایمان اغلب باعث می‌شود که ترس‌های غیرمنطقی یا نگرانی‌های بیش از حد در مورد اتفاقاتی که بعید است به وقوع بپیوندند را داشته باشید. گاهی اوقات اضطراب مربوط به یک حادثه خاص از گذشته شما است، اما گاهی اوقات نگرانی کلی و مبهم است. برای مثال، ممکن است دائماً احساس خطر کنید اما نتوانید دلیل واضحی برای آن پیدا کنید.
- بیشتر بخوانید: دلایل اصلی بی خوابی در بارداری
- بیشتر بخوانید: استرس زنان
دلایل اصلی استرس بعد از زایمان چیست؟
هیچ دلیلی برای اضطراب پس از زایمان وجود ندارد. ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی فکر می‌کنند چندین عامل می‌تواند باعث آن شود:
- تغییر در هورمون‌ها: کاهش شدید هورمون‌ها پس از زایمان می‌تواند باعث تغییرات خلقی یا واکنش بیش از حد به استرس شود.
- کمبود خواب: مراقبت از نوزادان می‌تواند یک کار 24 ساعته باشد و باعث کم خوابی شود.
- احساس مسئولیت: ممکن است به احساس نیاز به محافظت و مراقبت از نوزاد جدید خود غلبه کنید.
- رویدادهای استرس‌زا: برخی نقاط عطف یا رویدادها در زندگی کودک شما می‌تواند باعث اضطراب شود. به عنوان مثال، مشکلات مربوط به شیردهی، بارداری دشوار یا زایمان پر استرس.
شرایط سلامتی و تجربیات گذشته ممکن است شما را در معرض خطر بیشتری برای ایجاد اضطراب قرار دهد. عوامل خطری که شانس شما را برای استرس بعد از زایمان افزایش می‌دهد شامل:
- سابقه شخصی یا خانوادگی افسردگی یا اضطراب
- از دست دادن بارداری قبلی یا از دست دادن فرزند
- داشتن نوزاد یا فرزندی با مشکلات سلامتی
- سابقه اختلالات خوردن
- مراقبت از چند فرزند
- تیپ شخصیتی
- نداشتن شریک حمایتی یا شبکه حمایتی بعد از زایمان
تفاوت بین اضطراب پس از زایمان و افسردگی پس از زایمان چیست؟
اگر افسردگی پس از زایمان دارید، ممکن است بیش از حد غمگین شوید، احساس کنید که نمی‌توانید از خود یا کودکتان مراقبت کنید یا احساس کنید توانایی والدین بودن را ندارید. اضطراب پس از زایمان با نگرانی بیش از حد همراه است نه با غم و اندوه. اگر احساس وحشت می‌کنید یا در افکار ترسناک غرق شده‌اید، ممکن است از اضطراب پس از زایمان رنج ببرید.
بسیاری از علائم افسردگی پس از زایمان با اضطراب پس از زایمان مانند اختلال در خواب، تپش قلب یا احساس ترس همپوشانی دارند. افراد مبتلا به افسردگی پس از زایمان معمولا علائم اضطراب پس از زایمان را تجربه می‌کنند. با این حال، همه افراد مبتلا به اضطراب پس از زایمان نیز افسرده نیستند. مهم است که همه علائم و احساسات خود را با پزشک خود در میان بگذارید تا آنها بتوانند به شما کمک کنند.
پیشنهاد می‌کنم این مقاله‌ها را نیز بخوانید:
علائم اضطراب پس از زایمان چیست؟
اضطراب روشی است که بدن شما برای پاسخ دادن به خطرات یا تهدیدها انجام می‌دهد. اگر اضطراب پس از زایمان دارید، ممکن است احساس کنید که شما یا کودکتان دائما در خطر هستید. علائمی که احساس می‌کنید روش واکنش بدن شما به این حس دائمی نگرانی یا ترس هستند. علائم شایع اضطراب پس از زایمان عبارتند از:
علائم فیزیکی اضطراب پس از زایمان
- خواب مختل شده
- افزایش ضربان قلب یا تپش قلب
- حالت تهوع یا معده درد
- ناتوانی در نفس کشیدن یا احساس تنگی نفس
- از دست دادن اشتها
- مشکل در نشستن
- تنش عضلانی
علائم عاطفی اضطراب پس از زایمان
- ناتوانی در حفظ آرامش
- فکر کردن مداوم به اتفاقات بد
- وسواس نسبت به ترس‌های غیرمنطقی یا چیزهایی که احتمال وقوع آنها وجود ندارد
- مشکل در تمرکز یا فراموشی
- تحریک پذیری
- احساس ترس
علائم رفتاری اضطراب پس از زایمان
- اجتناب از فعالیت‌ها، افراد یا مکان‌های خاص
- بیش از حد محتاط بودن در مورد موقعیت‌هایی که خطرناک نیستند
- بارها و بارها همه چیز را بررسی کردن
- کنترل کننده بودن
شرایط خاصی مانند اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) یا اختلالات هراس وجود دارد که می‌تواند در طول دوره پس از زایمان شما را تحت تاثیر قرار دهد. اگر از هر یک از این شرایط رنج می‌برید، ممکن است حملات پانیک یا افکار وسواسی داشته باشید. با پزشک خود در مورد همه علائمی که احساس می‌کنید صادق باشید. آنها آنجا هستند تا از شما حمایت کنند و درمان‌هایی را برای کمک به شما توصیه کنند.
- محتوای مرتبط: آهنگ آرامش اعصاب و ذهن و بدن
- محتوای مرتبط: 13 راهکار کاهش استرس برای رسیدن به آرامش
درمان های استرس بعد از زایمان
پزشک درمان را بر اساس علائم، سابقه سلامتی یا نحوه شیردهی توصیه می‌کند. در موارد خفیف، تغییر در فعالیت‌های روزانه یا صحبت با یک مشاور می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. درمان‌ها معمولا شامل موارد زیر است:
درمان شناختی رفتاری (CBT) برای اضطراب پس از زایمان
CBT تکنیکی است که توسط درمانگران یا روانشناسان برای کمک به شناسایی احساسات و تغییر الگوهای فکری شما استفاده می‌شود. از طریق CBT، می‌توانید افکار و رفتارهای منفی را بیاموزید و الگوها و عادات فکری سالم‌تری را اتخاذ کنید. CBT معمولاً در چندین جلسه یک به یک انجام می‌شود. با استفاده از فرمت پرسش و پاسخ در جلسات خود، درمانگر یا مشاور به شما کمک می‌کند یاد بگیرید که به استرس و اضطراب بهتر پاسخ دهید. در برخی موارد، درمانگر شما ممکن است در احساسات و رفتارهای دوره پس از زایمان نیز متخصص باشد و به شما کمک کند.
درمان دارویی برای درمان اضطراب پس از زایمان
اگر اضطراب شما بدتر می‌شود یا در زندگی شما اختلال ایجاد می‌کند، دارو ممکن است یک گزینه باشد. SSRIها (مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین) پرمصرف‌ترین دارو برای اضطراب پس از زایمان و افسردگی پس از زایمان هستند. SSRIها با افزایش سطح سروتونین در مغز عمل می‌کنند. پس از انتقال پیام بین سلول‌ها، سروتونین توسط سلول‌های عصبی بازجذب می‌شود. این بدان معناست که سروتونین بیشتری برای انتقال پیام بین سلول‌های عصبی در دسترس است. مهارکننده‌های بازجذب سروتونین- نوراپی نفری (SNRIs) با افزایش مواد شیمیایی خاص در مغز شما مشابه SSRIها عمل می‌کنند.
داروهای دیگر مانند ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای (TCAs)، مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs) و نوراپی نفرین و مهارکننده‌های بازجذب دوپامین می‌توانند برای درمان اضطراب استفاده شوند. با این حال، SSRIها به دلیل عوارض جانبی کم، داروی ارجح هستند. همه داروها با عوارض جانبی احتمالی همراه هستند. قبل از مصرف دارو برای درمان اضطراب خود، خطرات و فواید آن را با پزشک خود بسنجید. اگر در حال شیردهی هستید یا قصد شیردهی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید تا بتواند یک درمان مناسب برای شیردهی ارائه دهد.
درمان‌های غیر دارویی برای استرس بعد از زایمان
برای درمان اضطراب پس از زایمان همیشه نیازی به دارو نیست. برخی از راه‌های درمان اضطراب پس از زایمان بدون دارو عبارتند از:
- یک گروه پشتیبانی برای والدین پیدا کنید (بعضی از آنها 100٪ آنلاین هستند) که در آن بتوانید احساسات خود را با افرادی که در موقعیت مشابهی قرار دارند به اشتراک بگذارید.
- از خانواده یا دوستان کمک بخواهید. به عنوان مثال، کمک گرفتن از کسی در انجام کارهای خانه یا نگهداری از کودک می‌تواند فشار را از شما دور کند.
- سعی کنید هر روز پیاده‌روی یا ورزش کنید. تمرین یوگا نیز می‌تواند به آرامش کمک کند. (چگونه یوگا را شروع کنیم؟)
- با داشتن یک رژیم غذایی سالم و خواب تا جایی که می‌توانید مراقب خود باشید.
- ممکن است احساس کنید به 100 جهت مختلف کشیده می‌شوید. مراقبت از نوزاد (و خودتان) و پدر و مادر بودن کار دشواری است. از درخواست کمک نترسید.
- می‌توانید از مدیتیشن برای آرامش روانتان کمک بگیرید. این مقاله می‌تواند به شما کمک کند: 11 برنامه مدیتیشن و مراقبه
ما در مقاله راه های به دست آوردن آرامش، راهکارهای دیگری را هم می‌گوییم که در کاهش استرس و افزایش آرامش تاثیرگذار هستند؛ بنابراین، برای اطلاعات بیشتر، می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید.
اضطراب پس از زایمان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برخلاف سایر شرایط پزشکی، ابزار تشخیصی واضحی برای اضطراب پس از زایمان وجود ندارد. پرسشنامه‌های اضطراب پس از زایمان وجود دارد که پزشک شما ممکن است در قرار ملاقات از شما بپرسد. شما نباید از به اشتراک گذاشتن علائم خود احساس شرم یا ناراحتی کنید. داشتن یک گفتگوی راحت و صادقانه در مورد اضطراب، اغلب بهترین ابزاری است که پزشکان برای تشخیص اضطراب پس از زایمان دارند. آنها ممکن است از شما سؤال کنند یا از ابزارهای غربالگری دیگر برای تشخیص اضطراب پس از زایمان و تعیین شدت علائم استفاده نمایند.
اضطراب پس از زایمان چقدر طول می‌کشد؟
بسته به شخص متفاوت است. اما اضطراب پس از زایمان برای همیشه دوام نمی‌آورد و معمولاً به خودی خود نیز از بین نمی‌رود. دریافت درمان سریع از دکتر بهترین راه برای رهایی از اضطراب پس از زایمان است. از انگ مرتبط با اضطراب نترسید یا اجازه ندهید که شما را از کمک خواستن باز دارد.
آیا استرس بعد از زایمان می‌تواند بازگردد؟
متاسفانه، اضطراب بیش از حد می‌تواند در هر زمانی بروز پیدا کند. اگر 12 ماه پس از تولد نوزاد شما رخ دهد، ممکن است به عنوان اضطراب پس از زایمان برچسب گذاری نشود، اما احساسات اضطرابی مربوط به فرزندان شما می‌تواند در هر زمانی ایجاد شود. اگر نگرانی شدید در زندگی شما اختلال ایجاد می‌کند، صرف نظر از سن کودک شما مهم است که با مشاور خود صحبت کنید.
چگونه می‌توان خطر ابتلا به اضطراب پس از زایمان را کاهش داد؟
گاهی اوقات کاری برای جلوگیری از اضطراب پس از زایمان نمی‌توانید انجام دهید. این تقصیر شما نیست و ناشی از کم کاری شما نیز نیست. اگر محرک‌های خاصی از گذشته دارید یا سابقه اضطراب یا افسردگی دارید، در طول بارداری با کسی صحبت کنید. صحبت با یک مشاور و یادگیری ابزارهای مقابله‌ای قبل از تولد نوزاد می‌تواند از شدت افکار مضطرب شما در دوران پس از زایمان بکاهد.
چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟
در صورت داشتن هرگونه علائم اضطراب پس از زایمان با پزشک خود تماس بگیرید. برخی از علائم خاص که باید مراقب آنها بود عبارتند از:
- احساس می‌کنید که با کودک خود ارتباط برقرار نمی‌کنید.
- احساس می‌کنید تمام روز و هر روز نگران هستید.
- علائم افسردگی پس از زایمان را تجربه می‌کنید.
- احساس غرق شدن در زندگی روزمره را دارید.
- احساس می‌کنید که افکار مضطرب شما در حال بدتر شدن هستند.
مهم‌ترین آسیب‌های مبتنی بر اضطراب بعد زایمان
از جمله متداول‌ترین آسیب‌های روانی مبتنی بر اضطراب بعد از زایمان، عبارت هستند از:
- اضطراب جدایی: مادران ممکن است احساس کنند که نمی‌توانند از فرزند خود جدا شوند و همواره نگران سلامتی آنها هستند.
- اضطراب خواب: مادر یا حتی پدر، دچار اختلالات خواب می‌شوند و انرژی آنها برای انجام فعالیت‌های روزمره کاهش پیدا می‌کند.
- افسردگی بعد از زایمان: اضطراب مداوم باعث افزایش افسردگی بعد از زایمان می‌شود و روی روابط اجتماعی و خانوادگی‌تان تاثیر منفی می‌گذارد.
- کاهش اعتماد به نفس: مادرانی که مضطرب هستند، شاید فکر کنند که نمی‌توانند به‌خوبی از عهده وظیفه مادری برآیند؛ این موضوع می‌تواند اضطراب آنها را افزایش دهد.
- اختلال در روابط زناشویی: اضطراب بعد از زایمان فشارهای زیادی بر روابط زناشویی به‌جود می‌آورد؛ تا حدی که مادر احساس می‌کند حمایتی از جانب شریک زندگی‌اش ندارد.
برخی آسیب‌های جسمی هم مادر را بعد از زایمان تهدید می‌کنند که عبارت هستند از:
- اختلالات تغذیه‌ای: اضطراب می‌تواند باعث اختلال در تغذیه مادر شود؛ مثلاً، میزان غذا خوردن او کاهش پیدا می‌کند یا به‌شکل بی‌رویه‌ای، بیشتر می‌شود.
- مشکلات قلب و عروقی: اضطراب سطح هورمو نهای استرس مانند آدرنالین را افزایش می دهد و باعث می شود که ضربان قلب و فشار خون بالا برود. این روند می تواند به مرور ریسک مشکلات قلبی را بعد از زایمان افزایش دهد.
- اختلالات گوارشی: اضطراب می تواند با تاثیر بر سیستم گوارشی بدن، باعق تغییر در هورمون ها و ترشح اسید معده شود. این تغییرات، باعث بروز آسیب هایی از جمله سندروم روده تحریک پذیر یا زخم معده بعد از زایمان می شوند.
- ضعف سیستم ایمنی: استرس مزمن فعالیت سیستم ایمنی بدن را کاهش می دهد. این باعث می شود که بدن به خصوص بعد از زایمان، در برابر عفونت ها و بیماری ها مقاومت زیادی نداشته باشد.
- مشکلات روانی: استرس و اضطراب می توانند شیمی مغز را در طولانی مدت تغییر دهند و باعث بروز آسیب های روانی از جملات افسردگی بعد از زایمان یا اختلالات خواب شوند.
- دردهای عضلانی و سردرد: استرس با کشش و انقباض عضلات، دردهای عضلانی و سردردهای تنشی را به همراه دارد. بعد از زایمان، بدن به دلیل تغییرات فیزیکی، نسبت به این فشارهای جسمی، حساس تر می شود.
آیا در دوران شیردهی هم باید دارو مصرف کرد؟
برخی مادران ممکن است نیاز به مصرف داروی ضداسترس یا داروهای دیگر داشته باشند، اما راجع به مصرف دارو در دوران شیردهی نگران هستند. از آنجا که برخی داروها می‌توانند از طریق شیر به نوزاد منتقل شوند، بر سلامت او تاثیر می‌گذارند. برای همین، توجه به چند نکته در صورت مصرف دارو در زمان شیردهی، اهمیت دارد:
- مشورت با پزشک: قبل از مصرف دارو، با پزشک مشورت کنید. حتی برای مصرف داروهای غیرنسخه‌ای هم تایید پزشک مهم است.
- داروهای ضداضطراب و افسردگی: برخی داروهای ضداضطراب و افسردگی، می‌توانند برای مادران شیرده مناسب باشند؛ اما دوز دارو و نحوه مصرف آنها باید توسط پزشک مشخص شود. معمولاً پزشک برای این مادران، داروهایی مثل “فلوکستین” یا “سرترالین” را تجویز می‌کند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: اغلب آنتی‌بیوتیک‌ها برای مادران شیرده بی‌خطر هستند، اما برای استفاده از داروهای خاص، باید با پزشک مشورت کنید.
- داروهای ضددرد: داروهای ضددرد مانند ایبوپروفن یا پاراستامول، معمولاً برای مادران شیرده بی‌خطر هستند؛ اما، داروهای اپیوئیدی باید با احتیاط مصرف شوند.
- داروهای مضر: از خوردن داروهایی مثل بنزودیازپین‌ها یا داروهای خاص شیمی‌درمانی مثل متوترکسات یا دوکسوروبیسین اجتناب کنید و در صورت نیاز به مصرف، حتماً زیر نظر پزشک باشید.
نقش همسر و اطرافیان در اضطراب پس از زایمان چیست؟
همسر و اطرافیان تاثیر زیادی بر سلامت مادر بعد از زایمان دارند. آنها باید با حمایت‌های عاطفی و فیزیکی، اضطراب مادر را کاهش دهند. در این جدول، تکنیک‌های مختلفی را برای انجام این کار را می‌گوییم:
| ویژگی | همسر | اطرافیان |
| حمایت عاطفی | همسر می‌تواند با گوش دادن، ابراز همدلی و پذیرش احساسات، به مادر در این دوره حساس کمک کند. | اطرافیان با حمایت عاطفی و ابراز محبت، می‌توانند اضطراب مادر را کاهش دهند. |
| حمایت فیزیکی | همسر باید در مراقبت از نوزاد و انجام کارهای روزانه مثل تعویض پوشک یا انجام کارهای خانه، به مادر کمک کند. | اطرافیان می‌توانند در انجام امور خانه یا تهیه غذا، به مادر کمک کنند. |
| آموزش و اطلاع‌رسانی | همسر باید علائم پس از زایمان را به خوبی بشناسد و در مواقع لازم، حمایت کافی از همسر خود داشته باشد. | افراد با تجربه مثل مادربزرگ، باید نکات مهم را به مادر در زمینه نگهداری از نوزاد گوشزد کنند. |
| درک محدودیت‌ها | همسر باید بداند که مادر توانایی خیلی از کارها مثل رابطه جنسی را شاید تا زمان مشخصی نداشته باشد. | ،اطرافیان باید محدودیت‌های مادر مثل نشستن و برخاستن‌های مداوم یا راه رفتن‌های طولانی را درک کرده و او را حمایت کنند. |
سوالات متداول
چگونه می‌توان از اضطراب پس از زایمان پیشگیری کرد؟
با حمایت اجتماعی، مشاوره و استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش، می‌توان از اضطراب و استرس بعد از زایمان جلوگیری کرد.
درمان اضطراب بعد زایمان تا چه مدت طول می‌کشد؟
درمان استرس بعد از زایمان ممکن است تا چند هفته یا چند ماه طول بکشد.
آیا علائم اضطراب پس از زایمان به‌مرور زمان درمان می‌شوند؟
بله، در بسیاری از موارد، علائم استرس بعد از زایمان به‌مرور برطرف می‌شوند.
کلام آخر
مرسی از اینکه تا پایان مقاله “استرس بعد از زایمان” همراه ما بودید، امیدوارم جواب سوال‌هایتان را گرفته باشید. می‌توانید از بخش کامنت‌ها با ما در ارتباط باشید و سوال و نظراتتان را برایمان کامنت کنید.
منبع:
آزمون استرس رایگان همراه با پاسخ از روانشناس آرامیا
آزمون پایین کمتر از 3 دقیقه از زمان شما را می‌گیرد. به محض پاسخ به 10 سوالِ آزمون، نتیجه تست استرس به شما نمایش داده می‌شود و راهکارهایی از روانشناس بالینی آرامیا دریافت می‌کنید.
