بارداری از اولین روز آخرین پریود مادر حساب شده و از همان روزهای اول علائم مختلفی را به همراه دارد. علائم بارداری در ابتدا ممکن است با علائم قاعدگی یکسان بوده و به طور جدی احساس نشود اما با گذشت هر هفته علامتی به علائم بارداری اضافه شده و به مرور قابل مشاهده و قابل لمس‌تر می‌شود. برخی از علائم بارداری رایج در مادرها که ممکن است در هر فرد در زمان متفاوتی بروز کند عبارت‌اند از:
- تغییرات سینه
- خستگی
- تهوع
- تغییرات خلق و خو
- گرفتگی عضلات
- افزایش ضربان قلب
- سردرد و کمردرد
- افزایش دمای بدن
- یبوست
- تکرر ادرار
- اختلالات خواب
- هوس یا بیزاری از غذاها
- حساسیت بویایی
- و…
علائم بارداری بعد از چند روز ظاهر می‌شود؟
لقاح تخمک و اسپرم معمولا 14 روز پس از اولین روز از آخرین دوره پریود صورت می‌گیرد. سپس تخمک بارور شده به سمت دیواره رحم رفته و 6 یا 7 روز پس از لقاح، به دیواره رحم می‌چسبد و فرآیند لانه گزینی صورت می‌گیرد. در این فرایند ممکن است برخی عروق خونی رحم پاره شده و خونریزی کند و مادر خونریزی خفیف و گرفتگی رحم را تجربه کند.
به طور کلی علائم بارداری ممکن است از زمان لانه گزینی در مادر نمایان شده و فرد متوجه آن شود برای مثال: درد لگن، گرفتگی رحم، لکه بینی یک یا چند روزه از اولین علائم بارداری هستند. در نظر داشته باشید که برخی مادرها از هفته سوم یا چهارم، اغلب، یعنی حدود 59 درصد از مادرها از هفته پنجم یا ششم و برخی دیگر نیز از آخر هفته ششم یا هفته هشتم بارداری متوجه علائم می‌شوند. زمان متوجه شدن علائم در هر مادری متفاوت است پس اگر دیرتر متوجه علائم شدید، نگران نباشید. حتی ممکن است برخی مادرها کمتر علائم بارداری را احساس کنند اما بارداری سالمی داشته باشند.
تفاوت علائم بارداری و پریود چیست؟
برخی از علائم بارداری ممکن است با چرخه طبیعی قاعدگی یا سندروم پیش از قاعدگی (pms) یکسان باشند به همین دلیل گاه تشخیص و جدا کردن این علائم از یکدیگر دشوار است. شما ممکن است در اثر عوامل مختلفی مانند کاهش یا افزایش وزن زیاد در مدت کم، برخی بیماری‌های جسمانی، مصرف برخی داروها، شیردهی یا حتی در اثر تاثیر استرس بر پریود، یک دوره پریود نشوید و تصور کنید که باردار هستید. همچنین تشابه علائم سندروم پیش از قاعدگی با علائم بارداری نیز مشکل‌ساز است. برخی از این علائم مشابه عبارت‌اند از:
- سردرد
- خستگی
- نوسانات خلقی (شامل احساس غم، افسردگی، عصبانیت، اضطراب، تحریک‌پذیری، احساس سردرگمی، تغییرات میل جنسی و…)
- مشکلات گوارشی
- نفخ
- حساس شدن سینه‌ها
- درد و گرفتگی ناحیه کمر و شکم
- حالت تهوع
- تغییرات اشتها
- تکرر ادرار
- آکنه
- بیشتر بخوانید: بی‌خوابی در زمان قاعدگی
- بیشتر بخوانید: یوگا پریودی
علائم اولیه بارداری چیست؟
پزشکان آغاز بارداری را از اولین روز آخرین دوره قاعدگی در نظر می‌گیرند تا بتوانند هفته‌های بارداری و زمان زایمان را بر اساس آن محاسبه کنند. به همین دلیل می‌توان گفت در واقع شما در هفته اول بارداری خود، باردار نیستید و در حال سپری کردن روزهای پریود خود هستید. علائم اولیه بارداری اغلب یک هفته پس از تخمک گذاری و پس از لانه گزینی بروز می‌کنند. علائم اولیه بارداری عبارت‌اند از:
1_ عقب افتادن قاعدگی
در صورتی که قاعدگی منظمی دارید، بیماری خاص یا دارویی ندارید که منجر به عدم تعادل هورمون‌ها شوند یا در دوران شیردهی نیستید، عقب انداختن پریود می‌تواند یکی از نشانه‌های اصلی بارداری باشد. ممکن است چند روز خونریزی بسیار کم در حد لکه بینی یا ترشحات صورتی داشته باشید که نشانه لانه گزینی تخمک در رحم است. همچنین برخی خانم‌ها در طول دوره بارداری خود نیز پریود می‌شوند؛ اما دقت داشته باشید که این خونریزی کوتاه‌تر و کمتر از پریود خواهد بود. پس اگر با قطع شدن پریودتان احساس شک و ابهام کردید، با تست بی بی چک یا آزمایش خون می‌توانید از باردار بودن یا نبودن خود اطلاع پیدا کنید.
2_ تغییرات سینه
یکی از بارزترین علائم بارداری حساس شدن سینه‌ها نسبت به لمس، بزرگ شدن سینه‌ها، نمایان شدن رگ‌ها، ترشح از سینه و برجستگی‌های تیره در اطراف نوک سینه خواهد بود. با گذشت 1 تا 2 هفته از آغاز بارداری، هورمون‌هایی که در بدن ترشح می‌شود، بدن مادر را برای زمان بارداری و پس از آن برای شیردهی آماده می‌کنند. پس از گذشت چند هفته از بارداری، بدن مادر به هورمون‌های جدید عادت کرده و از حساسیت و درد پستان‌ها کم می‌شود. این تغییرات در سینه‌ها ممکن است علل دیگری نیز داشته باشد، پس اگر پریودتان عقب نیفتاده یا برای بارداری اقدام نکرده‌اید، نسبت به این علائم هشیار بوده و برای بررسی و درمان علت آن به پزشک متخصص مراجعه کنید.
3_ خستگی شدید
با آغاز فرایند بارداری میزان ترشح هورمون پروژسترون برای مقابله با شرایط جدید در بدن مادر بیشتر می‌شود؛ افزایش سطح هورمون پروژسترون در خون می‌تواند موجب احساس خستگی شدید، بی حالی و کمبود انرژی کند. از طرف دیگر بدن مادر برای اینکه بتواند نیازهای جنین در حال رشد را تامین کند، مجبور به تولید حجم بیشتری خون است که جریان آن در بدن منجر به خستگی می‌شود.
خستگی شدید ناشی از انجام هر گونه کار روزانه کوچک از هفته‌های اول بارداری ممکن است آغاز شود و اغلب مربوط به سه ماهه اول بارداری و اواخر دوران بارداری است که مادر با نزدیک شدن به زمان زایمان احساس سنگینی، خستگی و بی حالی مضاعف می‌کند. برای مقابله با خستگی در این دوران می‌توانید از یک رژیم غذایی کامل و سرشار از انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین و… همراه با فعالیت بدنی سبک و ملایم روزانه استفاده کنید تا سوخت و ساز بدن شما حفظ شود و هورمون‌های شادی در بدنتان جریان یابد.
4_ حالت تهوع
یکی از بارزترین علائم بارداری، داشتن حالت تهوع یا استفراغ است. حالت تهوع اغلب از اواخر ماه اول بارداری بروز می‌کند و پس از گذشت سه ماهه اول از بین می‌رود اما شرایط در تمام مادرها یکسان نیست. برخی حالت تهوع را در تمام طول بارداری تجربه می‌کنند، برخی اصلا چنین حالتی را ندارند و در برخی دیگر نیز شدت آن کمتر یا بیشتر است اما به طور کلی 80 درصد از مادرها این حالت را در دوره بارداری خود تجربه می‌کنند.
تنها علت شناسایی شده برای ایجاد حالت تهوع در دوران بارداری، تغییرات هورمونی بدن مادر و تولید هورمون‌های مختلف برای سازگاری بدن با شرایط جدید است از جمله هورمون hcg که با گذشت هر هفته از بارداری در بدن مادر بیشتر می‌شود. اغلب حالت تهوع‌ها مربوط به صبح است اما ممکن است در هر زمان دیگری نیز ایجاد شود. برای مقابله با حالت تهوع و کاهش آن می‌توانید در کنار مولتی ویتامین‌های تجویزی توسط پزشک، از مایعات گرم و بو کردن لیمو استفاده کنید.
5_ تغییرات خلق و خو
یکی از علائم شایع در بارداری که ممکن است با دوره پریود یا سندروم پیش از قاعدگی pms نیز اشتباه گرفته شود، تغییرات خلق و خو است. مادران ممکن است علائم مختلفی از شادی، غم، افسردگی، اضطراب یا بی حالی را از خود بروز دهند. علت اصلی این نوسانات خلقی ایجاد تغییرات هورمونی گسترده در بدن مادر است زیرا این هورمون‌ها بر انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز که وظیفه دریافت محرک، ادراک و پاسخ دادن به آن از طریق مغز را دارند تاثیر گذاشته و موجب می‌شوند فرد نسبت به محرک‌های مختلف واکنش‌های متفاوت یا حتی بیش از حد انتظار بدهد.
اغلب خانم‌ها با شرایط نوسانات خلق به دلیل تجربه مشابه در سیکل‌های قاعدگی قبلی آشنا هستند و می‌توانند آن را مدیریت کنند اما در این دوره ممکن است مادر حساس‌تر شده باشد، پس همواره در کنار او باشید و تا رفع شدن این علائم به او سخت نگیرید. اگر احساس کردید که شدت نوسانات خلق و علائم آن شدید بوده و در زندگی شما اختلال ایجاد می‌کند، می‌توانید با کمک یک روانشناس دوره بارداری خود را آسان‌تر کنید.
- بیشتر بخوانید: تغذیه ماه اول بارداری
- بیشتر بخوانید: بارداری بالای 40 سال
- بیشتر بخوانید: بارداری چند هفته است؟
6_ گرفتگی عضلات
یکی دیگر از تغییراتی که خصوصا در سه ماهه اول بارداری مشاهده می‌شود، گرفتگی عضلات در ناحیه شکم یا پاها است. در این مدت علاوه بر تغییرات هورمونی که ممکن است بر عضلات و ماهیچه‌های بدن نیز تاثیر بگذارد، رشد طبیعی جنین منجر می‌شود تا بدن مادر تغییراتی در خود ایجاد کند تا بتواند جنین بزرگ‌تر را در خود جای دهد. این تغییرات با کش آمدن عضلات و پوست شکم و فشار وارد شدن بر لگن و پاها تجربه می‌شود.
7_ افزایش ضربان قلب
همان‌طور که در بخش‌های قبل ذکر شد، از هفته‌های اول بارداری بدن مادر باید برای رفع نیازهای جنین خون بیشتری تولید کند. با افزایش حجم خون در بدن، قلب نیز باید با توجه به افزایش حجم خون، بیشتر فعالیت کند و خون را تا اندام‌های مختلف بدن پمپاژ کند. به همین دلیل هم مادر از همان هفته‌های اول احساس می‌کند که قلبش تندتر میزند و انگار دچار تپش قلب شده است اما جای نگرانی نیست؛ افزایش ضربان قلب و فشار خون در اوایل بارداری طبیعی و در جهت رشد جنین است.
8_ سردرد و کمردرد
در ابتدای بارداری درد در ناحیه پایین کمر می‌تواند یکی از علائم اولیه بارداری باشد اما کمردرد در اواخر بارداری و از هفته 27 ام به بعد به دلیل وزن گرفتن و بزرگ شدن جنین بیشتر می‌شود زیرا بدن مادر باید وزن بیشتری را حمل کند. سردرد اغلب در سه ماهه اول بارداری ناشی از تغییرات جسمانی و هورمونی بدن مادر یا استرس و اضطراب ناشی از شرایط جدید است.
9_ افزایش دمای بدن
دمای بدن یک روز قبل از آغاز پریودی کاهش می‌یابد و با شروع تخمک گذاری دمای بدن بالا می‌رود. در دوران بارداری نیز به دلیل بالا بودن میزان هورمون پروژسترون در خون، دمای بدن همواره بالا است و کاهش دمای بدن در اوایل دوره بارداری بسیار نادر اتفاق می‌افتد. پس اگر اقدام به بارداری کرده‌اید و در زمان معین پریود شدنتان دمای بدنتان بالا بوده و پایین نمی‌آید احتمالا می‌توانید این را به عنوان یکی از علائم بارداری خود در نظر بگیرید.
10_ یبوست
تغییرات جسمانی و هورمونی صورت گرفته در بدن مادر در آغاز بارداری بر روده‌ها اثر گذاشته و موجب تنبلی روده و یبوست می‌شود. همچنین آهن موجود در مولتی ویتامین‌های بارداری نیز می‌تواند این وضعیت را تشدید کند. برای بهبود یبوست خود می‌تواند مصرف مواد غذایی حاوی فیبر را در رژیم غذایی خود بیشتر کرده و روزانه کمی فعالیت بدنی سبک مانند پیاده‌روی‌های کوتاه و بی فشار داشته باشید.
نشانه‌های همراه با علائم بارداری
همچنین ممکن است برخی نشانه‌های دیگر نیز در برخی مادران همراه علائم بارداری دیده شود اما این نشانه‌ها به تنهایی نشان‌دهنده بارداری نیستند. برخی از این نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- افزایش قدرت بویایی و حساسیت نسبت به انواع بو مانند غذا و ادکلن
- نفخ کردن
- رفلاکس معده که ناشی از نشت اسید معده به مری بوده و به صورت سوزش سر دل احساس می‌شود.
- احساس طعم فلزی در دهان
- تمایل شدید و هوس کردن برخی غذاها یا خوراکی‌ها
- تغییر ذائقه غذایی
- تکرر ادرار
- اختلالات خواب
- تغییرات پوستی
- افزایش ترشح بزاق
- افزایش ترشحات واژن
- احساس بوها و مزه‌های عجیب
- ورم پاها
- و…
علائم بارداری از روی چهره چیست؟
آغاز بارداری یعنی بدن مادر قرار است 9 ماه میزبان یک انسان دیگر در وجود خودش باشد و با فراهم کردن نیازهای او، از رشد و سلامت او حمایت کند. این پروسه یقینا نیازمند برخی تغییرات در بدن مادر است تا شرایط لازم فراهم شود. ترشح برخی هورمون‌ها مانند هورمون hcg و افزایش ترشح هورمون‌های دیگر مانند پروژسترون موجب تغییرات مختلف در شکم، لگن، کمر، دستگاه گوارش، دستگاه تنفس، قلب و حتی چهره و صورت مادر می‌شود. برخی از تغییرات و علائم بارداری در چهره مادر عبارت‌اند از:
- بزرگ‌تر شدن، پهن‌تر شدن و تورم بینی
- تغییرات در رنگ‌دانه پوست
- ظاهر شدن لکه‌های قهوه‌ای رنگ بر روی صورت خصوصاً روی پیشانی، گونه‌ها و چانه
- تیره‌تر شدن کک و مک، خال
- پف کردن چشم‌ها
- چاق‌تر شدن صورت
- آکنه یا جوش صورت
- حساس شدن پوست
- درخشش پوست
- و…
تمام این تغییرات به دلیل نوسانات هورمونی و شرایط جدید مادر است و بعد از اتمام دوره بارداری به تدریج به شکل اولیه بازمی‌گردد پس نگران نباشید و سعی کنید در طول بارداری تا حد امکان با استفاده از لوازم آرایشی و بهداشتی استاندارد و مناسب این دوره از پوست خود مراقبت کنید.
علائم بارداری در هفته دوم چیست؟
همان‌طور که بیان شدن هفته اول بارداری همان هفته‌ای است که شما آخرین دوره پریودتان را سپری می‌کنید، پس هفته دوم بارداری نیز هفته بعدی پریود و مرحله تخمک گذاری است. در این مرحله تخمدان یکی از تخمک‌های بالغ و با کیفیت خود را که شرایط لازم برای باردار شدن دارد آزاد می‌کند. این تخمک وارد لوله فالوپ رحم شده و منتظر رسیدن اسپرم می‌شود. در هفته دوم بارداری هنوز لقاح صورت نگرفته و شما همان علائم عادی سیکل قاعدگی را تجربه خواهید کرد مثلا: درد زیر شکم، ترشح ماده لزج سفید رنگ، افزایش دمای بدن و حساس شدن سینه‌ها و…
علائم بارداری در هفته سوم چیست؟
در هفته سوم بارداری سریع‌ترین و فعال‌ترین اسپرم، تخمک را باردار کرده و اکنون تخمک باردار شده به سمت دیواره رحم حرکت کرده و به آن می‌چسبد که به آن مرحله لانه گزینی تخمک در رحم می‌گویند. تخمک در هنگام لانه گزینی ممکن است برخی عروق خونی رحم را زخمی کند و منجر به بروز خونریزی خفیف یا لکه بینی در برخی مادرها شود که نشانه لانه گزینی است.
اگر خونریزی شدید یا درد شدید را در این مرحله تجربه کردید حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید زیرا ممکن است این علائم در نتیجه لانه گزینی تخمک در لوله فالوپ باشد که به آن بارداری خارج از رحم می‌گویند. در هفته سوم بارداری اغلب مادرها علامتی جز لکه بینی تجربه نمی‌کنند اما برخی ممکن است علائم اولیه بارداری مانند حساسیت سینه‌ها، حالت تهوع، خستگی، تکرر ادرار و حساسیت به انواع بوها یا مزه غذاها را تجربه کنند.
علائم بارداری در هفته چهارم چیست؟
در حالت عادی شما در هفته چهارم بعد از آخرین پریودتان باید مجدد پریود شوید اما در صورت بارداری، بارزترین علامت آن در این مرحله پریود نشدن است. هفته چهارم بارداری زمانی است که تست بارداری انجام می‌شود. حدود یک سوم مادرها از این هفته حالت تهوع را احساس می‌کنند. حساس شدن سینه‌ها در این هفته شدیدتر شده و ممکن است حتی پوشیدن سوتین نیز برای مادر دردناک باشد. برخی از مادران ممکن است علائم دیگری مانند خستگی، نوسانات خلقی، نفخ و یبوست را نیز تجربه کنند. در نظر داشته باشید که هیچ کدام از این شرایط در تمام مادرها یکسان نیست و ممکن است هر مادر علامتی را دیرتر یا زودتر تجربه کند.
- بیشتر بخوانید: ویتامین آ بارداری
- بیشتر بخوانید: مصرف ویتامین در بارداری
- بیشتر بخوانید: بارداری دوم
علائم بارداری در هفته پنجم چیست؟
در این هفته علاوه بر علائم اولیه بارداری مانند خستگی، تکرر ادرار و حساسیت سینه که تا کنون ایجاد شده‌اند، تغییرات هورمونی، نوسانات خلق را به اوج می‌رساند و مادر احساسات شدیدی از انواع مختلف مانند شادی، غم، اضطراب و افسردگی را تجربه می‌کند و ممکن است به سرعت از یک حس به حس دیگر برود. در این هفته مادر از نظر روانی نسبت به محرک‌های مختلف کوچک و بزرگ بسیار حساس بوده و واکنش نشان می‌دهد.
علائم بارداری در هفته ششم چیست؟
حالت تهوع در اکثر مادرها از هفته ششم آغاز می‌شود یا شدت آن در اثر اضافه شدن حساسیت نسبت به انواع بوها بیشتر می‌شود. در این مرحله مادر ممکن است نسبت به بوی غذا، ادکلن، بوی بدن فرد، بوی گل یا هر نوع بوی دیگری حساس شود و از آن احساس بدی پیدا کند که موجب تشدید حالت تهوع و رسیدن به استفراغ می‌شود. اغلب مادرها حالت تهوع را در صبح تجربه می‌کنند اما وجود محرک‌های بویایی یا حتی مزه غذاها ممکن است منجر به تشدید آن در هر ساعتی از روز شود. حساسیت مادر نسبت به بو در این هفته می‌تواند بیزاری از برخی غذاها را نیز به همراه داشته باشد.
علائم بارداری در هفته هفتم چیست؟
علامت اصلی این مرحله که به علائم دیگر اضافه می‌شود، تکرر ادرار است. تکرر ادرار در این مرحله به سه دلیل رخ می‌دهد:
- تلاش کلیه‌ها برای تصفیه خون بیشتر و دفع مواد غیر ضروری و پاک‌سازی بدن
- رسیدن اندازه رحم به اندازه 2 برابر حالت عادی و فشار آوردن به مثانه
- ترشح هورمون بارداری گنادوتروپین جفتی انسان (human chorionic gonadotropin) یا (hCG)
علائم بارداری در هفته هشتم چیست؟
در هفته هشتم بارداری تمام علائم اولیه ذکر شده تا این مرحله به شدت بیشتری رسیده و برخی علائم دیگر نیز به آن اضافه می‌شود. این علائم جدید ظاهر شده در هفته هشتم بارداری عبارت‌اند از:
- گرفتگی خفیف رحم
- نفخ شکم
- یبوست
- سوزش معده
- گرفتگی بینی
- تنگی نفس
- ویار یا بیزاری از برخی غذاها
- احساس سبکی در سر
- واریس
- تیره‌تر شدن قسمت‌هایی از پوست مثل روی صورت، شکم یا نوک سینه‌ها
- بزرگ شدن سایز سینه‌ها
- اختلالات خواب
بهترین موقع برای انجام تست بارداری چه زمانی است؟
امروزه از روش‌های مختلفی می‌توان جواب باردار بودن یا نبودن را فهمید و هر روش زمان مخصوص به خود را دارد. در این بخش سه مورد از این روش‌ها را بررسی خواهیم کرد:
1_ تست بی بی چک (baby check)
زمان استاندارد انجام آزمایش بارداری توسط بی بی چک یک هفته پس از گذشتن از زمان پریود شدن است. برخی کیت‌های تشخیصی موجود در بازار بیان می‌کنند که توانایی تشخیص تا 5 روز بعد از گذشت از زمان پریود را نیز دارند، اما بهتر است برای دریافت جواب مطمئن‌تر حداقل تا یک هفته از گذشت زمان پریود نشدنتان صبر کنید.
اگر زمان آخرین پریود خود را ثبت نکرده‌اید و سیکل قاعدگی خود را فراموش کرده‌اید، حداقل 14 روز بعد از آخرین رابطه جنسی که پس از آن احساس باردار بودن کردید تست بگیرید. تست‌های بارداری خانگی ممکن است گاهی جواب مثبت کاذب (جواب مثبت است اما شما باردار نیستید) یا منفی کاذب (جواب منفی است اما شما باردار هستید) ارائه دهند اما میزان منفی کاذب در آن بیشتر است. پس به صورت صد درصد به نتایج آن اکتفا نکنید و از طریق انجام آزمایش ادرار یا آزمایش خون، به جواب قطعی برسید.
2_ آزمایش ادرار
حدود دو هفته پس از لقاح می‌توانید از طریق آزمایش ادرار به نتیجه قطعی در ارتباط با باردار بودن یا نبودن خود برسید. آزمایش ادرار ممکن است حتی 10 روز پس از رابطه جنسی نیز مثبت شود اما مدت زمان استاندارد و قطعی آن دو هفته است تا اندازه کافی از هورمون hcg در ادرار مشاهده شود. پس بهتر است برای انجام آزمایش ادرار بارداری تا یک هفته پس از پریود از دست رفته صبر کنید.
3_ آزمایش خون
شما می‌توانید از طریق آزمایش خون، 10 روز پس از لقاح و چند روز زودتر از آزمایش ادرار میزان هورمون hcg را در بدنتان سنجیده و به جواب آزمایش بارداری خود برسید. هورمون hcg هورمونی است که تنها در صورت باردار بودن در بدن مادر ترشح شده و هر هفته میزان آن بیشتر می‌شود. پزشکان از طریق سنجش میزان این هورمون در بدن می‌توانند هفته‌های بارداری و تاریخ دقیق زایمان را تعیین کنند. پاسخ آزمایش خون برای بارداری حدود 48 ساعت بعد آماده می‌شود.
کلام آخر
با انتخاب یک پزشک متخصص و مورد اعتماد می‌توانید علاوه بر آگاهی از علائم بارداری در هفته‌های مختلف، از پیش بردن صحیح این برهه نیز اطمینان حاصل کنید و در نهایت نوزادی سالم به دنیا بیاورید. پس نکته حائز اهمیت در بحث بارداری، استفاده از کمک یک متخصص، قبل و حین بارداری تا زایمان است.
منابع
