استرس، تجربه آشنای همه افراد در زندگی است. هر فردی ممکن است در موقعیت‌های مختلف زندگی خود استرس را به شکل متفاوتی تجربه کند. گاه تجربه استرس قابل مشاهده و قابل درک است اما گاهی عوارض استرس قابل مشاهده نیست و از درون جسم و روان ما را تخریب می‌کند؛ بنابراین برای همه ما لازم و ضروری است تا عوارض استرس و راه‌های مدیریت آن را بشناسیم تا بتوانیم کنترل زندگی‌مان را در دست بگیریم. ما در این مقاله تلاش کردیم به دو سوال مهم پاسخ دهیم: استرس چه ضررهایی دارد؟ چگونه استرس را کاهش دهیم؟
استرس چیست؟
استرس یکی از واکنش‌های طبیعی بدن است و برای همه افراد به وجود می‌آید. بدن انسان به‌گونه‌ای طراحی شده است که هنگام تجربه شرایط جدید، مشکلات و چالش‌ها، استرس را تجربه کرده و به صورت پاسخ‌های جسمی و روانی به آن واکنش نشان دهد. در واقع تجربه استرس برای کمک به سازگار شدن ما با شرایط جدید به وجود می‌آید. تجربه میزان نرمال و سالم استرس که به آن استرس مثبت می‌گویند ما را هشیار، با انگیزه و خلاق برای اجتناب از خطر، رفع چالش و سازگار شدن با شرایط جدید نگه می‌دارد. تجربه استرس زمانی آسیب‌زا است که بیشتر از حد سلامت باشد و فرد طولانی‌مدت آن را تجربه کند. به‌عبارت‌دیگر اگر شدت، مدت و فراوانی تجربه استرس زیاد شود، آسیب‌هایی را در پی دارد. (منبع علمی)
استرس چه ضررهایی دارد؟ (عوارض استرس)
همان‌طور که عنوان کردیم استرس یک پاسخ جسمانی و روانی به شرایط جدید است به همین دلیل تجربه استرس مضر می‌تواند عوارضی در جسم و روان ما داشته باشد. در این بخش به‌طور خلاصه و تیتروار به سوال استرس چه ضررهایی دارد پاسخ می‌دهیم و در ادامه عوارض استرس را مورد به مورد شرح خواهیم داد: (منبع علمی)
عوارض استرس بر جسم
- سردرد
- تنش یا درد عضلانی
- درد در قفسه سینه
- خستگی
- کاهش یا افزایش میل جنسی
- ناراحتی و مشکلات معده
- مشکلات خواب
بیشتر بخوانید: درمان بی‌خوابی
عوارض استرس بر روان
- اضطراب
- بی‌قراری
- کاهش انگیزه
- کاهش تمرکز
- احساس ناامیدی و بیچارگی
- تحریک‌پذیر شدن و عصبانیت
- افسردگی و احساس غمگینی
عوارض استرس بر رفتار
- پرخوری یا کم خوری
- عصبانیت ناگهانی
- تمایل به مصرف مواد مخدر و الکل
- مصرف تنباکو
- کناره گرفتن از جمع
- تمایل کمتر به ورزش کردن
تاثیر استرس بر خواب
استرس به روش‌های مختلف می‌تواند بر خواب اثر بگذارد اما شایع‌ترین مشکلی که ما می‌بینیم، بی‌خوابی است. افرادی که استرس دارند بیش‌ازحد نرمال به امور مختلف زندگی مانند مسائل مالی، مدرسه، آزمون، شغل، تحصیل و… فکر می‌کنند. این افکار هنگام خواب نیز همراه افراد است و مانع از به خواب رفتن شده و الگوهای خواب را به هم میزند. استرس مزمن و طولانی‌مدت می‌تواند زمان به خواب رفتن را طولانی‌تر کرده و با تکه‌تکه کردن خواب، کیفیت خواب را از بین ببرد و منجر به کم‌خوابی فرد شود. کم‌خوابی خود با تحریک سیستم پاسخ به استرس منجر به تولید بیشتر هورمون استرس یعنی کورتیزول می‌شود. همچنین کم‌خوابی با تاثیر بر حافظه، تمرکز و یادگیری منجر به اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره افراد می‌شود که به نوبه خود منجر به بروز استرس می‌شود. به‌این‌ترتیب استرس منجر به کم‌خوابی و کم‌خوابی منجر به استرس می‌شود و فرد در یک چرخه باطل گیر می‌کند.(منبع علمی)
تاثیر استرس بر سیستم گوارش
بدن انسان در هنگام مواجهه با استرس شدید وارد حالت دفاعی جنگ‌وگریز می‌شود. در این حالت بدن یک تهدید را شناسایی کرده و تمام تلاش خود را برای مقابله با آن تهدید به کار می‌برد. به کار بردن تمام تلاش بدن نیازمند انرژی زیادی است؛ به همین دلیل بدن سیستم گوارشی را کند یا کاملا متوقف می‌کند تا انرژی بیشتری برای مبارزه فراهم کند. به همین دلیل است که افراد ممکن است هنگام تجربه استرس شدید دردهایی در شکم، معده یا روده خود احساس کنند. اگر بدن انسان گاهی دچار این شرایط شود یا شدت تجربه استرس کم باشد، بدن خود را ترمیم می‌کند و دردها تسکین می‌یابند اما اگر بدن با تجربه زیاد و شدید استرس مواجه باشد فرصتی برای بهبود پیدا نمی‌کند و ممکن است با مختل شدن فرایند هضم، منجر به آسیب‌های شدیدتری مانند زخم معده یا سندروم روده تحریک‌پذیر شود. از طرف دیگر تجربه مشکلات گوارشی نیز به نوبه خود منجر به بروز استرس می‌شود. بدین ترتیب استرس باعث مشکلات گوارشی و مشکلات گوارشی باعث ایجاد استرس می‌شود و فرد را درگیر چرخه باطل استرس می‌کند. (منبع علمی)
استرس می‌تواند باعث مشکلات گوارشی زیر شود:
- رفلکس اسید
- نفخ
- دل‌پیچه
- یبوست
- گرفتگی عضلات
- اسهال
- اسید زیاد معده
- گاز
- سوزش سر دل
- افزایش/ کاهش اشتها
- سوءهاضمه
- التهاب
- حالت تهوع
- درد/ ناراحتی معده
- بیماری کرون
- گاستریت
- بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)
- عفونت‌ها
- سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
- زخم‌ها
- بیشتر بخوانید: مدیریت استرس
- بیشتر بخوانید: رابطه استرس و چاقی
- بیشتر بخوانید: استرس پنهان
- بیشتر بخوانید: آیا استرس لاغر می‌کند؟
تاثیر استرس بر پوست
محور مغز_ پوست یک مسیر دوطرفه است؛ یعنی استرس روانی می‌تواند منجر به ایجاد استرس در پوست شود و استرس‌های محیطی و استرس پوست می‌تواند منجر به استرس روانی شود و فرد را درگیر چرخه باطل استرس کند. در این بخش تاثیر استرس بر پوست را به چند بخش تقسیم کرده‌ایم: (منبع علمی)
1_ سد اپیدرمی
سد اپیدرمی بالاترین لایه پوست است که رطوبت را در خود نگه داشته و از آسیب رسیدن به پوست جلوگیری می‌کند؛ اما هنگام تجربه مداوم استرس سد اپیدرمی آسیب‌پذیر شده و منجر به بروز مشکلات پوستی متعدد مانند جوش، آکنه، اگزما، پسوریازیس یا زخم، کهیر، تشدید تاول تب و انواع دیگر بثورات پوستی شود. همچنین آسیب دیدن سد اپیدرمی منجر به از دست رفتن رطوبت و خشک شدن پوست می‌شود که می‌تواند منجر به ایجاد ترک‌های پوستی و زخم‌ها شود. (منبع علمی)
2_ تولید چربی
تجربه مداوم استرس منجر به تولید هورمون استرس یعنی کورتیزول می‌شود. هورمون کورتیزول به غدد پوستی دستور ترشح چربی بیشتر را می‌دهد تا از بدن محافظت کند. چرب شدن پوست خود زمینه را برای بروز و تشدید انواع مشکلات پوستی بیشتر می‌کند. (منبع علمی)
3_ پف و چروک زیر چشم
نتایج ناشی از برخی تحقیقات حاکی از آن است که استرس ناشی از کم‌خوابی می‌تواند باعث افزایش علائم پیری مانند خطوط ریز، کاهش خاصیت ارتجاعی پوست و رنگ‌دانه‌های ناهموار شود. از دست دادن خاصیت ارتجاعی پوست نیز ممکن است منجر به پف زیر چشم شما شود. (منبع علمی)
تاثیر استرس بر مو
استرس به روش‌های مختلف می‌تواند بر سلامت موها تاثیر بگذارد. در این بخش برخی از این موارد را بررسی می‌کنیم: (منبع علمی)
1_ ضعیف شدن فولیکول‌های مو
تجربه استرس غدد فوق کلیه را تحریک می‌کند تا میزان بیشتری هورمون آدرنالین ترشح کند و ترشح بیشتر این هورمون منجر به افزایش میزان هورمون تستوسترون در خون می‌شود. اگر شما به صورت ژنتیکی فولیکول‌های ضعیفی داشته باشید، افزایش سطح هورمون‌ها می‌تواند آسیب به فولیکول‌های مو را بیشتر کرده و منجر به ریزش مو شود. از طرف دیگر بدن هنگام تجربه استرس برخی فولیکول‌های مو را وارد فاز استراحت می‌کند و اگر استرس ادامه‌دار باشد می‌تواند منجر به ریزش موها شود.
2_ چربی بیشتر پوست سر
تجربه استرس غدد پوستی کف سر را تحریک می‌کند تا چربی بیشتری تولید کند. چربی بیشتر پوست سر تعادل میکروفلور پوست را برهم میزند و می‌تواند منجر به پوست پوست شدن و خارش پوست سر شود.
3_ سوءتغذیه
معمولا افراد هنگام تجربه استرس زیاد غذا می‌خورند، کم غذا می‌خورند، غذا نمی‌خورند یا مواد غذایی با ارزش غذایی پایین را انتخاب می‌کنند. همان‌طور که می‌دانید تغذیه ما ارتباط مستقیمی با سلامت موهای ما دارد به همین دلیل سوء تغذیه ناشی از استرس می‌تواند منجر به ضعیف شدن و ریزش موها شود.
4_ سیستم ایمنی
استرس می‌تواند منجر به خستگی و تضعیف سیستم ایمنی بدن شما شود. در چنین شرایطی بدن تلاش می‌کند تمام نیرو و مواد غذایی موجود در بدن را صرف اندام‌های حیاتی بدن کند. درنتیجه با تضعیف سیستم ایمنی، مواد مغذی لازم به موها نمی‌رسد و مو دچار قحطی و تضعیف می‌شود و ممکن است ریزش مو را تجربه کنید. همچنین سیستم ایمنی بدن هنگام تجربه استرس به فولیکول‌های مو حمله می‌کند تا با از بین بردن آن‌ها انرژی بیشتری برای بدن ذخیره کند.
5_ اختلال مو کنی
تریکوتیلومانیا یک تمایل غیر قابل مقاومت برای کندن مو از پوست سر، ابروها یا سایر نواحی بدن است افرادی که دائم در معرض تجربه استرس شدید هستند ممکن است به‌تدریج برای کاهش استرس خود و احساسات ناخوشایند شروع به کشیدن و کندن موهای خود کنند و به‌این‌ترتیب دچار ریزش مو شوند. ( منبع علمی)
تاثیر استرس بر ناخن
افرادی که تحت شرایط استرس‌زا هستند معمولا به صورت ناخودآگاه به ناخن‌های خود ضربه می‌زنند، مدام انگشتان خود را بر روی ناخن شصت می‌کشند یا ناخن‌های خود را می‌جوند. این عادات رفتاری برای تخلیه هیجانی و مقابله با استرس انجام می‌شود اما متاسفانه هیچ تاثیر بر مدیریت استرس ندارد و تنها شکل ظاهری ناخن‌ها را خراب کرده و رشد طبیعی آن‌ها را مختل می‌کند. ( منبع علمی)
تاثیر استرس بر میل جنسی
هورمون تستوسترون اصلی‌ترین عامل در میل جنسی مردان و زنان است. در شرایط تجربه استرس مداوم، میزان تولید هورمون کورتیزول در بدن افزایش می‌یابد. مواد سازنده هورمون کورتیزول و هورمون تستوسترون مشابه است به همین دلیل با بالا رفتن میزان استرس و هورمون کورتیزول، میزان تولید هورمون تستوسترون کاهش می‌یابد و میل جنسی افراد به‌طور مشخصی افت می‌کند. کورتیزول بالا همچنین منجر به علائم دیگری مانند افزایش وزن جدید، هوس شدید، خستگی مفرط و بی‌خوابی می‌شود که مانع میل جنسی می‌شود. (منبع علمی)
به‌طورکلی استرس و میل جنسی با یکدیگر ترکیب نمی‌شوند. نمی‌شود شما هم‌زمان در ذهن خود به هزار موضوع متفاوت فکر کنید و استرس آن‌ها را داشته باشید و در همان زمان به پارتنر خود گوش کنید، در آن فضا حضور داشته باشید، او را لمس کنید و به او با لذت نزدیک شوید. در حالت استرس بدن در شرایط جنگ یا فرار است و میزان هورمون آدرنالین بالاست بنابراین نه‌تنها نمی‌توانید آرام بگیرید و لذت جنسی را تجربه کنید بلکه حتی ممکن است پرخاشگری کنید. (منبع علمی)
- بیشتر بخوانید: استرس های شغلی
- بیشتر بخوانید: تفاوت اضطراب و استرس
- بیشتر بخوانید: برای کاهش استرس کنکور چه بخوریم؟
- بیشتر بخوانید: قرص ضد استرس
تاثیر استرس بر درد مزمن
سفت شدن ماهیچه‌ها و قرار گرفتن بدن در حالت استرس دائمی، ضرر های خود را به بدن وارد می‌کند، زیرا بدن ما برای مقابله با تنش طولانی‌مدت طراحی نشده است. تولید بیش‌ازحد هورمون کورتیزول نیز می‌تواند باعث التهاب در بدن و همچنین ایجاد درد و خستگی شود. درد یک واکنش استرس‌زا است. معمولا افراد هنگام مواجهه با درد شروع به جستجو عوامل ایجاد، تشدید و بهبود آن درد می‌کنند. برای مثال ممکن است از انجام فعالیت‌های فیزیکی اجتناب کنند و به‌این‌ترتیب با ضعیف کردن عضلات خود منجر به تولید دوباره درد شوند. ترس از درد، پیش‌بینی و اجتناب از درد خود منجر به تولید درد بیشتر می‌شود. مکانیسم تاثیر درد مزمن و استرس بر یکدیگر این‌گونه است که شما بر روی درد تمرکز می‌کنید و بیش‌ازحد نگران آن هستید، گاهی حتی قبل از وقوع و بنابراین رفتار خود را مطابق با آن تغییر می‌دهید. ثابت شده است که این تغییر رفتار باعث افزایش درد شما می‌شود و افزایش در مجدد باعث افزایش استرس شما می‌شود و بدین ترتیب در یک دور باطل گیر می‌کنید. (منبع علمی)
تاثیر استرس بر افسردگی
قرار گرفتن مداوم در معرض استرس شدید باعث تولید بیش‌ازحد هورمون کورتیزول در بدن می‌شود. هورمون کورتیزول بر بخش‌هایی از مغز که مربوط به تمرکز، توجه و تصمیم‌گیری است تاثیر می‌گذارد. وقتی بدن به حالت استراحت برمی‌گردد، نورون‌های مغزی که تحت تاثیر هورمون کورتیزول بوده‌اند خود را ترمیم می‌کنند و به حالت عادی بازمی‌گردند؛ اما وقتی فرد مدام در شرایط استرس است و به نورون‌های مغز فرصت استراحت و بهبود نمی‌دهد، نورون‌ها آسیب‌پذیر و خسته می‌شوند و انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند و اکنون برخی از دانشمندان معتقدند که از دست دادن نوروپلاستیسیتی بخش کلیدی افسردگی است. نوروپلاستیسیتی به معنای انعطاف‌پذیری مغز در ساختن مسیرهای جدید نورونی است. (منبع علمی)
استرس مزمن می‌تواند به‌تدریج منجر به افزایش افکار تلخ و منفی، عدم توجه به سلامت جسمانی و روانی، دوری از تفریح و سرگرمی، دور شدن از توانایی‌ها و… شود و می‌تواند زمینه را برای بروز افسردگی در افراد مستعد بیشتر کند. از آن‌طرف افراد دارای برخی از اختلالات روانی بیشتر در معرض استرس هستند؛ و این دو عامل به صورت چرخه‌ای بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند. (منبع علمی)
تاثیر استرس بر سیستم ایمنی
تجربه استرس کم و کوتاه‌مدت می‌تواند منجر به ایجاد پاسخ التهابی و تحریک سلول‌های ایمنی بدن برای مقابله با میکروب‌ها شود اما تجربه استرس شدید و طولانی‌مدت منجر به بهم خوردن تعادل هورمونی بدن، کاهش توان سیستم ایمنی و افزایش ریسک ابتلای فرد به بیماری‌های مختلف شود. همچنین بر اساس مطالعات بهبود زخم‌ها و بیماری‌های مختلف در افراد با استرس مزمن، طولانی‌تر و سخت‌تر از سایر افراد است. ( منبع علمی)
تاثیر استرس بر سیستم قلبی و عروقی
بدن هنگام تجربه شرایط استرس‌زا در حالت جنگ‌وگریز قرار می‌گیرد. در این شرایط قلب باید بیشتر و سریع‌تر از هر زمانی فعالیت کند تا بتواند خون حاوی اکسیژن را به اندام‌ها برساند و آن‌ها را برای حالت آماده‌باش فراهم کند. اگر فرد طولانی‌مدت در این حالت باقی بماند یعنی قلب چندین برابر حالت عادی کار می‌کند و به‌این‌ترتیب ریسک انقباض عروق، سکته قلبی و ایست قلبی بیشتر می‌شود. (منبع علمی)
تاثیر استرس بر سیستم تنفسی
استرس شدید می‌تواند با علائم تنفسی مانند تنگی نفس و تنفس سریع ظاهر شود، زیرا راه هوایی بین بینی و ریه‌ها منقبض می‌شود. افراد بدون مشکل تنفسی قبلی می‌توانند این شرایط را تحمل کنند زیرا بدن می‌تواند کار اضافی را برای تنفس راحت مدیریت کند، اما استرس‌های روانی می‌توانند مشکلات تنفسی را برای افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم و بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) تشدید کنند. (منبع علمی)
تاثیر استرس بر سیستم عضلانی
هنگام تجربه استرس بدن وارد شرایط جنگ‌وگریز می‌شود و در این حالت برای محافظت از خود تمام ماهیچه‌های بدن را به حالت انقباض در می‌آورد و پس از رفع استرس مجدد آن‌ها را به حالت استراحت بازمی‌گرداند. تجربه استرس طولانی‌مدت و انقباضات مداوم و شدید عضلات می‌تواند منجر به سردردهای تنشی و میگرنی، گرفتگی شانه، گرفتگی گردن و مشکلات کمر شود. توصیه می‌شود برای رفع تنش عضلانی ناشی از استرس مدیتیشن اسکن بدن و ریلکسیشن عضلانی را امتحان کنید.
چگونه استرس را کاهش دهیم؟
راهکارهای مدیریت استرس با توجه به فرد و موقعیت استرس‌زا متفاوت است؛ اما به‌طورکلی برخی تکنیک‌ها وجود دارند که با رعایت آن‌ها می‌توانید استرس خود را مدیریت کنید. در این بخش به بررسی برخی تکنیک‌های کنترل استرس می‌پردازیم: (منبع علمی)
1_ تغذیه
تغذیه یکی از عوامل کمک‌کننده در مدیریت استرس است. همان‌طور که بیان شد استرس می‌تواند منجر به کم خوری، پرخوری یا عادات بد غذایی شود؛ بنابراین شما با مدیریت رژیم غذایی خود می‌توانید یکی از فاکتورهای موثر در استرس را از بین ببرید. برای کنترل استرس خود به نکات تغذیه‌ای زیر توجه کنید:
- از غذاهای پرچرب و فست فودها دوری کنید.
- مقدار کمی شکلات تلخ می‌تواند سطح هورمون کورتیزول را کنترل کند.
- آدامس بجوید.
- دمنوش‌های آرامش‌بخش مانند چای بابونه، چای آویشن، چای گل سرخ، چای نعنا، شربت لیمو و شربت عسل مصرف کنید.
- مصرف کافئین را محدود یا هنگام استرس شدید مصرف آن را قطع کنید. کافئین در چای، قهوه، نوشابه، کاکائو و نوشیدنی‌های انرژی‌زا یافت می‌شود.
- از مصرف سیگار و الکل خودداری کنید.
2_ ورزش
مهم نیست چه ورزش و در چه سطحی انجام می‌دهید. به‌طورکلی فعالیت بدنی می‌تواند منجر به ترشح هورمون‌های شادی‌آور در بدن شود. از طرف دیگر فعالیت‌های بدنی منجر به تغییر تمرکز فرد از عوامل استرس‌زا به حرکات بدنی می‌شود و ذهن را از موقعیت استرس دور می‌کند. اگر در هیچ‌یک از زمینه‌های ورزشی علاقه خود را پیدا نکردید، یک ساعت پیاده‌روی روزانه را در برنامه خود قرار دهید. هر بار به مکانی جدید بروید و از محیط اطراف خود حین پیاده‌روی لذت ببرید و ذهن خود را مشغول کنید.
3_ خنده
خنده باعث گول زدن مغز و دور شدن از موقعیت استرس‌زا می‌شود و با تولید هورمون شادی موجب بهبود خلق‌وخوی افراد می‌شود. سعی کنید در محیط‌های شاد قرار بگیرید، در فضای مجازی متن‌های خنده‌دار و جوک بخوانید، فیلم کمدی تماشا کنید و اندکی خود را از استرس دور کنید.
4_ مدیتیشن
یکی از مهم‌ترین و موثرترین روش‌های مدیریت استرس در کوتاه‌مدت و بلندمدت ذهن آگاهی و تمرینات آن یعنی مدیتیشن است. ذهن آگاهی به شما کمک می‌کند تا بتوانید در زمان حال زندگی کنید و استرس دیروز و فردا را نداشته باشید. اگر دقت کنید متوجه می‌شوید که ما اغلب به خاطر اتفاقات گذشته یا پیش‌بینی آینده دچار استرس می‌شویم، پس با ذهن آگاهی و زندگی در لحظه می‌توانیم تا حد زیادی استرس را از زندگی خود دور کنیم. همچنین تمرینات تنفس و مدیتیشن به ما کمک می‌کند در شرایط استرس‌زای زمان حال، استرس خود را تحت کنترل بگیریم و از آسیب‌های جسمانی و روانی آن جلوگیری کنیم.
شما می‌توانید با دانلود اپلیکیشن مدیتیشن آرامیا از انواع مقالات، تمرینات و ویس‌های آموزشی مدیتیشن و تمرینات تنفس برای کاهش استرس خود بهره‌مند شوید.
– بیشتر بخوانید: مدیتیشن چیست؟
– بیشتر بخوانید: فواید مدیتیشن
– بیشتر بخوانید: مدیتیشن تمرکز برای درس خواندن
– بیشتر بخوانید: مدیتیشن اسکن بدن
5_ خواب
همان‌طور که بیان شد داشتن روتین خوابی مناسب و دریافت خواب به اندازه و با کیفیت می‌تواند از بروز استرس جلوگیری کند و به ما در مقابله با شرایط استرس‌زا کمک کند. برخی نکات مفید برای داشتن خواب با کیفیت عبارت است از:
- روشن کردن شمع‌های عطر دار (رایحه‌درمانی)
- پخش موزیک ملایم
- مطالعه کتاب قبل از خواب
- عدم استفاده از صفحات نمایش چند ساعت قبل از خواب
- دوش آب گرم
- تمرینات تنفسی و مدیتیشن
- نوشتن افکار استرس‌زا
- تاریک کردن فضای اتاق
- تنظیم دمای اتاق
6_ تعادل بین استراحت و کار
غرق شدن زیاد در کار و تحصیل می‌تواند شما را تحت‌فشار و استرس زیادی قرار دهد و از برقراری ارتباط با دوستان و نزدیکان دور کند. سعی کنید بین کار و تفریح خود تعادل قائل شوید. زمانی را با عزیزان خود بگذرانید، سفر بروید، سینما بروید، قدم بزنید، باهم درد و دل کنید و با انجام سایر فعالیت‌های مورد علاقه خود تا حد امکان خود را از شرایط استرس‌زا دور کنید.
7_ کمک گرفتن
به‌طورکلی در خاطر داشته باشید انسان، موجودی سرشار از محدودیت‌هاست. هیچ انسانی علم و اطلاعات کامل از تمام موضوعات را ندارد، هیچ انسانی توانایی انجام تمام امور را ندارد، هیچ انسانی تمام امکانات و منابع لازم برای کارها را ندارد و… ؛ بنابراین شما باید بتوانید در هنگام سختی‌ها و مشکلات و زمانی که تحت استرس زیادی به دلیل محدودیت‌های خود هستید از دیگران کمک بگیرید تا سریع‌تر چالش را برطرف کرده و از موقعیت استرس خارج شوید.
8_ خودشناسی
توانایی‌ها، ناتوانی‌ها، نقاط قوت، نقاط ضعف و امکانات خود را بشناسید و بدانید که اقدام برای کارهای خارج از توانایی‌های شما یعنی قرار دادن خود در شرایط استرس‌زا. خارج شدن از محیط آشنای زندگی و ریسک کردن برای یادگیری و کسب تجربه لازم است اما باید کم‌کم میزان استرس وارد بدن را بیشتر کرد و بدون آمادگی وارد استرس خارج از توان تحمل نشوید. بدن ما تا حدی و تا زمانی می‌تواند استرس را تحمل کند اما بلندمدت شدن استرس، آسیب‌های جدی به همراه دارد.
9_ مدیریت زمان
داشتن برنامه‌ریزی درست و منطقی می‌تواند به شما در مدیریت کردن زمان کمک کند. دیر شدن کارها، عقب افتادن کارها، نصفه ماندن و… از عوامل استرس‌زایی هستند که با مدیریت زمان از بین می‌روند.
10_ مشاوره
قرار گرفتن در موقعیت‌های مختلف، تغییرات زندگی، تصمیمات مختلف و… می‌تواند باعث بروز استرس در افراد شود. داشتن یک مشاور و روانشناس متخصص می‌تواند در تمام زمینه‌های استرس‌زا کمک‌کننده باشد و سلامت جسمانی و روانی شما را تضمین کند.
کلام آخر
ما در این مقاله تلاش کردیم تا حد امکان به سوال «استرس چه ضررهای دارد؟» پاسخ دهیم. همان‌طور که مطالعه کردید استرس در بسیاری از زمینه‌های زندگی چه در بعد جسمانی و چه در بعد روانی تاثیر گذار است؛ بنابراین ما باید مهارت کنترل استرس را در خود و اطرافیانمان تقویت کنیم تا کیفیت زندگی خود را بالا ببریم.
