موسسه ملی بهداشت کودکان و توسعه انسانی (NICHD) گزارش میدهد بین ۱۴ تا ۲۵ درصد از زنان چرخههای قاعدگی نامنظم را تجربه میکنند. در زمان عقب افتادن پریود، احتمال اینکه ترشحات سفید رنگ ببینید، زیاد است. این ترشحات شاید برای بسیاری از زنان گیجکننده و نگرانکننده باشند؛ برای همین تصمیم گرفتیم در این مقاله درباره عقب افتادن پریود و ترشحات سفید صحبت کنیم.
ترشحات سفید بعد از عقب افتادن پریود چه هستند؟
ترشحات سفید واژن که آنها را با عنوان ترشحات واژینال هم میشناسند، بخشی از فرآیند طبیعی بدن زنان هستند. این ترشحات معمولاً از غدد موجود در واژن و گردن رحم تولید میشوند و نقش مهمی را در سلامت واژن ایفا میکنند.
مواد تشکیلدهنده این ترشحات عموماً آب، پروتئینها و باکتریهای مفید هستند که به حفظ رطوبت واژن کمک میکنند. در واقع این ترشحات، نقش یک لایه محافظتکننده از واژن در برابر عفونت را دارند و با حفظ تعادل pH، محیطی سالم برای باکتریهای مفید بهوجود میآورند.
ترشحات سفید بعد از عقب افتادن پریود در صورتی که بو و علائم آزاردهندهای نداشته باشند، کاملاً طبیعی هستند؛ البته در صورت وجود نشانههایی از جمله خارش، سوزش، تغییر رنگ و قوام یا بوی نامطبوع، احتمال بروز عفونتهای خطرناکی مثل عفونتهای قارچی، واژینوز باکتریایی یا بیماریهای مقاربتی وجود دارد.
ترشحات بدن در زمان ابتدا، انتها و طول دوره پریودی بهشکل غلیظ، روشن، چسبنده و بدون بو هستند؛ البته قبل از اینکه بدن وارد مرحله تخمکگذاری شود، ترشحات واژن حالت روانتری دارند.
شما میتوانید این ترشحات را در زمان بارداری یا نزدیکی مشاهده کنید. در صورتی که ترشحات شفاف و کشدار بودند، این میتواند نشانهای از تخمکگذاری باشد.
Healthline توضیح میدهد که ترشحات سفید ممکن است نشونهای از بارداری یا تغییرات هورمونی باشند.
عقب افتادن پریود و ترشحات سفید نشانه چیست؟
در اینجا بهصورت علمی دلایل ترشحات سفید رنگ بعد از عقب افتادن پریود را بررسی میکنیم:
1_ تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی بهواسطه اختلالات هورمونی، استرس یا تغییر وزن بهوجود میآیند و باعث عقب افتادن قاعدگی میشوند.
سطح هورمونها در زمان بارداری در بدن خانمها بهشکل قابلتوجهی تغییر میکند. یکی از هورمونهایی که بلافاصله بعد از لقاح در بدن خانمها بهوجود میآید، گنادوتروپین کوریونی (hCG) است. این هورمون به تخمدانها دستور میفرستد که عمل تخمکسازی را متوقف کنند که در این حالت قاعدگی نیز متوقف میشود.
استروژن و پروژسترون نیز جزء مهمترین هورمونها در چرخه قاعدگی هستند. استروژن بهشکل عمده در نیمه اول چرخه قاعدگی تولید میشود و وظیفه تحریک تخمکگذاری و ضخیم شدن دیواره رحم را بر عهده دارد. زمانی که موعد تخمکگذاری فرا میرسد، سطح استروژن در بدن بالا میرود و ترشحات واژینال برای کمک به حفظ رطوبت و سلامت واژن، ترشح میشوند.
بعد از فرآیند تخمکگذاری، سطح پروژسترون نیز در بدن خانمها بالا میرود. این هورمون، باعث آمادهسازی دیواره رحم جهت پذیرش تخمک بارورشده کاربرد دارد. در این مرحله، ممکن است تغییراتی در ترشحات واژینال بهوجود بیاید؛ یعنی شاید ترشحات به رنگ سفید یا شیری و غلیظتر از حالت طبیعی باشند. این تغییرات، بهواسطه افزایش جریان خون به ناحیه واژن و تأثیر پروژسترون بر غدد ترشحی واژن اتفاق میافتند.
2_ ترشحات سفید و لوکوره
ترشحات واژینال (لوکوره) در زمان بارداری افزایش پیدا میکنند. این ترشحات، سفید یا شیریرنگ و غلیظ هستند و نهتنها از عفونت جلوگیری میکنند، بلکه باعث مرطوبماندن محیط واژن میشوند.
دلیل ایجاد لوکوره، افزایش جریان خون به ناحیه واژن و تغییرات هورمونی است.
لوکوره بهعنوان یکی از علائم طبیعی بارداری شناخته میشود که بدون بو است و احساس خارش ایجاد نمیکند.
نکته مهم: ممکن است در زمان بارداری، ترشحاتی همراه با خارش، سوزش و بوی نامطبوع داشته باشید که این میتواند نشانهای از عفونت باشد. در این زمان، باید برای جلوگیری از عفونت و حفظ سلامت مادر و جنین، هر چه سریعتر با یک پزشک ارتباط بگیرید.
3_ استرس و اضطراب
زمانی که شما تحت تأثیر فشارهای روانی هستید، بدنتان بهشکل طبیعی هورمونهایی مانند کورتیزول (هورمون استرس) تولید میکند. این هورمونها روی محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تخمدان تأثیر میگذارند و باعث آزادسازی هورمونهای قاعدگی میشوند. این اختلال، بهدلیل تحت تأثیر قرار دادن هورمونهای پروژسترون و استروژن، چرخه قاعدگی را نامنظم میکند یا آن را به تعویق میاندازد.
حالا بیایید تأثیر استرس و اضطراب در ترشحات سفید را بررسی کنیم. زمانی که تحت تأثیر استرس هستید، احتمال اینکه ترشحات واژن بیشتر شوند یا تغییر کنند، وجود دارد. در این زمان، ترشحات ممکن است بهشکل سفید یا شیری و غلیظتر از حالت معمولی باشند. این ترشحات در واقع نوعی واکنش طبیعی بدن در برابر استرس هستند که میتوانند جلوی عفونت را بگیرند.
اگر بهطور مداوم تحت تأثیر استرس و اضطراب باشید، دچار اختلالات هورمونی و مشکلات باروری میشوید و همچنین ممکن است ترشحات سفید و غلیظی را در واژن ببینید.
4_ عفونتها
عقب افتادن پریود و ترشحات سفید میتوانند بهدلیل برخی عفونتها اتفاق بیفتند. عفونتهای قارچی، مثل کاندیدیاز و عفونتهای باکتریایی، مانند واژینوز باکتریایی، جزء انواع عفونتهایی هستند که منجر به بروز تغییراتی در ترشحات واژن میشوند.
زمانی که عفونت قارچی دارید، ممکن است ترشحات سفید یا خاکستری، غلیظ و خمیریمانند داشته باشید که با خارش و سوزش همراه هستند و بوی نامطبوعی دارند. دلیل ایجاد این عفونتها، عدم تعادل در فلور میکروبی واژن است.
اگر بعد از عقب افتادن پریود، ترشحات غیرطبیعی داشتید، شاید این نشانهای از عفونت باشد؛ بنابراین باید با یک پزشک ارتباط بگیرید و این موضوع را با او در میان بگذارید.
5_ تغییر در سبک زندگی
تغییرات سبک زندگی، عاملی دیگر برای ترشحات سفید بعد از عقب افتادن پریود هستند. در این جدول تأثیر تغییرات سبک زندگی بر ترشحات را بررسی میکنیم:
عوامل | توضیحات | تاثیر بر ترشحات |
رژیم غذایی | مصرف غذاهای قندی و کمبود ویتامینها باعث رشد قارچها و در نتیجه عفونت میشود. | افزایش ترشحات سفید |
فعالیت بدنی | ورزش منظم باعث تعادل هورمونی میشود؛ اما فعالیت بدنی زیاد، دردسرساز است. | تغییر در ترشحات واژینال مانند کاهش ترشحات |
خواب | کمبود خواب باعث اختلال در هورمونها و سیستم ایمنی میشود. | افزایش خطر تغییر ترشحات و عفونت |
6_ مصرف داروها
مصرف داروها، بهخصوص داروهای هورمونی مثل قرص ضدبارداری (“یاسمین” و “لوونورژسترل”) میتواند بر ترشحات واژینال و چرخه قاعدگی تأثیر بگذارد. از آنجا که این داروها باعث تنظیم هورمونها میشوند، ممکن است تأثیراتی مثل افزایش ترشحات سفید یا تغییر در نوع و قوام آنها را بههمراه داشته باشند. در واقع این ترشحات، واکنش بدن به داروها هستند.
حتی برخی داروهای آنتیبیوتیک مانند “آموکسیسیلین” با تأثیر بر فلور طبیعی واژن باعث تغییر در ترشحات میشوند. این داروها میتوانند باکتریهای مفید را کاهش دهند و روی روند رشد قارچها تأثیر بگذارند؛ بنابراین واژن ترشحات غیرطبیعی خواهد داشت.
اگر بعد از دوره عقب افتادن پریود دارو مصرف میکنید و شاید ترشحات غیرطبیعی دارید، این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
7_ سن و تغییرات طبیعی
تغییرات هورمونی در دوران بلوغ یکی از دلایل اصلی برای افزایش ترشحات واژینال هستند. اگر در سنین نوجوانی و اوایل ۲۰ سالگی هستید، عقب افتادن پریود و ترشحات سفید رنگ واژن میتواند بهدلیل نوسانات هورمونی باشد که بدنتان تجربه میکند.
تغییرات هورمونی در دوران یائسگی نیز باعث ترشحات واژینال میشوند؛ البته در این مرحله احتمال اینکه ترشحات کمتر باشند یا تغییر کنند، وجود دارد.
نشانههای خطر ترشحات سفید بعد از عقب افتادن پریود چه هستند؟
برخی نشانههای خطر برای ترشحات سفید بعد از عقب افتادن پریود وجود دارد که باید آنها را جدی بگیرید و هر چه سریعتر برای جلوگیری از عوارض آنها، به پزشک مراجعه کنید. در اینجا این نشانهها را بررسی میکنیم:
1_ بوی نامطبوع
ترشحات معمولی واژینال بوی خفیفی دارند؛ اما اگر بوی ترشحات سفید واژینالتان تغییر کرد یا نامطبوع بود، شاید دچار عفونت شدهاید. عفونتهای باکتریایی یا قارچی، یکی از دلایل مهم بوی نامطبوع و تند ترشحات واژینال هستند.
2_ خارش یا سوزش
از جمله دلایل خارش در ناحیه واژن در زمان ترشحات واژینال، عفونتهای باکتریایی یا عفونتهای قارچی مثل عفونتهای مخمری هستند.
3_ تغییر در رنگ یا قوام
ترشحات طبیعی واژن شفاف و سفیدرنگ هستند و قوام آنها نیز یکنواخت است. اگر رنگ ترشحات به زرد، خاکستری یا سبز تغییر پیدا کرد و قوام آنها غلیظتر یا آبکیتر شد، شاید عفونت داشته باشید؛ مثلاً ترشحات سبز و زرد میتوانند نشانهای از عفونتهای مقاربتی یا عفونتهای باکتریایی باشند.
4_ وجود خون
اگر ترشحات سفید واژن همراه با خون باشند، احتمالاً دچار مشکل جدیتری شدهاید. التهاب، عفونت و کیست یا تومور از جمله مهمترین دلایل وجود خون در ترشحات هستند.
5_ تب یا درد
وقتی دچار درد در ناحیه شکم یا لگن هستید یا هر نوع درد غیرمعمول دیگری دارید، احتمال اینکه عفونت گرفتهاید یا مشکل دیگری پیدا کردهاید، وجود دارد. تب و درد میتوانند نشانهای از عفونتهای جدی از جمله عفونتهای لگنی باشند که باید هر چه سریعتر درمان شوند.
6_ مدت زمان طولانی
اگر ترشحات سفید رنگ واژن شما تا طولانیمدت ادامه داشت و علائم دیگری هم داشتید، بهتر است با یک پزشک این موضوع را در میان بگذارید. معمولاً این ترشحات تا چند روز یا حتی چند هفته ادامه دارند. هر چند اگر این ترشحات سفید بودند و بو و خارش نداشتند، طبیعی به حساب میآیند، اما برای اطمینان بیشتر، دریافت مشاوره از پزشک را توصیه میکنیم.
تشخیص و آزمایشات ترشحات سفید بعد از عقب افتادن پریود
روشهای مختلفی برای تشخیص و آزمایش ترشحات سفید بعد از عقب افتادن پریود وجود دارد که آنها را در اینجا بررسی میکنیم:
1_ معاینه بالینی
پزشک ابتدا برای اطلاع از وضعیت سلامت شما، وضعیت عمومی بدن و ناحیه واژن را معاینه میکند. این معاینه شامل بررسی ترشحات، رنگ، بو و قوام آنها است.
2_ تاریخچه پزشکی
پزشک همچنین درباره تاریخچه پزشکی شما سوالاتی میپرسد تا درباره چرخه قاعدگی، علائم و هرگونه تغییرات در ترشحات، اطلاعاتی بهدست آورد. این اطلاعات به پزشک در تشخیص بهتر علت ترشحات کمک میکنند.
3_ آزمایشهای پزشکی
تستهای آزمایشگاهی مختلفی برای بررسی وضعیت ترشحات سفید بعد از عقب افتادن پریود وجود دارد که آنها را در اینجا بررسی میکنیم:
- پاپ اسمیر: این آزمایش به منظور بررسی وضعیت سلولهای غیرطبیعی در ناحیه گردن رحم و واژن انجام میشود. پزشک با تست پاپ اسمیر میتواند متوجه عفونتها و مشکلات دیگر شود.
- کشت ترشحات: در این تست، پزشک نمونهای از ترشحات واژن را میگیرد و به آزمایشگاه میفرستد تا عفونتهای باکتریایی و قارچی را شناسایی کند.
- آزمایش خون: پزشک در برخی موارد مثل شناسایی عفونتهای سیستمیک یا بررسی سطح هورمونها، برایتان آزمایش خون تجویز میکند.
4_ تصویربرداری
ممکن است پزشک بهوجود مشکلات جدیتر در بدنتان مشکوک شود، بنابراین آزمایشات تصویربرداری مانند سونوگرافی را برای بررسی وضعیت رحم یا تخمدانها، تجویز میکند.
روشهای مدیریت و درمان ترشحات سفید بعد از عقب افتادن پریود
عقب افتادن پریود و ترشحات سفید غیرطبیعی آن میتواند نگرانکننده باشد؛ بههمین منظور میتوانید از این روشها برای مدیریت و درمان ترشحات استفاده کنید:
1_ مشورت با پزشک
اولین قدم مشورت با پزشک است؛ پزشک با انجام معاینه بالینی، آزمایشهای مختلف و تصویربرداری میتواند علت اصلی ترشحات غیرطبیعی را بررسی کند. این کار به ویژه در زمانی که ترشحات با علائم دیگر مانند خارش یا سوزش همراه هستند، اهمیت زیادی دارد؛ بنابراین قبل از هر اقدامی، پیشنهاد میدهیم از یک پزشک حاذق کمک بگیرید.
2_ استفاده از داروهای ضدعفونیکننده
در صورتی که عفونتهای باکتریایی و قارچی، علت اصلی ترشحات سفید باشند، پزشک داروهای ضدعفونیکننده و آنتیبیوتیکها را تجویز میکند. این داروها با کاهش عفونت و بهبود ترشحات، به حفظ سلامت شما کمک میکنند.
در این جدول انواع داروهای ضدعفونیکننده را که ممکن است پزشک برایتان تجویز کند، بررسی میکنیم:
نام گروه دارویی | نام داروها | تاثیرات | نحوه استفاده | عوارض | عوارض جانبی جدی |
داروهای ضدقارچ | فلوکونازول (Fluconazole) | درمان عفونتهای قارچی مثل کاندیدیاز | خوراکی یا کرم واژینال | سردرد، تهوع و استفراغ، اسهال، درد شکم و سرگیجه | واکنشهای آلرژیک (مانند کهیر، تورم صورت یا گلو)، آسیب به کبد (علائم شامل زردی و خستگی غیرمعمول)، تغییرات در ضربان قلب |
میکونازول (Miconazole) | درمان عفونتهای قارچی و پوستی | کرم یا شیاف واژینال | سوزش یا خارش در محل استفاده، قرمزی یا التهاب پوست و ترشحات غیرمعمول | واکنشهای آلرژیک (مانند کهیر یا تورم) و عفونتهای ثانویه (به دلیل تغییر در فلور طبیعی) | |
داروهای ضدباکتری | مترونیدازول (Metronidazole) | درمان عفونتهای باکتریایی واژن مثل واژینوز باکتریایی | خوراکی یا ژل واژینال | تهوع و استفراغ، طعم فلزی در دهان، سردرد و اسهال | واکنشهای آلرژیک (مانند کهیر یا تورم)، مشکلات عصبی (مانند بیحسی یا سوزن سوزن شدن) و آسیب به کبد |
کلیندامایسین (Clindamycin) | درمان عفونتهای باکتریایی | کرم یا ژل واژینال | اسهال، درد شکم، تهوع و استفراغ و راش پوستی | واکنشهای آلرژیک (مانند کهیر یا تورم) و کولیت (التهاب روده) |
نکته ۱: مصرف این داروها را فقط زیر نظر پزشک توصیه میکنیم. پزشک باید با توجه به نوع مشکل و وضعیت بدنی، بهترین دوز مصرف را برایتان تجویز کند.
نکته ۲: در کنار دارودرمانی، باید از روشهای مدیریتی مانند رعایت نکات بهداشتی استفاده کنید. (در ادامه این روشها را معرفی میکنیم.)
3_ تغییر در عادتهای بهداشتی
رعایت بهداشت شخصی یکی از مهمترین فاکتورها در مدیریت ترشحات واژینال است. در اینجا چند عادت مفید برای مدیریت و درمان ترشحات سفید بعد از عقب افتادن پریود را معرفی میکنیم:
- حفظ بهداشت شخصی: هر روز دوش بگیرید و ناحیه واژن را با صابونهای طبیعی و بدون عطر بشویید. استفاده از صابونهای معطر و شیمیایی ممنوع است.
- استفاده از لباس زیر نخی: محیطهای مرطوب زمینه رشد باکتریها و قارچها را بهوجود میآورند؛ اما لباسهای زیر نخی باعث جذب رطوبت میشوند و جلوی این فرآیند را میگیرند.
- عدم استفاده از محصولات معطر: محصولاتی مانند پد یا تامپونهای معطر باعث تحریک و تغییر pH واژن میشوند؛ بههمین دلیل نباید از این محصولات استفاده کنید.
- پوشیدن لباسهای گشاد: لباسهای تنگ باعث تحریک در ناحیه واژن و رطوبت میشوند؛ بههمین دلیل، پوشیدن لباسهای گشاد و راحت را پیشنهاد میکنیم.
4_ تغذیه مناسب
تغذیه مناسب نقش مهمی در بهبود سیستم ایمنی بدن و جلوگیری از عفونتها دارد. در اینجا برخی از مواد غذایی مناسب برای درمان ترشحات سفید غیرطبیعی بعد از عقب افتادن پریود را بررسی میکنیم:
4.1_ پروبیوتیکها
پروبیوتیکها باکتریهای مفیدی هستند که به تعادل میکروبیوم واژن کمک میکنند و جلوی عفونتهای قارچی و باکتریایی را میگیرند. در واقع پروبیوتیکها توانایی مقابله با باکتریهای مضر را دارند و با جلوگیری از رشد آنها، موجب حفظ سلامت واژن میشوند.
در اینجا چند منبع غنی پروبیوتیک را معرفی میکنیم:
- ماست: ماست طبیعی و بدون قند اضافه
- کفیر: حاوی باکتریهای مفید
- ترشیجات: مانند خیارشور یا کلم ترش تهیه شده با تخمیر
- کمبوجا: حاوی باکتریهای مفید
- پروبیوتیکهای مکمل: مکملهای پروبیوتیک حاوی باکتریهای مفید مثل پروبیوتیک Lactobacillus rhamnosus، Lactobacillus reuteri و Lactobacillus crispatus
- پنیرهای تخمیری: مانند پنیر فتا
4.2_ سبزیجات برگسبز
سبزیجات برگسبز ویتامینها و مواد معدنی مختلفی دارند که باعث تقویت سیستم ایمنی بدن میشوند. برخی از سبزیجات برگسبز عبارت هستند از:
- اسفناج
- کلم پیچ
- کاهو
- برگ چغندر
- ترهفرنگی
- ریحان
- کلم بروکلی
- نعناع
- جعفری
4.3_ آجیل و دانهها
آجیل و دانهها حاوی چربیهای سالم و مواد مغذی هستند و میتوانند به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند. برخی از بهترین آجیلها و دانهها را در اینجا معرفی میکنیم:
- بادام
- گردو
- فندق
- پسته
- تخم کدو
- تخم آفتابگردان
- کنجد
- دانه چیا
- دانه کتان
4.4_ غلات کامل
غلات کامل با بهبود سلامت عمومی بدن و تنظیم هورمونها، میتوانند به جلوگیری از ترشحات سفید غیرطبیعی بعد از عقب افتادن پریود کمک کنند. در اینجا لیستی از این غلات را میآوریم:
- برنج قهوهای
- جو دوسر
- کینوا
- گندم کامل
- چاودار
- ذرت کامل
- دانههای کتان
- بلغور گندم
- جو
4.5_دیگر خوراکیها
سیر بهدلیل خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی و چای سبز بهدلیل داشتن آنتیاکسیدانها و خواص ضدباکتریایی نیز پیشنهاد میشوند.
5_ مدیریت استرس
استرس میتواند تأثیر جدی بر وضعیت سلامت و سیستم ایمنی بدن بگذارد؛ در اینجا برخی راهکارها برای درمان استرس و جلوگیری از افزایش ترشحات غیرطبیعی بعد از عقب افتادن پریود را بررسی میکنیم:
5.1_ مدیتیشن و تنفس عمیق
اگر از بابت ترشحات واژن خود استرس زیادی دارید، چند دقیقهای را به مدیتیشن و تمرینات تنفس عمیق اختصاص دهید. برای تنفس عمیق میتوانید از تمرین ۴ ثانیه تنفس، ۴ ثانیه حبس نفس، ۴ ثانیه خارج کردن هوا با دهان و ۴ ثانیه حبس نفس استفاده کنید. برای مدیتیشن پیشنهاد میدهیم سری به مقاله مدیتیشن رهایی از استرس طولانی بزنید.
5.2_ ورزش منظم
فعالیتهایی مانند پیادهروی، دویدن یا یوگا میتواند به کاهش استرس و بهبود خلق و خو کمک کند.
راستی، ما یک مقاله با موضوع یوگا پریودی هم داریم که میتوانید برای انجام تمرینات، به این مقاله مراجعه کنید.
5.3_ خواب کافی
خواب کافی در مدیریت استرس و بهبود عملکرد بدنی کمک مؤثر است. شما باید سر ساعت مشخصی بخوابید و سر ساعت مشخصی از خواب برخیزید؛ محیط خوابتان نیز بهتر است ساکت، خنک و تاریک باشد. برای اطلاعات بیشتر، سری به مقاله چطور بهتر بخوابیم؟ بزنید.
5.4_ تغذیه سالم
مصرف خوراکیهای سرشار از مواد مغذی مثل پروتئین، منیزیم یا فیبر به کنترل استرس کمک میکند. ما در مقاله برای استرس چی بخوریم؟ لیست کاملی از این خوراکیها را معرفی کردهایم.
اگر هم میخواهید بدانید که چه خوراکیهایی باعث تشدید استرس میشوند، مقاله غذاهای استرس زا را بخوانید.
5.5_ تکنیکهای آرامشبخش
ماساژ، حمام گرم، گوش دادن به آهنگ آرامشبخش یا نوشتن از جمله تکنیکهای آرامشبخشی هستند که میتوانند استرس شما را به حداقل برسانند. پیشنهاد میدهیم استفاده از این تکنیکها را به بخشی از روتین روزمرهتان تبدیل کنید.
راستی، اگر میخواهید با تکنیکهای آرامشبخش بیشتری آشنا شوید، سری به مقاله راه های به دست آوردن آرامش بزنید.
کلام آخر
عقب افتادن پریود و ترشحات سفید غیرطبیعی را ممکن است در هر دورهای از زندگی خود تجربه کنید. شما باید شیوه مناسب جلوگیری از این ترشحات را بدانید و جلوی آنها را بگیرید. در این زمینه، دریافت مشورت از یک پزشک متخصص اهمیت زیادی دارد؛ بنابراین علاوهبر عمل به روشهای مدیریتی که در این مقاله گفتیم، حتماً با پزشک ارتباط بگیرید و زیر نظر او، راهکارهای درمانی را استفاده کنید تا درمان شوید.