اضطراب جدایی می‌تواند تبدیل به یک اختلال شود. بزرگسالان ممکن است اضطراب جدایی را تجربه کنند، اما اضطراب جدایی در کودکان معمولا شایع‌تر است. با توجه به این که این نوع اضطراب می‌تواند دردسرهای زیادی برای خود فرد و نزدیکان او ایجاد کند، در این مقاله قصد داریم شما را با علل و راهکارهای درمان اضطراب جدایی در بزرگسال و کودک آشنا کنیم.
اختلال اضطراب جدایی چیست؟
Separation anxiety disorder is a specific type of anxiety disorder. It causes fear and anxiety centered on separation from a close attachment figure. It’s more than typical worries about a loved one — it causes much distress and interferes with daily life.
اختلال اضطراب جدایی نوع خاصی از اختلال اضطرابی است که باعث ترس و اضطراب شدید در رابطه با جدا شدن از فردی که به او دلبستگی عاطفی داریم می‌شود. این حالت فراتر از نگرانی معمول برای عزیزان است و رنج قابل‌توجهی ایجاد می‌کند و در زندگی روزمره فرد اختلال به وجود می‌آورد. Cleveland Clinic
اختلال اضطراب جدایی یا SAD را هر چند شاید برای نوزادان و کودکان بیشتر بشنویم، اما برخی از بزرگسالان هم آن را تجربه می‌کنند؛ در این حالت، کودکان ممکن است از رفتن به مدرسه و بزرگسالان از رفتن محل کار به‌دلیل وابستگی خود به افراد دیگر اجتناب کنند.
علائم اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان چیست؟
حال که با اضطراب جدایی و اختلال اضطراب جدایی در کودکان آشنا شدیم، نوبت به بررسی اضطراب جدایی در بزرگسالان می‌رسد. کتابچه راهنمای تشخیصی انجمن روانپزشکی آمریکا، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5)، اضطراب جدایی را زمانی تعریف می‌کند که فرد چندین مورد از علائم زیر را داشته باشد: (منبع)
- ناراحتی بیش از حد قبل و حین جدایی
- نگرانی بیش از حد در مورد از دست دادن شکل دلبستگی
- نگرانی بیش از حد در مورد رویدادهایی که ممکن است باعث جدایی شود
- ترس مداوم و بیش از حد از تنهایی
- تکرار کابوس‌های جدایی
- علائم فیزیکی مکرر در طول جدایی یا تصور کردن آن
- حملات پانیک زمانی که نمی‌توانید به عزیزان خود دسترسی پیدا کنید
- ترس از اینکه شما یا یکی از عزیزانتان در هنگام جدایی آسیب ببینید
- کناره گیری اجتماعی
- مشکل در تمرکز
این علائم می‌تواند باعث ناراحتی قابل توجهی شود که بر عملکرد اجتماعی، شغلی یا تحصیلی فرد تاثیر می‌گذارد. (منبع: ncbi.nlm.nih.gov)
در واقع، می‌توان گفت که بزرگسالان در زمان اضظراب جدایی بسیاری از علائم استرس را تجربه می‌کنند.
- محتوای مرتبط: استرس چیست؟ چطور به وجود می‌آید؟
- محتوای مرتبط: نشانه های استرس
علت اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان چیست؟
با توجه به مجله آمریکایی روانپزشکی، حدود 43.1٪ از افرادی که اختلال جدایی را تجربه می‌کنند (به غیر از دوران کودکی) پس از 18 سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند. اختلال اضطراب جدایی بزرگسالان می‌تواند ناشی از بسیاری از اتفاقات ناگوار زندگی، مانند از دست دادن یک عزیز یا جدا شدن و دور شدن حتی برای مدت نسبتاً کوتاهی از یک شخص خاص، باشد. اضطراب آنها همچنین ممکن است با یکی دیگر از شرایط سلامت روانی مرتبط باشد. به عنوان مثال، شرایط اضطرابی در افراد اوتیستیک رایج است. (منبع)
گاهی اوقات، افراد ممکن است یک فرد بزرگسال مبتلا به اختلال اضطراب جدایی را شخصی کنترل کننده یا بیش از حد محافظت کننده دسته بندی کنند. با این حال، اعمال آنها اغلب روش بزرگسالان برای بیان ترس‌های خود در رابطه با جدایی است. (منبع)
عوامل خطر برای ابتلا به اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان:
بر اساس مقاله‌ای در مجله Personality and Mental Health Trusted، افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-اجباری، بیشتر در بزرگسالی دچار اضطراب جدایی می‌شوند. آنهایی که اضطراب جدایی دارند، اغلب شرایط دیگری مانند فوبیای اجتماعی، اختلالات هراس یا آگورافوبیا را نیز دارند (آگورافوبیا شامل ترس و اضطراب از قرار گرفتن در فضاهایی است که ممکن است فرار یا دریافت کمک دشوار باشد). سایر عوامل خطر برای اضطراب جدایی، علاوه بر شرایط سلامت روانی، عبارتند از: (منبع: ncbi.nlm.nih.gov)
- مشکلات دوران کودکی، مانند مرگ یکی از اعضای خانواده
- سابقه وقایع آسیب زا در دوران کودکی، مانند سوء استفاده
- مستعد نگرانی یا استرس بودن
- تغییرات مهم زندگی، مانند دور شدن از خانواده یا ساختار حمایتی
راه تشخیص اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان چیست؟
پزشک با پرسش در مورد علائمی که فرد تجربه می‌کند، اختلال را تشخیص می‌دهد. یک متخصص سلامت روان از معیارهایی استفاده می‌کند، از جمله معیارهایی که در DSM-5 استفاده می‌شود تا اضطراب جدایی را در بزرگسالان تشخیص دهد. برای تشخیص اختلال، فرد باید سه یا چند علامت را نشان دهد که به طور قابل توجهی زندگی روزمره او را برای حداقل 4 هفته مختل می‌کند.
- بیشتر بخوانید: استرس در مردان چگونه است؟
- بیشتر بخوانید: استرس زنان
- بیشتر بخوانید: کاهش و رفع استرس فوری
راهکارهای درمان اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان چیست؟
پزشکان ممکن است این مشکل را را از طریق روان درمانی، برنامه‌های دارویی یا ترکیبی از هر دو توصیه کنند. معمولا روش‌های درمان شامل موارد زیر است:
1_ درمان شناختی رفتاری (CBT)
درمان شناختی رفتاری اغلب اولین خط درمان برای اضطراب است. این درمان به افراد کمک می‌کند تا بتوانند افکار و رفتارهایی که اضطراب جدایی آنها را بدتر می‌کند، شناسایی کنند.
2_ داروی ضد اضطراب
پزشکان همچنین ممکن است به طور موقت داروهای ضد اضطراب تجویز کنند تا به فرد کمک کنند تا حادترین علائم اضطراب جدایی را برطرف کند. اینها معمولاً شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) می‌شوند. با این حال، این داروها همیشه راه حل‌های بلندمدتی برای اختلال زمینه‌ای نیستند و پزشکان معمولاً کاهش تدریجی دوز داروها را پس از 6 ماه توصیه می‌کنند.
نکته: ترکیبی از CBT و SSRI اغلب در درمان اضطراب جدایی مؤثر است.
ما 2 مقاله با عناوین «داروی ضد اضطراب و دلشوره» و «قرص ضد استرس» داریم که برای اطلاعات بیشتر میتوانید به این مقالات مراجعه کنید.
3_ گروه‌های پشتیبانی
کمک گرفتن از گروه‌های حمایتی می‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند. افراد می‌توانند با پیوستن به این گروه‌ها تکنیک‌های کاهش اضطراب ناشی از جدایی را یاد بگیرند.
راستی، پیشنهاد می‌دهیم که از راهکارهای مقاله «راه های رسیدن به آرامش» نیز برای از بین بردن اضطراب جدایی استفاده کنید.
دیگر درمان‌های اضطراب جدایی در بزرگسالان
- درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT): فرد احساسات و ارزش‌های شخصی خود را درک می‌کند و تمرکزش را به‌جای وابستگی، روی آنها می‌گذارد.
- تمرین های ذهن آگاهی (مثل مدیتیشن): با انجام این تمرینات، فرد معنای حضور در لحظه را بهتر درک می‌کند و در زمان دوری از افراد، پاسخ‌های هیجانی کمتری از خود نشان می‌دهد.
- مدیریت سبک زندگی: فرد به تغذیه مناسب (پروتئین، منیزیم و ویتامین C)، خواب کافی (7 تا 8 ساعت) و افزایش ارتباطات اجتماعی روی می‌آورد. برای تغذیه مناسب و خواب بهتر پیشنهاد می‌دهیم که به مقالات «چگونه بهتر بخوابیم؟» و «برای استرس چه بخوریم؟» سری بزنید.
- موسیقی‌درمانی: با موسیقی‌درمانی در زمان جدایی، فعالیت آمیگدالا (بخش پردازش احساسات در مغز) کاهش پیدا می‌کند و ضربان قلب تنظیم می‌شود؛ بنابراین، تاثیر استرس به حداقل می‌رسد.
- درمان طرحواره‌ای: طرحواره‌های ناسالم مرتبط با وابستگی یا ترس از رهایی در فرد شناسایی شده و اصلاح می‌شوند. بهره‌مندی از این روش درمانی فقط با مراجعه به روان‌درمانگر حرفهای امکان‌پذیر است.
- تمرینات تنفسی: فرد با تمرینات تنفسی مثل تنفس مربعی (4 ثانیه دم، 4 ثانیه حبس نقس، 4 ثانیه بازدم و 4 ثانیه دوباره حبس نفس)، سیستم عصبی پاراسمپاتیک بدن خود را فعال می‌کند و ترشح کورتیزول را کاهش می‌دهد. برای آشنایی با تمرینات تنفسی دیگر میتوانید به مقاله «تنفس دیافراگمی» سری بزنید.
علائم اضطراب جدایی در کودکان چیست؟
با صحبت درباره اضطراب جدایی در بزرگسالان، حالا می‌خواهیم درباره اضطراب جدایی در کودکان حرف بزنیم. اضطراب جدایی در بسیاری از کودکان وجود دارد، اما بیشتر بین بازه 6 ماهگی تا 3 سالگی مشاهده می‌شود و طبیعی است. نوزادان و کودکان نوپا زمانی که پدر و مادرشان را در کنار خود نمی‌بینند مضطرب می‌شوند اما پس از مدتی می‌آموزند که این جدایی‌ها موقتی هستند. تشخیص اضطراب جدایی در کودکان معمولاً آسان است و چنین رفتاری در کودکان دارای اضطراب جدایی دیده می‌شود:
- وقتی می‌خواهید آنها را ترک کنید به شما می‌چسبند.
- امتناع از رفتن به رختخواب بدون شما!
- گریه کردن در طول شب، زمانی که شما خواب هستید.
اما در اختلال اضطراب جدایی که معمولا در سنین پیش دبستانی اتفاق می‌افتد، علائم شدیدتر بوده و نیاز به درمان احساس می‌شود:
- ترس از اینکه در هنگام جدایی برای یکی از اعضای خانواده اتفاق بدی بیفتد.
- ترس از ربوده شدن یا گم شدن.
- ترس از تنها ماندن.
- کابوس دیدن.
- شب ادراری (شب ادراری شبانه).
به خاطر داشته باشید که این کاملا طبیعی است که کودک نوپای شما بدون وجود شما در کنار خود احساس اضطراب کند. بنابراین با آنها به آرامی و با شفقت رفتار کنید. اما اگر پس از سه سالگی کودکتان همچنان علائم اختلال اضطراب جدایی را مشاهده کردید، حتما باید به دنبال راه‌های درمان باشید.
ویدیو: راهکارهای روانشناسی برای رفع استرس:
پیشنهاد می‌کنم این مقاله را نیز بخوانید: استرس کودکی ناشی از چیست؟ + علائم و 14 روش درمان
چه چیزی باعث اضطراب جدایی در کودکان می‌شود؟
اختلال اضطراب جدایی می‌تواند ژنتیکی باشد. اما عوامل محیطی نیز می‌توانند باعث اختلال اضطراب جدایی شوند. این عوامل عبارتند از:
- مرگ در خانواده
- جدایی یا طلاق والدین
- غیبت والدین
- جابجایی یا جابجایی جغرافیایی
- تغییر مدرسه
- تشخیص اضطراب در والدین (اگر اضطراب و استرس زیادی را تجربه می‌کنید این مقاله را بخوانید: راهکارهای علمی رفع استرس)
- اعتیاد به الکل والدین
- سرپرستی / فرزندخواندگی
چگونه می‌توان به کاهش اضطراب جدایی در کودکان کمک کرد؟
راه‌های از بین بردن اضطراب جدایی در بزرگسالان با کودکان کمی فرق دارد.
وقتی لازم است فرزندتان را برای مدت کوتاهی ترک کنید، نباید احساس گناه داشته باشید. در عوض روی کمک به فرزندتان تمرکز کنید تا یاد بگیرد که چگونه احساسات خود را بدون شما مدیریت کند. در حقیقت بخش مهمی از روند مستقل شدن فرزند شما به همین موضوع بستگی دارد. میتوانید از راهکارهای زیر برای کاهش اضطراب جدایی فرزندتان استفاده کنید:
1_ در مورد کارهایی که بعدا با هم انجام خواهید داد صحبت کنید
معمولا علت اصلی اینکه کودکتان هنگام جدایی از شما احساس اضطراب می‌کند، این است که ممکن است دیگر شما را نبیند. اگر برای کودکتان توضیح دهید که رفتن شما موقتی است و باز خواهید گشت، تا حد زیادی اضطراب او را کاهش خواهید داد. مثلا میتوانید بگویید: “بعد از اینکه کارم تمام شد، می‌آیم و با هم می‌توانیم به پارک برویم و تاب بازی کنیم.”
2_ جدایی‌های کوتاه را تمرین کنید و به سمت جدایی‌های طولانی‌تر بروید
سعی کنید فرزندتان را به یک دوست یا خویشاوند قابل اعتماد بسپارید و خودتان مشغول انجام دادن کاری شوید که زود به پایان می‌رسد و ببینید که اوضاع چگونه پیش می‌رود. این به کوچولوی شما اجازه می‌دهد تا به آرامی به جدایی از شما عادت کند.
3_ یک اسباب بازی یا پتوی نرم را در اختیار کودک خود بگذارید
آیا کودک شما به یک وسیله خاص علاقه دارد؟ اگر نه، بهتر است وسیله خاصی را به اون پیشنهاد بدهید. یک اسباب‌بازی خاص می‌تواند به کودک کمک کند تا وقتی احساس ناراحتی می‌کند، خود را آرام کند.
- بیشتر بخوانید: راهکارهایی برای کاهش استرس مدرسه در کودکان + علت
- بیشتر بخوانید: حل مشکل عدم تمرکز در کودکان با راهکارهای بسیار ساده
4_ وقتی فرزندتان می‌ترسد به او آرامش بدهید
وقتی شما و فرزندتان با هم هستید، به حرفهای او گوش دهید. اطمینان حاصل کنید که همیشه با درک و مهربانی جواب او را می‌دهید و مراقب باشید که نگرانی‌های آنها را بی اهمیت جلوه ندهید. به دنبال نشانه‌های غیرکلامی اضطراب نیز باشید، مانند ایجاد سر و صدا یا چسبیدن فرزندتان به شما…
5_ هر مراقب جدید را به تدریج معرفی کنید
اگر می‌خواهید یک پرستار بچه جدید برای کودکتان بگیرید، قبل از اینکه فرزندتان را با او تنها بگذارید، جلسات کوتاه سه نفره برگزار کنید. به این ترتیب، زمانی که باید کودک خود را برای مدتی کنار او بگذارید، دیگر غریبه نخواهند بود.
6_ خداحافظی سریع و مثبت داشته باشید
خداحافظی کردن هم برای کودک و هم برای شما سخت خواهد بود! تا جایی که میتوانید سعی کنید هنگام خداحافظی آرام و خوشرو باشید. لبخند بزنید، به کودکتان بگویید به زودی او را خواهید دید و زمان خداحافظی را طولانی نکنید. حفظ این روند به فرزند شما کمک می‌کند تا به نبود شما در کوتاه مدت عادت کند و به او اطمینان می‌دهد که همیشه بر خواهید گشت.
کلام آخر
به پایان مقاله «اضطراب جدایی در بزرگسالان و کودکان» رسیدیم، ممنون که ما را تا انتها همراهی کردید، اگر سوال یا نظری داری میتوانید با ما در میان بگذارید.
منابع:
آزمون استرس رایگان همراه با پاسخ از روانشناس آرامیا
آزمون پایین کمتر از 3 دقیقه از زمان شما را می‌گیرد. به محض پاسخ به 10 سوالِ آزمون، نتیجه تست استرس به شما نمایش داده می‌شود و راهکارهایی از روانشناس بالینی آرامیا دریافت می‌کنید.
