زندگی در دنیای پر رقابت باعث شده است تا افراد برای افزایش ظرفیت‌های خود دست به هر کاری بزنند. یکی از قابلیت‌هایی که بشر همیشه به دنبال ارتقا آن بوده است، افزایش قدرت تمرکز است. با اینکه راه‌های زیادی برای افزایش تمرکز وجود دارد، اما برخی افراد به دنبال راه‌های میانبر هستند و از دارو برای تمرکز بیشتر استفاده می‌کنند. در این مقاله شما را با انواع دارو برای تمرکز آشنا می‌کنیم و در پایان راه‌حل‌های طبیعی برای افزایش تمرکز به شما معرفی می‌کنیم.
انواع دارو برای تمرکز
داروهای زیادی برای افزایش قدرت تمرکز مورد استفاده قرار می‌گیرد که برخی با نسخه پزشک و برخی بدون نسخه عرضه می‌شود. در این بخش شما را با پر استفاده‌ترین داروهای موجود آشنا می‌کنیم و نحوه کارکرد و عوارض هر کدام را بررسی خواهیم کرد.
1_ کافئین؛ دارو برای تمرکز بیشتر افراد خسته
کافئین یکی از پر مصرف‌ترین نوشیدنی‌های موجود در جهان است که می‌تواند روی روان تاثیر بگذارد. این ماده به طور طبیعی در کاکائو، قهوه و چای وجود دارد. البته برخی از نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های انرژی‌زا و حتی گاهی داروها نیز حاوی این ماده هستند. بنابراین شما می‌توانید کافئین را به صورت مکمل و یا همراه با مواد دیگر مصرف کنید.
کافئین گیرنده‌های آدنوزین در مغز را مسدود می‌کند و باعث می‌شود کمتر احساس خستگی کنیم. مصرف کم تا متوسط کافئین یعنی چیزی حدود 40 تا 300 میلی گرم می‌تواند هوشیاری و توجه را افزایش داده و سرعت واکنش نشان دادن را بیشتر کند. بنابراین اگر جز دسته افرادی هستید که مدام احساس خستگی می‌کنید، استفاده از این دوز کافئین می‌تواند به افزایش تمرکز شما کمک کند.
2_ ال تیانین؛ داروی آرامش بخش
L-theanine در چای یافت می‌شود و یک اسید آمینه طبیعی است، ولی در صورت نیاز می‌توان مکمل آن را نیز استفاده کرد. مطالعات زیادی نشان داده‌اند که مصرف 200 میلی گرم از ال تیانین می‌تواند بدون اینکه به شما احساس خواب آلودگی بدهد، آرامتان کند.
طبق تحقیقات 50 میلی گرم از ال تیانین، که در دو فنجان چای دم کرده وجود دارد (تقریبا) امواج آلفا مغز را افزایش می‌دهد که این امواج قدرت خلاقیت را بیشتر می‌کند. جالب اینجاست که اگر این ماده با کافئین مصرف شود حتی موثرتر هم می‌گردد. به همین دلیل است که معمولا این دو ماده با هم در مکمل‌هایی که عملکرد را افزایش می‌دهند، استفاده می‌شوند، همچنین هر دوی آنها در چای نیز وجود دارند.
- بیشتر بخوانید: تمرکز چیست؟ چگونه می‌توانیم تمرکز را بالا ببریم؟
- بیشتر بخوانید: چگونه تمرکز ذهن را افزایش دهیم؟
3_ کراتین؛ دارو برای تمرکز بیشتر افراد استرسی
بدن از اسید آمینه‌ای به نام کراتین برای ساخت پروتئین استفاده می‌کند. احتمالا نام آن را از ورزشکاران بسیاری شنیده‌اید، زیرا کراتین یک مکمل معروف در بین بدنسازان است و برای عضله سازی مصرف می‌شود، اما تاثیرات قابل توجهی روی مغز نیز دارد. کراتین پس از مصرف وارد مغز می‌شود و به فسفات متصل می‌گردد و به این ترتیب مولکولی ایجاد می‌شود که مغز از آن به عنوان سوختی سریع برای سلول‌های خود استفاده می‌کند. واضح است، زمانی که انرژی کافی در اختیار سلول‌های مغز قرار می‌گیرد، حافظه کوتاه‌مدت و مهارت‌های تحلیلی بهبود پیدا می‌کند. طبق تحقیقات، این بهبود در افراد گیاه‌خوار و یا کسانی که استرس زیادی را تجربه می‌کنند بیشتر خواهد بود. (منبع)
طبق مطالعات انجام شده دیگر، مصرف 5 گرم کراتین در روز هیچ عارضه جانبی منفی‌ای ندارد و بی خطر است. در مورد دوزهای بالاتر هنوز تحقیقات کاملی انجام نشده است. (منبع)
- بیشتر بخوانید: راهکارهای علمی رفع استرس
- بیشتر بخوانید: شلوغی ذهن
4_ جینسینگ Panax؛ دارو برای تمرکز بیشتر محصلین
یک گیاه دارویی باستانی به نام ریشه جینسینگ Panax وجود دارد که از آن برای تقویت عملکرد مغز استفاده می‌شود. تحقیقات نشان داده است که مصرف یک دوز 200 تا 400 میلی گرم از جینسینگ Panax کارایی مغز را افزایش می‌دهد تا بتواند کارهای سخت ذهنی، مثل حل مسائل ریاضی را بهتر انجام دهد. (منبع)
هنوز مشخص نیست که جینسینگ چگونه عملکرد مغز را تقویت می‌کند. اما محققان احتمال می‌دهند که دلیل آن اثرات ضد التهابی قوی‌ای باشد که این ماده از خود بروز می‌دهد تا از مغز در برابر استرس اکسیداتیو محافظت کند. تحقیقات دیگری نیز نشان داده است که بدن در طولانی مدت خودش را با مصرف جینسینگ سازگار می‌کند و پس از چند ماه استفاده، اثر آن کاهش پیدا می‌کند. اما هنوز به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است. (منبع)
- بیشتر بخوانید: دلایل استرس دانش آموزان
- بیشتر بخوانید: تفاوت توجه و تمرکز در چیست؟
5_ نیکوتین؛ دارو برای تمرکز بیشتر افراد سیگاری
نیکوتین در بسیاری از گیاهان به ویژه تنباکو یافت می‌شود، یک ماده شیمیایی طبیعی است و همان ماده‌‌ای است که سیگار را بسیار اعتیادآور می‌کند. این ماده را می‌توان از طریق آدامس نیکوتین دار یا برچسب نیکوتین ( در این روش نیکوتین از طریق پوست جذب می‌شود) نیز مصرف کرد. (منبع)
مطالعات نشان داده است که نیکوتین می‌تواند اثرات نوتروپیک، مثل بهبود توجه و هوشیاری، خصوصا در افرادی که به طور طبیعی دامنه توجه ضعیفی دارند، داشته باشد. این مطالعات همچنین نشان داده است که این ماده می‌تواند عملکرد حرکتی را نیز بهبود ببخشد. با این حال، نکته مهم این است که نیکوتین می‌تواند اعتیادآور باشد و در مصرف دوزهای بالا احتمال مرگ نیز وجود دارد. به همین دلیل مصرف نیکوتین به هیچ عنوان توصیه نمی‌گردد. اما ممکن است در مواردی، هنگامی که شخص در حال ترک سیگار است، پزشک نیکوتین را برای او تجویز کند. (منبع)
- بیشتر بخوانید: درمان بی خوابی ترک سیگار
- بیشتر بخوانید: ورزش برای افزایش تمرکز
6_ پیراستام؛ دارو برای تمرکز بیشتر افراد مسن
تحقیقات نشان داده است که پیراستام می‌تواند قدرت حافظه را در افراد مبتلا به زوال عقل که با افزایش سن اتفاق می‌افتد بهبود ببخشد. با این وجود به نظر نمی‌رسد که مصرف این ماده در افراد سالم، کاربرد چندانی داشته باشد. (منبع)
در دهه 1970 چند مطالعه کوچک و ضعیف نشان داد که پیراستام ممکن است حافظه را در بزرگسالان سالم نیز بهتر کند، اما نتایج آنها در مطالعات دیگر تکرار نشده است و قابل استناد نیست. درست است که پیراستام به طور گسترده در دسترس همه قرار دارد و به عنوان یک دارو برای تمرکز به شدت تبلیغ می‌شود، اما تحقیقات کاملی در مورد اثرات آن وجود ندارد. (منبع)
- بیشتر بخوانید: حرکات ساده یوگا برای سالمندان در منزل
- بیشتر بخوانید: افزایش قدرت تمرکز
7_ فنوتروپیل؛ داروی تقویت حافظه
فنوتروپیل که با نام فنیل پیراستام نیز شناخته می‌شود، یک داروی هوشمند مصنوعی است و بدون نسخه در اختیار مردم قرار می‌گیرد. این ماده از نظر ساختار شبیه به پیراستام است و به مغز کمک می‌کند تا از آسیب‌های مختلف مانند صرع، سکته مغزی و تروما بهبود یابد. عملکرد این دارو روی موش‌ها آزمایش شد و نشان داد که می‌تواند به میزان خیلی کمی حافظه را تقویت کند، اما هنوز به تحقیقات دقیق‌تری در این زمینه نیاز است. (منبع: 1 – 2)
8_ مودافینیل (Provigil)؛ دارو برای تمرکز بیشتر افراد خوآب‌آلو
مودافینیل با نام تجاری Provigil شناخته می‌شود و بدون نسخه به فروش نمی‌رسد. از این دارو برای درمان نارکولپسی یا وضعیتی که باعث خواب آلودگی غیرقابل کنترل می‌شود، استفاده می‌گردد. اثرات آن تا حدودی شبیه کوکائین یا آمفتامین‌ها است، با این تفاوت که مطالعات حیوانی نشان داده است این ماده وابستگی کمتری ایجاد می‌کند. (منبع)
مطالعات زیادی نشان داده است که مصرف مودافینیل احساس خستگی را کاهش می‌دهد و در مواردی باعث بهبود حافظه در افراد بزرگسالی که دچار بی خوابی هستند می‌شود. این ماده همچنین توانایی مدیریت صحیح زمان و عملکرد را افزایش می‌دهد. حتی اگر این دارو توسط پزشک برای شما تجویز شده است، باید مراقب عوارض جانبی آن باشید و در صورت مشاهده علائم غیر عادی، با پزشک خود صحبت کنید. (منبع)
- بیشتر بخوانید: بی خوابی و لرزش بدن
- بیشتر بخوانید: مدیتیشن تمرکز برای درس خواندن
9_ آمفتامین‌ها (آدرال)؛ دارو برای تمرکز بیشتر افراد بیش فعال
آدرال دارویی است که توسط پزشک تجویز می‌شود و حاوی آمفتامین‌های بسیار محرک است. از این دارو معمولا برای درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) و نارکولپسی استفاده می‌شود، اما در مواردی بزرگسالان سالم نیز از این دارو برای تمرکز و توجه بیشتر استفاده می‌کنند. آدرال دسترسی به دوپامین و نورآدرنالین را در ناحیه‌ای از مغز که مربوط به حافظه فعال، توجه و رفتار می‌شود، افزایش می‌دهد. به دلیل وجود آمفتامین‌ها، افراد پس از مصرف این دارو، احساس توجه، بیداری و خوش بینی بیشتری خواهند داشت. این دارو اشتها را نیز کاهش می‌دهد. (منبع)
48 مطالعه بررسی شد و مشخص شد که آدرال توانایی افراد برای کنترل رفتارشان را بالاتر می‌برد و حافظه کوتاه مدت را نیز قوی‌تر می‌کند. با توجه به نوع قرص و دوز مصرفی آن، معمولا اثرات این دارو تا 12 ساعت باقی می‌ماند. البته به خاطر داشته باشید که مصرف این دارو بدون عوارض نیست! اضطراب، کاهش میل جنسی و تعریق زیاد از عوارض جانبی گزارش شده این دارو هستند. همچنین اگر این دارو با الکل مصرف گردد می‌تواند باعث حمله قلبی نیز شود. (منبع)
با وجود اینکه طبق نظرسنجی‌های صورت گرفته تعداد زیادی از دانشجویان از این دارو استفاده می‌کنند زیرا این دارو عملکرد ذهنی را افزایش می‌دهد، اما نباید به هیچ عنوان آن را بدون دستور پزشک مصرف نمود.
- بیشتر بخوانید: درمان بی میلی جنسی
10_ متیل فنیدات (ریتالین)؛ دارو برای تمرکز بیشتر مبتلایان ADHD
متیل فنیدات یا ریتالین یکی دیگر از داروهایی است که برای مدیریت علائم اختلال نقص توجه یا نارکولپسی، تجویز می‌شود. ریتالین درست مثل آدرال، غلظت دوپامین و نورآدرنالین را در مغز افزایش می‌دهد، اما تفاوت آن در این است که آمفتامین ندارد. (منبع)
ریتالین می‌تواند حافظه کوتاه مدت، سرعت پردازش اطلاعات و توجه را در بزرگسالان سالم افزایش دهد. معمولا مصرف این دارو مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند اما در صورت مصرف بیش از حد می‌تواند اثر معکوس داشته باشد و حتی قدرت تفکر را مختل کند. طبق گزارش‌ها این دارو به میزان زیادی توسط افراد 18 تا 25 ساله مورد استفاده قرار می‌گیرد. متاسفانه عوارض جانبی این دارو کم نیستند! بی خوابی، سردرد، معده درد و کاهش اشتها از عوارض جانبی این دارو هستند و اگر در دوز بالا مصرف شود می‌تواند باعث روان پریشی، توهم، تشنج، فشار خون بالا و آریتمی قلبی شود! به همین دلیل این دارو باید فقط با دستور پزشک مصرف شود. (منبع)
افزایش تمرکز بدون مصرف دارو
اگر به پزشک مراجعه کرده‌اید و با توجه به تشخیص پزشک در حال مصرف دارو برای تمرکز بیشتر هستید، مسیر درستی را در پیش گرفته‌اید و باید به راهتان ادامه دهید. اما اگر خودتان صرفا برای افزایش تمرکز به صورت خودسرانه دارو مصرف می‌کنید، مسیرتان کاملا اشتباه است. هیچ آدم عاقلی برای حل یک مشکل، مشکلات دیگری را به وجود نمیآورد و عوارض مصرف داروها را به جان نمی‌خرد.
به شما پیشنهاد می‌کنیم از راه‌ها و تکنیک‌های سالم و طبیعی برای افزایش تمرکز خود استفاده کنید. در ابتدای کار باید ببینید علت عدم تمرکز شما چیست! سپس دست به اقدام بزنید و از تکنیک‌های زیر برای افزایش تمرکز به صورت طبیعی استفاده کنید:
- کیفیت خواب خود را بالا ببرید
- ورزش را به روتین خود اضافه کنید
- مدیتیشن انجام دهید
- رژیم غذایی سالمی را دنبال کنید
- از تمرین‌های افزایش تمرکز استفاده کنید
- تکنیک‌های مدیریت زمان را یاد بگیرید
- از استراحت غافل نشوید
- زمانی را در طبیعت بگذرانید
- و…
علاوه بر این 8 مورد 13 راهکار اصولی و طبیعی دیگر برای افزایش تمرکز وجود دارد که در مقاله دیگری که برایتان آماده کرده‌ام به طور مفصل درباره هر کدام از آنها توضیح داده‌ام، می‌توانید روی لینک بزنید و آن را مطالعه کنید: جدیدترین روش‌های افزایش تمرکز
کلام آخر
به پایان مقاله رسیدیم و امیدواریم با خواندن این مقاله جواب سوال‌هایتان را گرفته باشید، اگر باز هم سوالی دارید می‌توانید برایمان کامنت کنید، تیم آرامیا به دقت و حوصله به سوال‌هایتان جواب خواهد داد.
منبع: healthline
واقعا مطلب به درد بخوری بود
سپاس 🙂