این مقاله، ترجمه یک مقاله در وب سایت healthline است که بر اساس 24 منبع علمی معتبر نوشته شده.
یکی از عجیب‌ترین نکاتی که در مورد استرس وجود دارد این است که در بسیاری از افراد؛ استرس می‌تواند باعث چاقی شود و در مقابل در بسیاری دیگر هم عامل لاغری باشد. یعنی چه؟ در این مقاله به طور کامل توضیح می‌دهم.
آیا استرس باعث لاغری میشود؟
ویدیو: راهکارهای روانشناسی برای رفع استرس:
بله، استرس برای بسیاری از افراد می‌تواند باعث لاغری شود. اما اینکه دقیقاً استرس روی شما چه تأثیری داشته باشد به خودتان و بدن‌تان برمی‌گردد. در واقع بسیاری از افراد بعد از استرس گرفتن دچار حالتی به اسم “خوردن احساسی” می‌شوند که در آن برای کاهش استرس، از خوردن خوراکی‌ها و مخصوصاً خوراکی‌های مضر، کمک می‌گیرند. خب این موضوع باعث افزایش شدید وزن‌شان میشود. در مقابل، استرس در بدن بعضی از افراد به‌شکل متفاوتی عمل کرده و باعث شود میل به غذا خوردن در آنها کاهش پیدا کرده و حتی لاغر شود.
نکته: می دانم شاید خیلی عجیب به نظر برسد. اما به آن‌دسته از دوستانی که در حال خواندن این مقاله هستند که ببینند آیا می‌توانند به کمک استرس، وزن‌شان را متعادل کنند؛ بگویم جواب منفی است! در واقع همانطور که قبلاً در مقالاتی مثل تأثیر بی‌خوابی بر چاقی و لاغری هم گفتم، بر اساس تحقیقات علمی مؤثرترین و ماندگارترین روش لاغری، روشی است که در آن به طور کلی سبک زندگی‌تان را تغییر بدهید، نه اینکه برای مدتی به کمک قرص‌ها یا راهکارهای موقت وزن‌تان را کم کنید.
از کجا بفهمم کاهش وزن من با استرس مرتبط بوده؟
ممکن است به تازگی دچار کاهش وزن شده باشید، اما ندانید آیا دقیقاً این مشکل به استرس مرتبط است یا نه؟ اگر نشانه‌هایی که در ادامه از آنها اسم می‌برم را دارید، به احتمال زیاد مشکل اصلی استرس است:
- سردرد
- سوء‌هاضمه
- درد در شکم و ناحیه گوارشی
- منقبض شدن عضلات بدن
- تغییرات خلق و خو و رفتار
- خستگی طی روز
- مشکل در به خواب رفتن
- مشکل در حفظ کیفیت خواب
- مشکل در حافظه کوتاه‌مدت
- افزایش ضربان قلب
- کاهش میل جنسی
استرس چطور باعث لاغری میشود؟
خب حالا باید به سراغ این سؤال برویم که اصلاً چطور استرس گرفتن می‌تواند روی وزن ما تأثیر گذاشته و باعث لاغری‌مان شود؟ با من همراه باشید.
1_ پاسخ جنگ یا گریز
ببینید همه ما انسان‌ها چیزی داریم به اسم واکنش جنگ یا گریز. در این واکنش و مکانیسم، مغز بعد از اینکه تشخیص می‌دهد در شرایط خطرناکی هستیم، صرفاً 2 گزینه در مقابل‌مان می‌گذرد:
- فرار کردن،
- یا حمله کردن!
- بیشتر بخوانید: استرس های شغلی
- بیشتر بخوانید: تفاوت اضطراب و استرس
- بیشتر بخوانید: برای کاهش استرس کنکور چه بخوریم؟
در واقع هزاران سال پیش اجدادمان به کمک این مکانیسم حیوانات وحشی را از پای در می‌آوردند یا از آنها فرار می‌کردند تا زنده بمانند. نکته اینجاست که احتمالاً بسیاری از ما دیگر در مقابل خطراتی که اجدادمان تجربه کرده‌اند، نیستیم؛ اما هنوز این واکنش را داریم! یعنی ممکن است در زمان بحث کردن با یک نفر در صف خرید نان، این واکنش به خاطر استرس زیاد فعال شده و باعث شود یا ما با فرد مقابل درگیر شویم یا از شرایط فرار کرده و اجازه بدهید حق‌مان را بخورد.
در هر حال نکته اینجاست که وقتی به دلیل استرس زیاد این مکانیسم فعال میشود، بدن هورمون‌هایی مثل آدرنالین و کورتیزول را ترشح میکند. در این شرایط کورتیزول به بدن شما سیگنال می‌دهد که به طور موقت عملکرد‌هایی که در زمان حل بحران خیلی ضروری نیستند را متوقف کند و یکی از همین عملکرد‌ها غذا خوردن است. به این ترتیب تمایل شما به غذا خوردن کاهش پیدا کرده و استرس، باعث کاهش وزن‌تان میشود.
2_ ناراحتی دستگاه گوارش
در ادامه مطلب بالا، باید بدانید که بدن شما وقتی که درگیر واکنش جنگ یا گریز هستید، که خودش به خاطر استرس زیاد شکل گرفته، فرآیند هضم غذا را کُند میکند. این موضوع می‌تواند باعث ایجاد دل‌درد، اسهال، یبوست و سوزش سر دل شود که همه‌شان روی غذا خوردن شما تأثیر دارد. همینطور استرس مزمن و دائمی ممکن است باعث شود این علائم شدیدتر شده و حتی به بیماری‌هایی مثل سندروم روده تحریک‌پذیر دچار شویم.
3_ کاهش تمایل به غذا خوردن
یکی دیگر از مسیر‌هایی که استرس می‌تواند از طریقش روی وزن شما تأثیر بگذارد، کاهش تمایل‌تان به غذا خوردن است. در واقع بسیاری از افرادی که استرس‌های شدید را تجربه می‌کنند، ممکن است آنقدر دچار فکر‌های اضافه و نشخوار فکری شوند که اصلاً یادشان برود غذا بخورند و این موضوع بر عادات غذایی‌شان تأثیر بگذارد.
4_ اختلال در فرآیند هضم و جذب غذا
شاید جالب باشد بدانید که استرس حتی فرآیند هضم غذا را هم دچار اختلال میکند. در واقع تأثیراتی که استرس در بدن دارد ممکن است باعث شود بدن شما نتواند به خوبی مواد مغذی را پردازش و جذب کند و همین موضوع روی وزن شما تأثیر منفی بگذارد.
- بیشتر بخوانید: شکرگزاری روزانه
- بیشتر بخوانید: سرترالین و بی خوابی!
5_ افزایش مصرف کالری
شاید بسیاری از شما هم این موضوع را تجربه کرده باشید که وقتی دچار استرس می‌شوید، به طور ناخودآگاه یک عمل فیزیکی انجام بدهید. مثلاً بعضی‌ها در زمان استرس دائم پای‌شان را تکان می‌دهند. نکته اینجاست که این فعالیت‌های فیزیکی خودشان به تنهایی باعث افزایش مصرف کالری و در نتیجه، لاغری می‌شوند.
6_ ایجاد مشکلات خواب
همانطور که قبلاً در مقالاتی مثل مقاله درمان بی خوابی هم گفتم، به طور کلی استرس یکی از مهم‌ترین دلایل دچار شدن به این مشکل است. نکته اینجاست که مشکلات خواب خودشان دوباره روی روی بدن تأثیر منفی گذاشته و حتی می‌تواند باعث شود که کورتیزول بیشتری در بدن‌تان ترشح شود. پس عملا اگر به مشکلات خواب دچار شوید، در یک چرخه گیر می‌کنید که یک سمتش خواب نامناسب و طرف دیگرش استرس بیشتر است و دائم هر دوی‌شان، هم را تقویت می‌کنند.
برای دانستن راهکارهای خواب راحت، پیشنهاد می‌دهیم که مقاله (چطور بهتر بخوابیم) را مطالعه کنید.
آیا میشود از استرس برای لاغری استفاده کرد؟
به گزارش AnxietyCentre، کاهش 10 تا 15 درصد از وزن کل بدن به‌دلیل اضطراب و استرس دور از ذهن نیست.
برای رسیدن به تناسب اندام و لاغری باید به‌صورت اصولی ورزش کنید و رژیم غذایی مناسبی داشته باشید. طی این فرآیند بدن بخشی زیادی چربی، کمی آب و کمی عضله از دست می‌دهد؛ اما در لاغری ناشی از کاهش استرس، بدن عضله و آب بیشتری از دست می‌دهد، ولی شاید حتی چربی هم اضافه کند؛ بنابراین لاغری از طریق استرس راهکار درستی برای رسیدن به تناسب اندام نیست.
چه زمانی کاهش وزن در اثر استرس، ترسناک است؟
بر اساس اطلاعاتی که در وبسایت معتبر Mayo Clinic قرار گرفته، اگر در یک دوره 6 الی 12 ماهه، 5 درصد یا بیشتر از وزن بدن‌تان در اثر مشکلات استرس کاهش پیدا کرده، حتماً باید به سراغ پزشک بروید. همینطور اگر متوجه شدید که بدون هیچ تلاشی، وزن‌تان کاهش پیدا میکند، دائم سردرد دارید، در قفسه سینه احساس درد دارید، متوجه شده‌اید که به تازگی علاقه بیشتری به الکل و مواد مخدر برای رفع استرس پیدا کرده‌اید و همیشه دچار اضطراب هستید، بهتر است به سراغ مشاور روانشناس بروید.
چطور مشکل کاهش وزن در اثر استرس را کم کنیم؟
خب به سراغ بخش اصلی مقاله برویم. در ادامه به شما توضیح می‌دهم که چطور از شر مشکل کاهش وزن به خاطر استرس بالا، راحت شوید. دقت کنید، به طور کلی 2 دسته راهکار وجود دارد:
- دسته اول راهکارهایی که باعث کاهش استرس‌تان میشود.
- دسته دوم راهکارهایی که کمک میکند به سمت غذا خوردن بروید و در مقابل کاهش تمایل‌تان به غذا؛ مقاومت کنید.
1_ مدیتیشن
طی چند سال گذشته آنقدر تحقیقات علمی معتبر روی مدیتیشن انجام شده و تأیید کرده‌اند این تمرین روی کاهش استرس تأثیر دارد که حتی بسیاری از روانشناسان امروز به مراجعان‌شان برای کاهش استرس و اضطراب و درمان افسردگی، انجامش را پیشنهاد می‌کنند. در مقاله فواید مدیتیشن هم به چند تا از تحقیقات علمی که در مورد تأثیر مدیتیشن برای استرس انجام شده بود، لینک دادم. اگر نمی‌دانید مدیتیشن چیز کافی است از صوت مدیتیشن راهنمای پایین کمک بگیرید:
ویدیو: مدیتیشن چیست؟!
مقالات مرتبط: آهنگ آرامش بخش
مقالات مرتبط: آهنگ خواب
در ضمن با توجه به اینکه تأثیر واقعی مدیتیشن بر استرس، بعد از انجام مداومش است که دیده میشود، پیشنهاد می‌کنم با دانلود اپلیکیشن مدیتیشن آرامیا، این تمرین اثربخش علمی را به یک عادت تبدیل کنید.
ما در مقاله‌ای در مورد مدیتیشن لاغری صحبت کرده‌ایم که پیشنهاد می‌دهیم برای اطلاعات بیشتر این مقاله را مطالعه کنید.
2_ روی تلفن همراه‌تان یک یادآور تنظیم کنید
همانطور که بالاتر هم گفتم، بعضی مواقع استرس باعث میشود به طور کلی فراموش کنید که غذا بخورید. بنابراین یکی از راهکار‌ها این است که روی تلفن همراه‌تان یک یادآور تنظیم کرده و در زمان‌های مشخص غذا خوردن را به خودتان یادآوری کنید.
3_ خودتان را به خوردن غذا متعهد کنید
قطعاً بسیاری از مواقع یادتان هست که غذا بخورید، اما تمایل نداشتن به آن باعث میشود بیخیالش شوید. نکته اینجاست که رعایت یک برنامه غذایی منظم به کنترل سطح گلوکز خون کمک میکند. به این ترتیب خوردن حتی چند لقمه غذای کوچک می‌تواند تا حدودی استرس‌تان را کاهش داده و خلق‌وخوی‌تان را هم بهبود بدهد. پس خودتان را متعهد کنید حتی وقتی که تمایلی به غذا خوردن ندارید، حداقل چند لقمه کوچک غذا بخورید. مخصوصاً خوردن غذاهای سرشار از پروتئین یا فیبر، انتخاب بهتری است. در ضمن بهتر است تا جای ممکن از خوردن غذاهای قنددار و البته کافئین‌دار، دوری کنید.
قبلاً 2 مقاله در مورد تأثیر تغذیه بر استرس نوشتم. یکی مقاله غذا‌هایی که باعث افزایش استرس میشود و دومی مقاله برای استرس چه بخوریم. به طور خلاصه چیزی که در آنها گفتم، این است:
| نام خوراکی | توضیحات |
| پرتقال و هویج | پرتقال و هویج بخورید چراکه باعث افزایش آنتی اکسیدان‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی هستند. |
| سبزیجات برگدار | خوردن سبزیجات برگدار به خاطر وجود ویتامین B به تنظیم اعصاب شما کمک می‌کنند. |
| حبوبات | حبوبات کامل به خاطر داشتن کربوهیدرات، به افزایش “سروتونین” کمک میکند و سروتونین به دلیل داشتن اثر آرام‌بخش، استرس را کاهش می‌دهد. |
| غذاهای حاوی اسید‌های چرب امگا 3 | خوردن غذاهای حاوی اسید‌های چرب امگا3 مثل ماهی سالمون و ماهی تن به کاهش استرس کمک میکند. همینطور آجیل‌ها و دانه‌ها هم این اسید را دارند |
البته شما باید از خوردن غذاهای استرس زا مثل فراستینگ یا غذاهای فرآوری‌شده بپرهیزید که ما در مقاله‌ای در مورد آنها صحبت کرده‌ایم.
کلام آخر
خب به انتهای مقاله رسیدیم. در این مقاله به این سؤال جواب دادم که آیا استرس لاغر میکند؟ همینطور برای درمان لاغری در اثر استرس باید چه کار‌هایی انجام دهیم؟ علاوه بر این نکات که گفتیم، استفاده از راهکارهای ذهنی نیز به کاهش استرس و جلوگیری از تأثیرات جسمی آن کمک میکند. ما در مقاله کاهش استرس، درباره این راهکار‌ها بیشتر توضیح می‌دهیم که می‌توانید برای اطلاعات بیشتر به این مقاله مراجعه کنید.
اگر در آخر سؤال یا نظری دارید در بخش نظرات منتظر شما عزیزان هستیم.
منبع:
آزمون استرس رایگان همراه با پاسخ از روانشناس آرامیا
آزمون پایین کمتر از 3 دقیقه از زمان شما را می‌گیرد. به محض پاسخ به 10 سوالِ آزمون، نتیجه تست استرس به شما نمایش داده میشود و راهکارهایی از روانشناس بالینی آرامیا دریافت می‌کنید.
