هفته یازدهم بارداری، دو قدم تا پایان سه ماهه اول بارداری

در هفته یازدهم بارداری برخی علائم مادر از بین رفته، برخی کمرنگ شده و برخی دیگر تا پایان سه ماهه اول همچنان وجود دارند. حضور یا عدم حضور یا میزان تجربه علائم از مادری به مادر دیگر متفاوت و منحصر به فرد است. از طرف دیگر در هفته یازدهم بارداری وضعیت جنین تغییراتی به شرح زیر دارد:

• تکمیل رشد پلک‌ها
• از بین رفتن پرده بین انگشتان، جدا شدن و بلند شدن انگشتان
• رشد ناخن‌ها
• شکل گیری جوانه‌های چشایی بر روی زبان
• تولید گلبول قرمز توسط کبد
• تصفیه خون و تولید ادرار توسط کلیه‌ها
• تولید انسولین توسط پانکراس
• پمپاژ خون توسط قلب
• صاف‌تر و کشیده‌تر شدن بدن جنین
• اولین حرکات تنفسی
• آغاز حرکات جنین
• باز شدن مجرای بین
• و…

هفته یازدهم بارداری چگونه است؟

از آنجایی که پزشکان نمی‌توانند زمان دقیق لقاح و لانه گزینی تخمک در رحم را محاسبه کنند، یک روز مشخص و قطعی را برای تعیین سن بارداری در نظر می‌گیرند؛ یعنی اولین روز آغاز آخرین قاعدگی مادر. بدین ترتیب در هفته اول بارداری شما در حال گذراندن پریود، هفته دوم بارداری تخمک گذاری و هفته سوم تخمک در حال لانه گزینی است و تا آن زمان عملا شما باردار نیستید؛ اما این روش به پزشکان کمک می‌کند تا بتوانند سن بارداری و زمان زایمان را بهتر تعیین کنند.

به همین دلیل است که زمان زایمان بین 37 تا 42 هفته متغیر است. در هفته یازدهم بارداری شما در ماه سوم بارداری هستید و روزهای 77 ام تا 83 ام بارداری خود را سپری می‌کنید. 10 هفته از اولین روز آخرین پریود شما گذشته است و اکنون شما در هفته یازدهم بارداری خود علائم متفاوتی را تجربه می‌کنید. پس از پایان هفته یازدهم بارداری شما یک هفته و 6 روز دیگر تا اتمام سه ماهه اول بارداری فاصله دارید.

اگر برای شما هم سوال ایجاد شده است که چرا سه ماه اول بارداری برخلاف سه ماه عادی دارای 12 هفته نیست و بیشتر است، لازم به ذکر است در محاسبه هفته‌ها و ماه‌های بارداری اغلب هفته‌ها بیش از 7 روز در نظر گرفته می‌شوند به همین دلیل می‌توانید برای مشاهده دقیق ماه، هفته و روز بارداری خود به تقویم بارداری سایت آرامیا مراجعه کنید.

• بیشتر بخوانید: بارداری چند هفته است؟
• بیشتر بخوانید: هفته چهارم بارداری
• بیشتر بخوانید: هفته اول بارداری
• بیشتر بخوانید: هفته هشتم بارداری

تغییرات بدن در هفته یازدهم بارداری چگونه است؟

در هفته یازدهم بارداری بدن مادر به تدریج به هورمون‌های بارداری عادت می‌کند و مانند اوایل با علائم مختلف به تغییرات هورمونی واکنش نشان نمی‌دهد. در هفته یازدهم بارداری و نزدیک شدن به اتمام سه ماهه اول بارداری برخی علائم همچنان وجود دارند، برخی کمرنگ شده و برخی کاملا از بین رفته‌اند. برخی علائم رایج در سه ماهه اول بارداری که همچنان در هفته یازدهم بارداری قابل مشاهده‌اند عبارت‌اند از:

1_ تهوع و استفراغ

حالت تهوع و استفراغ در برخی از مادرها کم شده است اما برخی دیگر همچنان در هفته یازدهم بارداری با آن مواجه هستند. علت این علامت را می‌توان نوسانات هورمونی و حساسیت به بو عنوان کرد که به تدریج کمرنگ و در نهایت از بین خواهد رفت.

2_ تغییرات سینه

در هفته یازدهم بارداری همچنان شاهد بزرگ شدن سینه‌ها، حساسیت آن‌ها به لمس و فشار، نمایان شدن رگ‌های خونی، تیره شدن ناحیه اطراف نوک سینه و بیشتر شدن برجستگی‌های اطراف سینه هستیم که همگی ناشی از افزایش ترشح هورمون‌های بارداری است که خبر بارداری را به سینه‌ها داده است تا آن‌ها خود را برای تغذیه نوزاد آماده کنند.

3_ نوسانات خلقی

نوسانات هورمونی از یک طرف، بروز و شدت علائم مختلف بارداری نیز از طرف دیگر به مادر فشار وارد می‌کنند و منجر می‌شوند مادر تعادل احساسات خود را از دست بدهد و احساسات مختلفی چون غم، شادی، ترس، خشم، نگرانی و… را به صورت اغراق آمیز یا نامتناسب با موقعیت تجربه کند؛ اما خبر خوب این است که با تمام شدن سه ماهه اول به تدریج به خلق متعادل پیشین خود بازمی‌گردید.

4_ سردرد

افزایش حجم خون، افزایش خستگی و مشکلات رایج خواب در هفته یازدهم بارداری می‌تواند منجر به بروز سردرد در برخی از مادران شود. از طرف دیگر حذف کافئین در بارداری نیز ممکن است منجر به بروز یا تشدید سردرد در مادرانی شود که عادت به مصرف کافئین داشته‌اند. برای کاهش سردرد خود سعی کنید آب زیاد بنوشید، استفاده از نمایشگرها مانند تلویزیون و تلفن همراه را کم کنید، استراحت کنید و از مدیتیشن برای سردرد خود استفاده کنید. لازم به ذکر است مصرف قرص‌های مسکن تنها با اجازه پزشک متخصص و به اندازه تجویز شده مجاز است زیرا مصرف خودسر آن ممکن است عوارض متعددی برای مادر و خصوصا جنین به همراه داشته باشد.

5_ تغییرات وزنی

یکی از مشخص‌ترین علائم در دوران بارداری افزایش وزن است. در هفته یازدهم بارداری طبیعی است که میل و علاقه شدیدی به خوردن برخی خوراکی‌ها یا غذاها داشته باشید و میزان غذای مصرفی شما افزایش پیدا کرده باشد در نتیجه دچار افزایش وزن می‌شوید؛ اما برخی از مادرها به دلیل مشکلاتی که با حساسیت بویایی و حالت تهوع دارند، میل و اشتهای خود را از دست می‌دهند و ممکن است دچار کاهش وزن شوند. در چنین شرایطی با پزشک خود صحبت کنید تا با ارائه راهکاری از ضعیف شدن بدن شما جلوگیری کند؛ اما به طور کلی بیزاری از غذاها و بی اشتهایی از هفته یازدهم بارداری کاهش می‌یابد و در برخی مادرها به طور کلی از بین می‌رود.

6_ خستگی

نوسانات هورمونی و افزایش تولید خون در بدن منجر به خستگی مزمن در بدن مادر می‌شوند به طوری که مادر برای انجام کارهای کوچک روزانه نیز انرژی ندارد. خستگی مزمن از هفته یازدهم بارداری به تدریج کم شده و پس از پایان سه ماهه اول بارداری، مادر به انرژی و توان سابق بازمی‌گردد.

و همچنین علائم رایج دیگری مانند:

• گرفتگی عضلات
• نفخ کردن
• رفلاکس معده
• احساس طعم فلزی در دهان
• تمایل شدید و هوس کردن برخی غذاها یا خوراکی‌ها
• تغییر ذائقه غذایی
• تکرر ادرار
• اختلالات خواب
• افزایش ترشح بزاق
• افزایش ترشحات واژن
• احساس بوها و مزه‌های عجیب
• ورم پاها

برخی علائم در هفته یازدهم بارداری بروز می‌کنند و به علائم اولیه اضافه می‌شوند که عبارت اند از:

• احساس تشنگی زیاد به دلیل افزایش تولید خون و مایع آمنیوتیک
• ایجاد تغییرات پوستی و ظاهر شدن جوش‌هایی در سطح پوست
• تقویت شدن یا برعکس، سست و شکننده شدن ناخن‌ها
• بزرگ شدن شکم در بارداری‌های دوم به بعد یا بارداری چند قلو
• رشد سریع‌تر موها، کاهش ریزش مو و ضخیم شدن تارهای آن
• چرب تر یا خشک تر شدن موها
• رشد موهای جدید در شکم، بازو و سینه
• چرب و لکه دار شدن پوست
• گرفتگی عضلات پاها
• ایجاد یک خط عمودی تیره بر روی شکم

• بیشتر بخوانید: بی‌خوابی بارداری، دلایل و درمان
• بیشتر بخوانید: علائم بارداری
• بیشتر بخوانید: بارداری دوم
• بیشتر بخوانید: بارداری بالای 40 سال

وضعیت جنین در هفته یازدهم بارداری چیست؟

در هفته یازدهم بارداری جنین شما حدود 4 سانتی‌متر قد دارد و وزن او اکنون به حدود 8 گرم رسیده است. در هفته یازدهم بارداری می‌توانید جنین خود را اندازه یک انجیر یا خرما در نظر بگیرید و چه شگفت انگیز است که جنینی با این اندازه و وزن، اکنون دارای بسیاری از اندام‌های حیاتی بدن است و هر روز بیشتر رشد می‌کند. برخی از خصوصیات جنین در هفته یازدهم بارداری عبارت‌اند از:

• حرکت کردن گوش‌ها به طرفین برای قرار گرفتن در جای اصلی خود.
• پلک بالایی به پلک پایینی می‌رسد اما همچنان چشم‌های جنین بسته باقی می‌ماند.
• اکنون پرده بین انگشتان دست و پا کاملا از بین رفته و انگشتان از هم جدا شده‌اند.
• ناخن‌ها رشد می‌کنند.
• سیستم عصبی مغز تکمیل شده است.
• سر جنین به اندازه یک سوم بدن حال حاضر اوست.
• جوانه‌های چشایی بر روی زبان شکل می‌گیرند.
• کبد در حال تولید گلبول قرمز است.
• کلیه‌ها ادرار تولید کرده و خون را تصفیه می‌کنند.
• لوزالمعده، انسولین تولید می‌کند.
• دهلیزها و بطن‌های قلب جنین کامل شده و قلب او با تپش خود خون را به سراسر بدن پمپاژ می‌کند.
• اندام‌های تناسلی زنانه و مردانه در حال رشد هستند اما همچنان توسط سونوگرافی قابل مشاهده نیستند.
• اجزای صورت مانند چشم، دهان، بینی و گوش به رشد خود ادامه می‌دهند تا هر روز شباهت جنین به نوزادی که متولد می‌شود بیشتر شود.
• بدن جنین صاف‌تر و کشیده‌تر می‌شود.
• اولین حرکات تنفسی رخ می‌دهد.
• جفت به رشد خود ادامه می‌دهد و در حدود هفته 12 رشدش کامل می‌شود.
• اعصاب و عضلات همکاری خود را شروع می‌کنند یعنی جنین می‌تواند حرکات ریز، تند و سریع انجام دهد اما از آنجایی که هنوز بسیار کوچک است شما متوجه حرکات او نمی‌شوید.
• جوانه‌های ریز زیر لثه که قرار است تبدیل به دندان شوند، به رشد خود ادامه می‌دهند.
• مجرای بینی جنین باز شده و فولیکول‌های مو ایجاد می‌شوند.
• استخوان‌های صورت جنین رشد می‌کنند.
• و…

خود مراقبتی هفته یازدهم بارداری چگونه است؟

هفته‌های پایانی سه ماهه اول جزو هفته‌های بسیار مهم بارداری هستند زیرا تمام اندام‌های داخلی و خارجی بدن جنین تشکیل شده و از این پس تنها تکامل پیدا می‌کنند و از طرف دیگر همچنان ریسک سقط جنین وجود دارد. پس لازم و ضروری است که مراقبت‌های پزشکی و انجام آزمایش‌ها و تست‌های مختلف را جدی گرفته و به موقع انجام دهیم. برخی نکات خود مراقبتی هفته یازدهم بارداری عبارت اند از:

• آزمایش ژنتیک و غربالگری در شرایط خاص و برای زوج‌هایی که دارای بیماری‌های ژنتیکی یا سابقه خانوادگی در اختلالات ژنتیکی هستند، بنا بر صلاحدید پزشک متخصص.
• سونوگرافی برای ارزیابی مقدار مایع پشت گردن جنین.
• آزمایش CVS که در شرایط بارداری بالای 35 سال، سابقه اختلالات کروموزومی، سابقه خانوادگی ناهنجاری ژنتیکی و نتیجه غیرطبیعی غربالگری برای برخی مادرها توصیه می‌شود.
• غربالگری سه ماهه اول شامل سونوگرافی، آزمایش خون و آزمایش ژنتیک برای بررسی اختلالات کروموزومی مانند سندروم داون
• سونوگرافی برای تشخیص همسان بودن یا نبودن دوقلو‌ها از طریق بررسی اینکه دو جنین یک جفت مشترک دارند یا خیر. اگر دوقلوها همسان باشند نیاز به بررسی‌ها و مراقبت‌های بیشتر است تا پزشک مطمئن شود هر دو جنین به خوبی تغذیه می‌شوند.
• حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان و داشتن یک معاینه توسط دندانپزشک
• مصرف ویتامین‌ها و اسید فولیک تجویز شده توسط پزشک
• و…

• بیشتر بخوانید: تغذیه ماه اول بارداری تا زایمان
• بیشتر بخوانید: ویتامین ث بارداری
• بیشتر بخوانید: مصرف ویتامین در بارداری
• بیشتر بخوانید: ویتامین آ بارداری

بایدها و نبایدهای بارداری هفته یازدهم چیست؟

برای سپری کردن یک دوره بارداری استاندارد، تولد نوزادی سالم و حفظ سلامت مادر نیاز به رعایت برخی بایدها و نبایدها است. این اصول در تمام 37 تا 42 هفته بارداری ثابت است و شما باید در هفته یازدهم بارداری نیز بر آن‌ها پایبند باشید. برخی از بایدها و نبایدهای توصیه شده عبارت اند از:

• رعایت یک رژیم غذایی کامل و متعادل
• بیشتر کردن تعداد وعده‌های غذایی و کم کردن حجم هر وعده غذایی
• اجتناب از مصرف الکل
• اجتناب از مصرف ماهی‌های جیوه دار، آناناس، کافئین، مواد غذایی فرآوری شده و سایر مواد غذایی ممنوعه
• مصرف بیشتر میوه‌ها، سبزیجات و مواد غذایی فیبردار برای جلوگیری از یبوست
• داشتن فعالیت بدنی ملایم و سبک به صورت روزانه
• انجام یوگا بارداری و تمرینات مدیتیشن برای رهایی از استرس و اضطراب و حفظ سلامت جسم و روان

با دانلود اپلیکیشن آرامیا می‌توانید به انواع مقالات، تمرینات، صوت‌ها و ویدیوهای مدیتیشن، در هر زمان و مکانی دسترسی پیدا کنید. (بیشتر بخوانید: مدیتیشن چیست؟)

• رعایت روتین منظم خواب.
• دوری کردن از خرافات و باورهای نادرست عامه که منجر به بروز استرس و اضطراب می‌شوند.
• نوشتن افکار و بررسی آن‌ها برای جلوگیری از نشخوار فکری.
• دوری از سیگار و مواد مخدر.
• در میان گذاشتن افکار، احساسات و علائم خود با همسر.
• استفاده از حمایت عاطفی خانواده، دوستان و اطرافیان.
• کمک گرفتن برای انجام امور دشوار.
• دور شدن از انواع آلاینده‌ها، مواد شیمیایی و سموم.
• اجتناب از انجام فعالیت‌های سنگین و برداشتن بارهای سنگین.
• داشتن سرگرمی‌های مورد علاقه مانند کتاب‌خوانی، قدم زدن، گوش دادن به موسیقی، تماشای فیلم و… .
• تصویرسازی و تجسم خاطرات خوب و با انرژی مثبت از طریق مدیتیشن تجسم برای افزایش انرژی و انگیزه تحمل سختی‌ها و روحیه گرفتن.
• برقراری تعادل بین کار و تفریح.
• مطالعه کتاب‌ها و مقالات علمی در مورد فرزندان و نحوه تعامل مناسب با آن‌ها.
• بهداشت فردی خود را رعایت کنید تا از بروز هرگونه عفونت جلوگیری کنید.
•  انجام فعالیت‌های موردعلاقه خود مانند دوش گرفتن، کتاب خواندن، تماشای فیلم، گوش دادن به موسیقی و… برای مقابله با نوسانات خلقی رایج در بارداری.
• کم کردن مصرف مایعات در ساعات پایانی روز برای جلوگیری از تکرر ادرار و مشکلات خواب.

علائم سقط جنین در هفته یازدهم بارداری چیست؟

به طور کلی حدود 10 تا 15 درصد تمام بارداری‌ها به سقط جنین ختم می‌شوند. هر چه از آغاز بارداری پیش می‌رویم ریسک سقط جنین کاهش می‌یابد به طوری که خطر سقط جنین تا هفته ششم بارداری 15 درصد، هفته ششم تا دوازدهم بارداری 10 درصد و از هفته سیزده تا بیستم بارداری 5 درصد است. همچنین ریسک سقط جنین مکرر تنها 1 درصد است و تجربه سقط جنین به معنای تکرار آن در بارداری بعدی نیست. برخی علائم سقط جنین در هفته دهم بارداری عبارت‌اند از:

• خون‌ریزی واژینال
• درد و گرفتگی در قسمت‌های پایین شکم
• ترشح بافت و مایع از واژن
• نداشتن علائم اولیه بارداری مانند خستگی و حساسیت سینه‌ها

• بیشتر بخوانید: بارداری بعد از سقط

کلام آخر

با نزدیک شدن به پایان سه ماهه اول بارداری علائم سخت و گاه آزاردهنده بارداری به تدریج کمرنگ شده و از طرف دیگر ریسک سقط جنین نیز کاهش می‌یابد پس حال با خیالی راحت‌تر می‌توانید در مورد بارداری خود با دیگران صحبت کنید و خرید وسایل نوزاد خود را آغاز کنید و از حس خوب بزرگ شدن دلبندتان در وجودتان لذت ببرید.

منابع

• nhs
• whattoexpect
• thebump